یعنی خود این تحولات فی نفسه یک مقوله بسیار پیچیده است که علاوه بر پیچیدگی‌های سرزمینی، انسانی و قومی، عامل پیچیدگی زمان نیز به آن افزوده شده و روند را نیز پیچیده ، غیر قابل پیش بینی و حتی خطرناک کرده است. اگر به صورت یک ناظر بی طرف به این قضیه نگاه کنیم، یک بحث این است که واقعا همه پرسی اقلیم چقدر میتواند منفی باشد و نکته دیگر اینکه اگر تبعات همه‌پرسی در این مرحله کوتاه مدت تا میان مدت یعنی ۶ ماه تا یک سال آینده عملی شود، بیشتر برای قوی شدن اهرم‌های مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان و با هدف امتیاز گیری از دولت عراق است. تا بتواند در دارز مدت از فواید آن که یکی از آنها استقلال است استفاده کند.
یکی از مسائلی که این همه پرسی را با شک و شبهه‌هایی مواجه کرده زمان برگزاری آن است. وقتی می‌گوییم عامل زمان یک عامل تعیین کننده است یعنی زمانی که بارزانی برای این اقدام انتخاب کرده یک زمان بد برای دولت عراق و منطقه ولی یک زمان مطلوب برای شخص بارزانی و پیش بردن اهدافش است ولی بدلیل حجم مخالفتها و مغایرت منافع اطراف درگیر، اینکه مردم کرد این اقلیم و سایرین بتوانند از مزایای این تحولات و روند موجود استفاده کنند یا خیر کمی جای شک و تردید وجود دارد. درواقع بارزانی می‌خواهد تا زمانی که دولت عراق مشکلاتش را حل نکرده، بتواند امتیازاتی از این دولت بگیرد.
اینجا یک عاملی خود را نشان می‌دهد مبنی بر اینکه بارزانی به نوعی می‌خواهد از ضعف دولت عراق برای امتیازگیری استفاده کند. اگر بخواهیم به درستی مسائل را تحلیل کنیم دولت عراق به دلیل مشکلاتی که در خصوص حل و فصل مسائل مربوط به داعش داشته و دارد و مسائل امنیتی مربوط به ۱۰ سال گذشته، اکنون با یک دوره و مقطع جدید روبرو است. لذا انتخاب این زمان برای برگزاری همه پرسی و امتیازگیری از دولت مرکزی به نوعی ممکن است از دید اخلاقی یک فرصت طلبی از سوی بارزانی تلقی شود که از این نقطه ضعف دولت عراق بهره می‌برد تا بتواند به اهداف مرحله‌ای اش دست پیدا کند.
البته در این مرحله با توجه به مخالفت‌ّهای وسیع داخلی، منطقه‌ای و جهانی و در شرایطی که فقط رژیم صهیونیستی و تیپهای نئومحافظه کاران آمریکائی مخالف ایران از این همه پرسی حمایت کرده، بعید به نظر میرسد که بارزانی واقعا به دنبال تحقق استقلال باشد؛ بلکه بیشتر بدنبال کسب پشتیبانی از آرای مردم است و می‌خواهد با دست پر و از موضع قدرت در مقابل دولت بغداد بایستند و مذاکرات استقلال را ادامه دهد. زیرا این روند بسیار طولانی و با توجه به مشکلات پیش روی وی بعید است او بتواند در حتی میان مدت بیانیه استقلال را قرائت نماید.
زیرا اقلیم کردستان با مشکلاتی روبروست که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت؛ در وهله نخست، اقلیم کردستان از نظر جغرافیایی، یک سرزمین محاط در خشکی است. بنابراین یکی از نقطه ضعف‌های اصلی برای استقلال اقلیم کردستان همین نکته است و لذا با توجه به مخالفت‌های موجود، حتی اگر همه پرسی برگزار شود و مردم نیز به طور قاطع به استقلال رای بدهند که میدهند، با این حال بارزانی جز مذاکره با همسایگان و مخصوصا دولت عراق و قانع و همراه ساختن سازمانهای بین المللی هیچ راه دیگری پیش روی خود ندارد. لذا یکی از مشکلات دیگر این است که یک دولت تازه تاسیس توان جنگیدن با چندین طرف را ندارد؛ یعنی به عنوان مثال دولت‌های تازه استقلال یافته اگر وارد جنگ با دولت مرکزی شوند لااقل از همسایگان کمک می‌گیرند اما در مورد کردستان عراق، اقلیم هیچ شانسی برای استقلال در برهه فعلی ندارد. زیرا نه دولت مرکزی با آن موافق است و نه همسایگان و نه حتی قدرتهای فرامنطقه‌ای که غیر شفاف عمل میکنند و عقل حکم میکند کردها برای چندمین مرتبه بازی نخورند! بنابراین به نظر میرسد با توجه به پیچیدگی مسائل قومی و اینکه حتی ممکن است تشکیل کشوری بر اساس مسائل قومی به وخامت اوضاع و یا درگیری بیشتر منطقه ائی که در دوران پس داعش ظرفیت منطقه ائی آن وجود ندارد، بارزانی بعد از همه پرسی ضمن مذاکره با دولت مرکزی و تامین نظرات همسایگان این امر را به پیش ببرد.
در یک جمع بندی میتوان گفت که هم در شرایط کنونی تاحدودی اضافه برآورد از سوی بارزانی هم وجود دارد و هم اگر او بر این خواسته‌اش پافشاری کند، ممکن است مشکلات منطقه‌ای افزایش پیدا کند، در حالیکه هم اکنون تالمات وارده به منطقه نیاز به ثبات و امنیت را ضروری کرده است. امروزه به دنبال تنش‌هایی که در منطقه به دنبال مسئله داعش، تصرف موصل و دیگر مسائل بوجود آمده، منطقه دیگر ظرفیت تحمل یک تنش جدید را ندارد و اگر بارزانی بعد از همه پرسی بخواهد در کوتاه مدت بر مسئله استقلال اصرار کند تنش‌های جدیدی در منطقه به وجود خواهد آمد.
البته باید توجه داشت که تمام این موارد ذکر شده بدون درنظر گرفتن عامل کرکوک است و اگر بارزانی بخواهد عامل کرکوک را نیز در مسئله میان اقلیم و عراق چه در سطح همه پرسی و چه تبعات بعدی آن از جمله استقلال و انضمام آن به سرزمین اقلیم خود مختار درگیر کند، قطعا منطقه به سمت تنش و تشنج سیر میکند و ممکن است که قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز در این تنش دخالت کنند. در این صورت منطقه با محوریت اقلیم کردستان تبدیل به یک بشکه باروت آماده انفجار خواهد شد. لذا بارزانی به دلیل مشکلات یک دهه گذشته منطقه، بدترین زمان را برای استقلال انتخاب کرده و اگر بر این خواسته پافشاری کند، ممکن است منطقه را به سمتی پیش ببرد که دیگر نتوان اوضاع را کنترل کرد.
به دلیل تعدد بازیگران و تنوع منافع و چند لایه بودن مقوله همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق، مقطع زمانی کنونی هم علاوه بر اینکه بر چگونگی تغییر احتمالی روند موجود میتواند موثر باشد اما به نظر میرسد زمان با بارزانی یار نیست!
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 711216
نظر شما