۰ نفر
۱۱ دی ۱۳۹۶ - ۱۱:۳۱
آفت تعارف در نظام اداری ایران

سیدمهدی طبیب‌زاده*

یکی از ایرادهای مهم در نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری ایران، تعارف های بی مورد در شوراها و نشست های کاری است. به عنوان نماینده بخش خصوصی که سابقه خدمات دولتی هم دارد، بارهای در چنین نشست هایی حضور پیدا کرده ام و از این که به جای طرح درست مسایل، همه اعضا از هم تعریف می کنند رنج می برم. این که فضای احترام آمیزی بین مدیران دولتی حاکم باشد، اتفاق بسیار خوبی است؛ اما دقت کنیم که به بهانه احترام گذاشتن، گرفتار تعارف و پرده پوشی واقعیت های اقتصاد کشور نشویم.

اگر اقتصاد ایران امروز گرفتار رکود است و نه تنها شاهد جذب جدی سرمایه های خارجی نیستیم، بلکه سرمایه های داخلی نیز به دنبال راه های فرار می گردند؛ اگر رشد جمعیت و نیاز به فرصت های شغلی، شتابی بیش از ایجاد اشتغال های مبتنی بر کسب و کار پایدار و دایمی دارد؛ اگر در همه تریبون ها از بخش خصوصی صحبت می شود ولی در عرصه واقعیت، شاهد انحصارها و تسلط های گسترده دولتی بر اقتصاد کشور هستیم و اگر سرمایه گذاران و کارآفرینان مجبورند در زمینی که با نظارت های غیرکارشناسی و فساد مین گذاری شده است حرکت کنند، همه اینها نشان می دهد که تعداد زیادی از تصمیم هایی که برای مدیریت اقتصاد کشور اتخاذ شده، تصمیم های بهینه ای نبوده و در خوشبینانه ترین حالت، کارگروه های تصمیم ساز و تصمیم گیر، نتوانسته اند خروجی حرفه ای داشته باشند. 

پرسش مهمی که در ذهن مطرح می شود این است که چرا به جای بررسی دقیق چالش های شکوفایی اقتصادی، وقت نشست ها را به تعارف و بعضا تملق گویی می گذرانیم؟ آیا ممکن است که مثلا در یک استان، همه مسوولان از جمله استاندار و معاون وی، مدیران دستگاه های دولتی و نمایندگان بخش خصوصی، همگی بهترین تحلیل گران و تصمیم گیران باشند، اما فضای کسب و کار استان تحول مثبت نداشته باشد؟ 

سفیدنمایی، تعارف و تملق، کوچه های بن بستی هستند که اقتصاد ایران را به بیراهه و سکون هدایت می کنند و نشانی آنها، درست مقابل بزرگراه توسعه قرار دارد. بیاییم ضمن حفظ ادب و احترام، اقتصاد ایران  و استان ها را از این کوچه های بن بست عادت ها بیرون آورده و به سمت بزرگراه شکوفایی هدایت کنیم. 

تصمیم گیران در نظام مبتنی بر تعارف، عمدتا در استفاده از مزایای محیطی که در اختیار دارند غفلت می کنند یا آن را نادیده می گیرند. به همین دلیل با شکست روبرو می شوند. مدیران دولتی برای خنثی کردن الگوهایی که منجر به چنین اشتباهاتی می شوند، نیازمند ترمیم فضای تصمیم گیری های خود هستند. تغییر در محیطی که منجر به تصمیم های اشتباه شده، یک ضرورت است. از جمله این تغییرات، افزایش وزن بخش خصوصی در فرایند تصمیم گیری هاست. وقتی در ترکیب یک نشست، نمایندگان بخش خصوصی جنبه تزیینی و نمایشی داشته و تصمیم گیری با تیمی باشد که اکثر آنها دولتی هستند، در انتها برای معدود نمایندگان بخش خصوصی، تنها دو راه باقی می ماند که به ظاهر متفاوتند ولی در واقع نتیجه یکسانی دارند: سکوت و تایید دیدگاه های اشتباه یا اعتراض اقلیت به تصمیم های اکثریت. اما در نهایت خروجی چنین کارگروه هایی، استمرار تصمیم های اشتباه خواهد بود. حال آن که با متوازن کردن زمین بازی تصمیم سازی، می توان از محدودیت انتخاب بین این دو گزینه رهایی یافت و راه سوم را که ارایه پیشنهادهای واقع گرایانه است، جایگزین کرد.

انواع خطاهای سیستماتیکی که مدیران دولتی مرتکب می شوند، به این باز می گردد که روح محافظه کاری در آنها بر توسعه و شکوفایی غلبه دارد. تمایل به وضعیت موجود، یک پارادایم دولتی غالب است. آنها وضع موجود در غیاب فشار را به تغییر آن ترجیح می دهند. تمایل به پاداش و مدل های ارایه آن نیز یکی دیگر از ریشه های مشکل است. از سوی دیگر، برخی مدیران میانی در ساختار دیوانسالاری دولتی، برای پاداش های فوری، ارزش بسیار زیادی قائل می شوند و به همین دلیل، دستاوردهای طولانی مدت را نادیده می گیرند. 

تمایل به تایید نیز، آسیب دیگری است که باید به آن اشاره کنم. ما در اکثر موارد، اهمیت بیش از حدی برای شواهد سازگار با یک باور مورد علاقه قائل می شویم و به سایر شواهد که در تضاد با آن هستند، ارزش چندانی نمی دهیم. به همین دلیل موفق به جستجوی بی طرفانه شواهد نمی شویم. تصمیمات ما ریشه در یک ارزش اولیه دارند و ما موفق به دور کردن فکر خود از آن ارزش نمی شویم. اما اقتصاد ایران و نیازهای نسل بعدی، به گونه ای است که نمی توان این راه تکراری را باز هم پیمود و از خطرات در امان ماند. اقتصاد ایران و نظام تصمیم سازی اداری، نیازمند تحولات بزرگ و پوست اندازی است.

* رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان

35224

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 742410

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
1 + 10 =