به گزارش خبرآنلاین، مراسم رونمایی از کتاب پژوهشی و مرجع «دف و دایره» نوشته کیوان پهلوان در خانه هنرمندان برگزار شد. کتابی خواندنی و کاربردی که گفتگویی مفصل با نویسنده اش را چند رو قبل منتشر کردیم؛ او معتقد است بشر هر چیزی که مربوط به زندگی و زایش است را با اسم‌های زنانه می‌خواند و تولد «دایره» در ایران هم مرهون تلاش زنان است. (اینجــــا)
این کتاب که در سه بخش «دف و دایره در تاریخ ایران»، «دف و دایره در ادبیات فارسی» و «دف و دایره در ایران زمین» تدوین شده؛ توسط انتشارات آرون منتشر شده است. رونمایی از «دف و دایره» که به اعتقاد برخی صاحبنظران، نخستین دانشنامه دف و دایره است، به صورت جلسه‌ای دو پانلی برگزار شد که در هر پانل چند سخن‌رانی و یک اجرای زنده داشت.
در ادامه گزیده ای از آنچه را که در رونمایی از این کتاب مطرح شده، باهم مرور می کنیم:
این پایکوبی رقص مرگ است
فواد توحیدی، نوازنده و پژوهشگر موسیقی نواحی ایران، به عنوان اولین سخنران روی سن رفت و با بیانی هزل‌گونه، پژوهشگران فرهنگ عامه و موسیقی نواحی را دیوانگانی خواند که با هدر دادن زندگی خود، قسمتی از فرهنگ شفاهی را مکتوب می‌کنند، به امید این‌که گروهی از معاصرین و شاید آیندگان از آن استفاده کنند. و سپس اعتراض خود را این طور نشان داد که: «به چه زبانی بگوییم آقایان خانم‌ها موسیقی نواحی نفس‌های آخرش را می‌کشد. کیبردها گلوی موسیقی نواحی را گرفته‌اند. این دست و پا زدن‌ها که می‌بینید رقص محلی نیست، رقص مرگ است.»
توحیدی که سخنانش به دل حاضرین خوش نشسته بود، ادامه داد: «آری می‌دانم؛ این حرف‌ها را دوست ندارید؛ این حرف‌ها زیادی سیاهند، زیادی تلخند، زیادی زیادی هستند.» و در انتها با ادای احترام به کیوان پهلوان گفت: «دست تو و تمام دل‌سوزان بی ادعای فرهنگ‌مان را می‌بوسم. شما فقط داشته‌های فرهنگی را قلمی نمی‌کنید، تاریخ را ثبت می‌کنید و تمام بها و ارزشی که باید به موسیقی داده می‌شد و نشد. من مطمئنم عاقبت ابرها با شوق برای باریدن راهی می‌شوند و افرادی در همان لحظه منتظر باران‌اند.»
توجه به معنا در عصر غلبه تکنیک
این مراسم گرچه از طرف مجری و میزبان آن، رونمایی خوانده می‌شد؛ اما لحظاتی نیز به جلسات نقد کتاب پهلو زد. کلید استارت نقد را نیز هومان اسعدی، پژوهشگر و مدرس موسیقی، زد با گفتن این جملات که «ایران در حوزه‌ی تحقیق، کشور منحصر به فردی محسوب می‌شود. چرا که در جاهای دیگر دنیا زیر عنوان کتاب‌ها و مقالات پژوهشی با اسم چندین پژوهشگر مواجه می‌شویم و ایران از این بابت تنها کشوری است که در آن دانش‌نامه‌ها و دایره‌المعارف‌ها نیز به صورت انفرادی نوشته می‌شوند.» و بلافاصله نیز به نقطه قوت کتاب پرداخت که «توجه به وجوه معناشناختی موسیقی» داشته، آن هم در عصری که تکنیک و صوت غلبه کرده و گفت: «اطلاعات را احتمالا افراد دیگر نیز می‌توانند جمع‌آوری کنند و بر دانش موسیقایی ما بیفزایند اما این کتاب علاوه بر دانش، به بینش و پس پرده صوت نیز توجه کرده است.»
