فهیمه حسنمیری: شناسایی و ساماندهی کودکان کار - نامی که مسئولان این طرح به آن دادهاند- یا دستگیری کودکان کار و خیابان - نامی که فعالان مدنی به این کار دادهاند - در هفته گذشته مورد بحث و نقدهای زیادی قرار گرفته. مدافعان این طرح میگویند قرار است وضعیت بچههایی که یا از طرف خانواده یا از سوی باندهای تکدیگری، مجبورند در گرما و سرما، در خیابانها باشند، مشخص شده و به حقوق کودکیشان که تحصیل و بازی است برسند، چه این کودکان ایرانی باشند و چه نباشند. اما در عین حال، مخالفان میگویند چنین طرحهای ضربتیای که قبلا هم بینتیجه بودن آنها ثابت شده، نه تنها وضعیت این کودکان را بهتر نمیکند، بلکه اثرات نامطلوبی به همراه دارد.
مونیکا نادی، وکیل دادگستری و فعال حقوق کودکان، یکی از مخالفان این طرح است. او در گفتوگو با خبرآنلاین، به دلایل مخالفت با طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان پرداخته و به مسئولان پیشنهاد میکند به جای برنامههای مقطعی، به فکر اقدامات بلندمدت برای بهبود وضعیت این کودکان و خانوادههایشان باشند.
گفتوگو با این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان را در ادامه بخوانید:
خانم نادی، طرح شناسایی کودکان کار، مورد اعتراض بعضی فعالان حوزه کودک و نهادهای مدنی واقع شده. دلیل این مخالفت چیست؟
متاسفانه ما سالها شاهد سیاستهای متفاوت اتخاذ شده از سوی مراجع دولتی و مسئولان مختلف بودهایم در حالی که هیچ کدام از آنها راه به جایی نبرده و فقط مساله را بحرانی و پیچیدهتر کرده است. موضوع اینجاست که اصلا مساله کودک کار در کشور ما نهاد متولی ندارد و نهادهای مختلف، هر بار میآیند طرحهای موقتی را بدون کارشناسیهای لازم ارائه میکنند، بعد از مدتی موضوع خاتمه پیدا میکند و یک طرح جدید میآید. در این سالها اصلا کار کارشناسی درباره این اتفاق انجام نشده و فقط طرحهای گذرا و موقت که اتفاقا عواقب بیشتری ممکن است داشته باشند ارائه و اجرا شدهاند.
نمونههایی از این طرح در گذشته بوده؟
بله در سال 1383 آیین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان را داشتیم که مسئولیتهایی را به نهادهای زیادی داده، طرحهای دیگری هم بوده، ولی واقعا کدام یک از این نهادها این وظایف را به درستی انجام دادهاند؟ نظارتی هست که این قانون انجام میشود یا نه؟ این طرح هم از نمونههای بارز این است که کار کارشناسی درباره آن انجام نشده.
چرا معتقدید این طرح، نمیتواند موفق باشد؟
به این دلیل که حل مساله کودک کار در کنار این که برخوردهای فوری میطلبد، به اقدامات بلندمدت، میانمدت و کوتاهمدت احتیاج دارد. این طرح هیچ تاثیر مثبتی ندارد و به نظر میرسد این برخورد سلبی و قهری، بیشتر از این که به منظور حمایت از کودکان باشد، برای پاک کردن چهره شهر از آنهاست. درواقع حقوق کودکان را قربانی یک هدف دیگر میکنیم و نقض حقوق کودک در این پروژه دیده میشود. اخباری که به گوش میرسد از این حکایت دارد که این بچهها گرفته میشوند و حتی به پدر و مادر آنها اطلاعات درستی نمیدهند از این که این بچهها کجا هستند، یا اخباری که درباره رد مرز کودکان افغان شنیده میشود بسیار ناراحتکننده و نگرانکننده است.
گفته شده کودکان در این طرح، بدون خانوادههایشان رد مرز نمیشوند و فقط شامل اتباعی میشود که بدون مجوز در ایران ساکنند.
اگر سیستم ورود به کشور ما درست باشد، چرا باید افراد کشورهای دیگر بدون مجوز وارد شوند و حالا که آمدهاند چرا باید با آنها که پناهنده محسوب میشوند این رفتار را بکنیم؟ وقتی از آنها هیچ حمایتی نمیکنیم، تحت هیچ پوشش بیمهای و مالی قرار نمیگیرند، چطور این انتظار را از آنها داریم که کار نکنند؟ این یک چرخه است که آنها وارد کشور ما شوند، ما آنها را رد مرز کنیم و همانطور که اشاره کردم دوباره میتوانند به راحتی وارد ایران شوند و باز با آنها برخورد میکنیم!
ایرادات حقوقی هم به این طرح وارد است؟
بله مواردی هست مثلا این که چطور ممکن است که اگر کودکی سه بار دستگیر شود، به راحتی صلاحیت والدین را از نگهداری آنها سلب کنیم؟ بله، این که کودکی دائما در حال کار است از نشانههای بدسرپرستی هست ولی نمیشود بدون ضوابط و قوانین و تشکیل دادگاه و محاکمه صحیح و عادلانه، سرپرستی را از یک خانواده سلب کنیم و کودک را به بهزیستی بسپاریم. ضمن این که در این طرح، بچهها در مراکز نگهداری موقت میمانند که آمادگی پذیرایی آنها را برای مدت طولانی ندارد، برای آنها چه فکری کردهاند؟
از طرف مسئولان این طرح گفته میشود این بار پیشبینیهای لازم انجام شده، میگویند قرار است یک کار ریشهای انجام شود و نهادهای مختلف همکاری دارند که تکلیف کودکان کار ایرانی و غیرایرانی روشن شود. به نظر شما اگر این همکاریهای چندجانبه اینطور که گفته میشود، واقعا عملی شود، امکان این که این بچهها مورد سوءاستفاده قرار بگیرند کمتر نمیشود؟
این برخوردهای قهرآمیز تا حالا چه نتیجهای داشته که حالا داشته باشد؟ چرا بررسی نکردهایم که وقتی درباره موضوعی این همه سازمان غیردولتی و مردمنهاد سالها در حال فعالیت است، باید از نظر آنها استفاده کنیم و به جای کار دقیق و کارشناسی، طرحهای ضربتی و کوتاهمدت انجام میشود؟ حق این بچهها این نیست که مثل زندانی با آنها برخورد شود. به نظر من و خیلی از فعالان حوزه کودک، اگر قرار است کار اساسی و چندجانبه انجام شود، این طرح لازم است متوقف شود.
پیشنهاد شما برای بهتر شدن وضعیت کودکان کار و خیابان چیست؟
این که طرحهایی مد نظر قرار بگیرد که عوامل ورود این بچهها به خیابان را هدف قرار بدهد، از آنها و خانوادههایشان حمایت شود تا آنها از چرخه کار جدا شوند و به حقوق انسانی آنها احترام گذاشته شود. خیلی وقتها این خانوادهها تمایلی به این که بچههایشان کار کنند ندارند و هدفشان سوءاستفاده از بچههایشان نیست ولی شرایط است که آنها را به این سمت میبرد، مسئولان این طرح باید به این سوال پاسخ بدهند که فکری برای این خانوادهها کردهاند یا فقط برای آنها به دلیل فقر، مجازات در نظر گرفته شده؟
47234
نظر شما