آغاز:هفته گذشته مدیرخانه کتاب که خود اهل کتاب است و فرهنگ عربی فارسی تالیف ایشان(انتشارات فرهنگ معاصر) از جمله آثار خوب مرجع در زمینه و موضوع خود است،از "نشریات کتاب ماه" سخن گفت که "سالانه دو میلیارد تومان هزینه روی دست دولت و خانه کتاب و وزارت ارشاد می‌گذارند و در مقابل 95 درصد این کتاب‌ها انبار می‌شوند."
وی توضیح داد: "از منظر مالی در سال 1392، دو میلیارد تومان هزینه نشر کتابهای ماه شده است. از نظر توزیع نیز 95 درصد کتابهای ماه یا اهدا شده‌اند یا اکنون در انبار موجودند. یا باید این فرایند غلط را ادامه دهیم یا بدون نگرانی، کارمان را با رویکرد جدیدتر اما در تعامل با یکدیگر پیش ببریم. "
95 درصد کتاب ماه‌ها با دو میلیارد هزینه انبار شدند
میانه:ایده اصلی کتابهای ماه را سال‌های میانی دهه هفتاد آقای علی اصغر رمضانپور در دوره معاونت فرهنگی آقای مسجدجامعی دادند و خود سردبیری نشریات را در دوره راه‌اندازی بر عهده گرفتند و هر کدام از نشریات در شماره‌های اول سردبیری و سپس آن را به یکی از افراد سپردند.هفته‌نامه کتاب‌هفته نیز به همت ایشان راه اندازی شد. در یک دوره دوست و شاعر گرامی آقای محمد هاشم اکبریانی سردبیری آن را عهده‌دار شد که محوریت آن بیشتر مسائل نشر بود تا کلیت کتاب و کتابخوانی و در دوره بعدی( که به نوعی اوج فعالیت کتاب هفته می‌توان آن را نام نهاد) سید فرید قاسمی مدیریت شورای سردبیری کتاب هفته را بر عهده داشت. این همان دوره‌‌ای بود که نگارنده نیز در کنار دکتر یونس شکرخواه،حمیدرضا اسلامی،محمدهاشم اکبریانی و سید فرید قاسمی در شورای سردبیری نشریه فعالیت می‌کردیم.به جز کتاب هفته که بین اهل نشر و فرهنگ داخل و خارج کشور محبوبیتی شگفت‌انگیز به دست آورده بود، در میان نشریات کتاب ماه تا آنجایی که نگارنده در خاطر دارد ، تنها نشریه کتاب ماه ادبیات و فلسفه به سردبیری علی اصغر محمدخانی توانست به روی دکه بیاید و فضا و بحث‌هایی را میان اهل فکر و فرهنگ رقم زند.نگاهی به توفیق‌های این نشریه و یا حتی کتاب هفته نشان داد که این نشریات بیش از آنکه بر ظرفیت‌های درونی و موضوعی خود متکی باشند بر تیم تحریریه و مدیریت محتوایی تکیه داشتند و درست زمانی که آن تیم از جریان به کنار رفت(در کتاب هفته) و یا کنار گذاشته شد( درکتاب ماه ادبیات و فلسفه)شهرت و اعتبار آن نیز سستی گرفت و کاسته شد.
نکته مهمتر اما بودجه‌ای بود و هست که صرف این نشریات شد.شنیده‌های نگارنده حاکی بود که بعد از سال 84 برای هر کتاب ماه حق‌الزحمه خیلی خوبی(که از استاندارد حق‌الزحمه‌ها بسی بالاتر بود)به سردبیر می‌دادند که آن را تا مرحله سی‌دی اداره کند و این البته فضایی نابرابر را در رقابت بین بخش خصوصی این گونه نشریات با بخش دولتی رقم می‌زد. افزایش هزینه‌های چاپ وکاغذ نیز بسیار هزینه‌ها را بالاتر می‌برد.
نبود شور و انگیزه در عمده سردبیران دوره‌های گوناگون و کارمندصفتی موجود نزد برخی از آنها فضا را به سمتی برد که عمده نقد و بررسی‌های کتابهای منتشره به مرور و دوباره‌نویسی مقدمات همان کتاب‌ها و نهایتا معرفی تفضیلی‌تر می‌انجامید.حتی گفت وگوها و میزگرد‌ها نیز کمتر چالشی بود و به عمق مطالب و محتواها کمتر راهی داشت. این ایراد البته بر کتابهای ماه دوره سردبیری آقای محمدخانی نیز وارد بود و الان نیز بر سلسله‌نشست‌های ایشان در شهر کتاب وارد است که جای نقد در عمده کارها خالی است و بیشتر مرور و توضیح کتاب در میان و است و بس.
انجام:به گمانم از جمله اهداف اصلی و اولیه مجموعه نشریات کتاب ماه نقد و بررسی کتابهای این حوزه بود که در عمل عمده این هدف‌‌ها به جایی نرسید. شاید بخشی از این نرسیدن به فضایی بازگردد که بر کتاب و نشر حاکم بود و کتابهای جدی و بحث برانگیز کمتر مجال طرح می‌یافتند و یا اینکه منتقدین کمتر مجال و فرصت بیان دیدگاه‌های اصلی خود را می‌یافتند. ضمن اینکه در برخی از حوزه‌ها اصولا مجال بحث فراهم نبود در حالی که
نقد تاثیرگذار نیازمند آزادی و تحمل است که متاسفانه در آن دوره هر دوی اینها برای منتقدین مفقود بود. اکنون نیز اگر این نشریات بخواهند توفیقی یابند باید فضای بگیر و ببیند و محتسب مزاجی در نقد رخت خویش را بیرون کشد که به گمانم رئیس خانه کتاب این نکته را دریافته است .تیغ نقد برنده است و به قول مولوی"از دریدن آن را حیایی نیست" و برای تاثیرگذاشتن باید شرایط و بسترهای کار را فراهم کرد چرا که به قول مولوی:
نکته‌ها چون تیغ فولادند تیز
چون نداری تو سپر واپس گریز
پیش این شمشیر بی اسپرمیا
کزدریدن تیغ را نبود حیا
توضیح:این نوشته با تلخیص فراوان! در روزنامه اعتماد روز یکشنبه 15 تیرماه منتشر شد.
نظر شما