رقابت در زمین خودروسازان/ قطب سوم خودروسازی با صنعت ایران چه خواهد کرد؟

بهاره چراغی: تولیدکنندگان خودرو ایران سال هاست که تنوع ویژه ای در محصولات خود ایجاد نکرده و کالاهای تولیدی خود را به همان سبک و سیاق گذشته به بازار عرضه می کنند. از سوی دیگر برخی از تولید کنندگان بر این باورند که ثبات نوعی ارزش در این صنعت به حساب می آید و هرگز حاضر به برنامه ریزی و سرمایه گذاری در ارتقا و تنوع محصولات خود نیستند.

بالاخره بعد از مدت‌ها انتظارجزئیات قطب سوم خودروسازی کشور که قرار است رقیبی برای ایران خودرو و سایپا باشد مطرح شد. این قطب خودروسازی که زمانی قرار بود در اصفهان ایجاد شود به دلیل شرایط مناطق آزاد از حیث قوانین سرمایه‌گذاری در چابهار جانمایی شد. از این‌رو با آماده بودن زمین و انتخاب مدیرعامل سومین خودروسازی کشورمان و نهایی شدن مذاکرات با یک خودروسازی کره جنوبی از سال آینده خودروهای این مجموعه وارد سرزمین اصلی خواهد شد. این خودروساز در شرایطی متولد می‌شود که برخی‌ها با ایجاد دست اندازهای مختلف و بی‌نیاز بودن کشور از این خودروساز، سرمایه‌گذاری در این بخش را بیهوده می‌دانند. اما دولت برای انحصار شکنی، کنترل قیمت و افزایش کیفیت خودروها چنین طرحی را آغاز کرد.نبود تنوع در بازار خودرو کشور نشان دهنده حاشیه امنیت فراوان تولیدات سنتی در مقابل محصولات جدید است که خود گویای غیررقابتی بودن نظام اقتصادی است.

سیاست های که در صنعت خودرو اعمال شده است در قالب سیاست های جایگزین واردات بوده که باعث ایجاد ساختار انحصاری و متمرکز در بیشتر بازارهای صنعتی کشور از جمله خودرو شده است و خودروسازان بدون توجه به تحولات بازار جهانی، فقط به حضور خود در نظام اقتصاد داخلی فکر می کنند.

این موضوع را می توان با مقایسه صنعت خودروسازی ایران با کره جنوبی روشن تر کرد. خودروسازان کره ای با تولید سالانه 4 میلیون و 521 هزار و 429 دستگاه خودرو، به یکی از قطب های اصلی خودروسازی در جهان تبدیل شده اند و این در شرایطی است که ایران با سابقه طولانی تر در این صنعت با تولید سالانه 743 هزار و 680 دستگاه همچنان در حال عقبگرد است.

اما موضوع جالبی که در این خصوص وجود دارد این است که خودروسازان ایرانی هنوز خودرویی را تولید می کنند که کره ای ها در سال 1997 تولیدش را متوقف کرده اند. در سال 2013 میزان خودروی تولیدی کشور 25.6 درصد کاهش و در مقابل آن واردات خودرو حدود 75 درصد با افزایش روبه رو شده است که البته بخش اعظم این واردات متعلق به محصولات کره ای هاست.

اما در این میان در تازه ترین شنیده ها، خبر ورود قطب سوم خودورسازی به گوش می رسد. خبری که حاکی از خروج صنعت خودروسازی از انحصار حاکم دو قطب خودروسازی کشور است.

این در حالی است که به گفته کارشناسان آزاد سازی و ایجاد قطب جدید زمانی به نفع همه خواهد بود که به صورت همه جانبه صورت گیرد و اگر قرار است تعرفه واردات برداشته شود، باید ورود بانک های بین المللی نیز آزاد شده تا تولیدکنندگان بتوانند تسهیلات با نرخ کم دریافت کنند و شاخص های کلان اقتصادی مثل تورم متناسب با شرایط تعدیل شوند.

اما معضل دیگری که سد راه ایجاد بازار رقابتی شده است، عدم وجود شفافیت اطلاعات است. اختصاص منابع مالی شرکت های خودروساز به خرید سهام، سرمایه گذاری در دیگر بخش های اقتصادی کشور یا اختصاص منابع برای واردات محصولات غیرمرتبط با خودروسازی از جمله مسایلی هستند که به دلیل عدم وجود شفافیت اطلاعات به وقوع پیوسته اند.

ایجاد قطب سوم در شرایطی که جای خالی این عوامل وجود دارد، به گمان خودرو سازان راه به جایی نخواهد برد. کارشناسان معتقدند اگر قرار باشد قطب سوم با تکیه بر تولید ملی در کشور ایجاد شود، باید حداقل تا 30 درصد داخلی سازی شده و بخشی از تولیدات آن به خارج از کشور صادر شود تا دارای توجیه اقتصادی باشد.

همچنین حامد علی مبارکی مدیرعامل منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار درباره قطب سوم خودروسازی کشور که سال گذشته دبیر شورای عالی مناطق آزاد آن را مطرح کرد و برخی این خبر را شایعه دانستند و حتی در مقطعی عنوان شد که ایجاد قطب سوم تنها برای تلنگر زدن به ایران خودرو و سایپا بوده است گفت: قطب جدید خودروسازی بزودی فعالیت خود را آغاز می‌کند و مردم می‌توانند از خودروهای با کیفیت این مجموعه بهره‌مند شوند. خودروهایی که با قیمت مناسب و کیفیت بالا تولید می‌شود و می‌تواند به خواسته مردم پاسخ دهد. به هر ترتیب چند سالی است که مردم از وضعیت خودروهای داخلی ناراضی هستند و این امر از سوی مقام‌های دولتی نیز مطرح شده است.

22139