اسعدی بخش دیگر نقد خود را مربوط به منابع کتاب دانست و از مولف خواست در ویراست‌های بعدی با دیدی انتقادی از آخرین تحقیقات خارجی نیز بهره گیرد. وی در انتها بخش سوم کتاب را که شامل ساختار، کاربرد، شیوه‌های اجرایی و عناصر مختلف سازشناسی از زوایای مختلف است؛ مهم‌ترین و اصلی‌ترین قسمت «دف و دایره» دانست.
سرآغازی برای بازگشت دایره
فرید خردمند سخنران بعدی مراسم بود که به آنالیز قطعات از دیدگاه ادوار ایقاعی پرداخت، کاری که به گفته خودش در بخش انتهایی کتاب «دف و دایره» به شکلی کامل‌تر انجام داده است. وی که خود نوازنده تنبک است، خصوصیات دایره را قابل توجه دانست و ارجحیت آن نسبت به تنبک برای این‌که جزئی از سازهای کلاسیک شود، را یادآور شد. خردمند امیدوارانه گفت: «دایره زنده است اما برای شناخت ظرفیت‌های آن احتیاج به کارهای بزرگ و سختی داریم که کیوان پهلوان این قدم را برداشته و کتاب او می‌تواند سرآغاز راستینی باشد برای بازگشت دایره.»
موسیقی، مقدمه‌ای برای رسیدن به شناخت
علی اصغر بیانی، سخنران بعدی مراسم بود که به دعوت پورامید به روی سن رفت. وی که این روزها به عنوان معاون هنری فرهنگستان هنر انتخاب شده، بیش‌تر به خاطر پژوهش‌های معناشناختی در حوزه‌ی موسیقی و عرفان شناخته می‌شود. بیانی با مطایبه‌ای این گونه سخنان خود را آغاز کرد: «این کتاب قطعا با امدادهای غیبی نگاشته شده است. سوال می‌شود که چگونه امداد غیبی منظور است؟ باید پاسخ گفت کتابی که با بیست سال پژوهش و بدون پشتیبانی نهادها و موسسات مربوطه منتشر می‌شود، احتمالا با غیب شدن املاک و اموال میسر شده است!»
بیانی توضیح داد که شناخت از دو راه حاصل می‌شود: «شناخت حصولی و عقلی و شناخت حضوری و بی واسطه. که برای شناخت نوع دوم نیاز است که انسان به لحاظ معنوی به جایگاه دریافت آن علم رسیده باشد. یکی از راه‌های رسیدن به جایگاه این شناخت، موسیقی است.» وی ادامه داد: «موسیقی می‌تواند انسان را از مکانی معنوی به مکانی دیگر ارتقا یا تنزل دهد. به همین جهت شناخت موسیقی و نحوه‌ی اجرای آن از دیرباز مهم تلقی می‌شده است. حضرت پهلوان در این کتاب ما را به چنین درکی دعوت می‌کند.»
وی هم‌چنین به شرایط زمینه‌ای زندگی امروز بشر اشاره کرد و گفت: «صورت جهان امروز، صورتِ نوعیِ قهر است که شتاب، وانمود و سطحی‌نگری از ویژگی‌های بارز آن محسوب می‌شود. جناب پهلوان با این اثر نشان دادند که هنوز امیدی هست و قطعا این امید در دل ایشان نیز بوده است.» بیانی در تفسیر بیش‌تر توضیح داد: «صوت دو بخش دارد، بخش فیزیک و بخش دیگری که جان است. همان طور که اگر روح در بدن انسان نباشد، جسم فاسد می‌شود؛ صوت نیز اگر بدون آن معنا و شعور ساخته و پرداخته شود به مرور فرسوده می‌شود و این فرسودگی آن را از صحنه هستی محو می‌کند.»
بنابراین گزارش، اثر پژوهشی «دف و دایره» که در قالب کتاب و سی‌دی از سوی نشر آرون منتشر شده است، حاصل پژوهش گستره کیوان پهلوان، دکتری فلکلور و پژوهشگر موسیقی و تاریخ است که با ساختاری دائره‌المعارفی و در قالب کتابی 960 صفحه و در سه بخش سازماندهی شده است. بخش اول کتاب به بررسی تاریخی این سازها، بخش دوم به بررسی جایگاه آن‌ها در ادبیات فارسی و در بخش سوم به بررسی تنوعات آن در گستره ایران فرهنگی اختصاص دارد.
6060
نظر شما