مریم حاتمی *

در پی ابلاغ بخشنامه یکنواخت سازی در اخذ هزینه دادرسی و با عنایت به بند ه بخشنامه مزبور که بیان می دارد "مبنای محاسبه هزینه دادرسی در مورد سکه طلا و ارز، مبلغ واقعی حسب اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد." سوالاتی چند به ذهن متبادر می شود؛

1- مطابق با بند 4 ماده 62 قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی مربوط به اموال بهای خواسته، مبلغی است که خواهان در دادخواست معین می نماید. با توجه به بخشنامه مزبور، من بعد در دعاوی مربوط به سکه، بجای اعمال قانون آیین دادرسی مدنی و تعیین مبلغ دادخواست توسط خواهان، هزینه دادرسی بر اساس مبلغ واقعی تعداد سکه مورد مطالبه، محاسبه و اخذ خواهد شد. حال سوال این است که آیا با ابلاغ این بخشنامه، قانون فوق نسخ شده است؟ آیا بخشنامه در سلسله مراتب قوانین، همردیف با قانون مصوب قوه مقننه است که بتواند قانون موخر را نسخ و از درجه اعتبار ساقط نماید؟ آیا می توان مدعی بود که بخشنامه مزبور اراده جدید قانونگذار است و بر اراده سابق-بند4 ماده 62 ق.آ.د.م- اولویت دارد؟ آیا قضات در مقام اجرا باید از قانون تبعیت کنند یا از بخشنامه؟ در بخشی دیگری از بند 4 ماده 62 قانون ق.آ.د.م آمده است که تنها در صورتی که قانون ترتیب دیگری معین کرده باشد، مقرره مزبور کنار گذاشته خواهد شد. اینک آیا این بخشنامه ابلاغی، اثر قانون را دارد؟ آیا می توان مدعی بود که این بخشنامه همان قانون مورد اشاره در ماده فوق است؟ آیا بخشنامه ها و مصوبات سایر نهادها می توانند قوانین را تغییر دهند؟

2- با توجه به اصول 166 و 167 قانون اساسی و ماده 3 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 8 قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب، قضات دادگاه ها مکلفند در صدور آرا خود به قانون استناد نمایند. اینک اگر خواهان، هزینه دادرسی مطالبه مهریه به صورت سکه طلا را بر اساس بخشنامه مورد اشاره نپردازد، قضات دادگاه حق استناد به بخشنامه مذکور در رد دعوای خواهان را خواهند داشت؟ آیا بخشنامه مزبور قدرتی برابر با قانون دارد که بتواند مورد استناد قضات در محاکم قرار گیرد؟

3- مطابق اصل سی و چهارم قانون اساسی "دادخواهی حق مسلم هر فرد است و هر کس می تواند به منظور دادخواهی به دادگاه های صالح رجوع نماید، همه افراد ملت حق دارند این گونه دادگاه ها را در دسترس داشته باشند و هیچ کس را نمی توان از دادگاهی که به موجب قانون حق مراجعه به آن را دارد منع کرد." اینک با توجه به بخشنامه حاضر، چند درصد از زنان می توانند برای مطالبه مهریه خود به دادگاه ها مراجعه نمایند؟ آیا همه زنان متاهل توان پرداخت هزینه دادرسی برای مطالبه حق قانونی و شرعی خود را خواهند داشت؟ آیا این بند از بخشنامه سد و مانعی برای زنان در جهت جلوگیری از توسل آنان به دادگاه های صالح نخواهد بود؟ این بخشنامه چگونه اجرای قانون اساسی و حق مسلم زنان را در دادخواهی تسهیل می بخشد؟ آیا این بخشنامه منجر به تحدید حق دادخواهی زنان نخواهد شد؟

4- آیا هدف از صدور این بخشنامه قضازدایی بوده است؟ آیا افزایش هزینه های دادرسی راهکار مناسبی در راستای قضازدایی است؟ آیا این هدف، منجر به تشدید و تغییر شکل اختلافات خانوادگی نخواهد شد؟

5- به لحاظ اینکه عمده زنان توان اقتصادی لازم را برای پرداخت هزینه دادرسی ندارند و با توجه به این بند از بخشنامه، از پرداخت هزینه دادرسی، ناتوان خواهند بود؛ راهکار درنظر گرفته شده برای احقاق حق این زنان چيست؟ چه آلترناتیوی برای ضمانت اجرای مهریه وجود خواهد داشت؟ آیا رویه آتی دادگاه ها بر خلاف روند حاضر، قبول ادعای اعسار زنان از هزینه دادرسی خواهد بود؟ آیا این بند از بخشنامه موجب نخواهد شد که فقط زنان مرفه جامعه دسترسی به دستگاه قضایی داشته باشند؟ آیا این بخشنامه منجر به تحدید حق دادخواهی زنان نخواهد شد؟

6- آیا هدف از این مقرره سوق دادن جامعه به سمت مهریه های پایین است؟ آیا نه این است که حق مطلق مردان در طلاق و حق متزلزل و ناچیز زنان در خانواده منجر به این شد که مهریه از ماهیت و اصالت قرآنی و شرعی خود تغییر مسیر داده و به سمت تورم پیش رود؟ آیا نادیده گرفتن زنان در خانواده، منجر به این نشد که مهریه به ابزاری برای متوازن ساختن حقوق زوجین بدل گردد؟ آیا با این تصمیم می تواند از تورم مهریه جلوگیری کرد؟

7- آیا این تصمیم در پرداخت هزینه گزاف و مالایطاق دادرسی، تالی فاسد در پی نخواهد داشت و منجر به یک سیکل معیوب در جامعه و نهاد مقدس خانواده نخواهد گردید؟ آیا شاهد افزایش مهریه های غیرمعقول نخواهیم بود؟ آیا احتمال این نیست که مهریه از نوع رایج آن تغییر شکل داده و به نحو دیگری مردان و خانواده ها تحت فشار قرار گیرند؟ آیا با این وضعیت خانواده ها به راحتی با ازدواج دختران خود که از حمایتهای ناچیز قانونی برخوردارند، موافقت خواهند نمود؟ آیا این روند منجر به کاهش میل به ازدواج در جوانان نخواهد شد؟

* حقوقدان و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد

۴۷۲۳۴

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 451277

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
3 + 6 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 12
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام IR ۱۹:۲۴ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۶
    20 11
    انقدر مهریه را غیر قابل وصول کنید که مثل مرتضوی کان لم یکن شود و اصلا نیازی نباشد مهریه را مرد بپردازد
  • بی نام A1 ۱۹:۳۹ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۶
    24 10
    نفقه زن که مشروط به زندانی شدن در خانه شوهر است ضمانت اجرایی نداردومهریه هم همینطور اما آقایان این مهریه ونفقه ای که ضمانت اجرا هم ندارد را دستاویزی برای بیرون راندن زنان از بازار کار قرار داده آندو میگویند کار میخواهید چه کار شوهری بیابید به شما پول بدهد
  • بی نام IR ۱۹:۴۸ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۶
    18 24
    اين مهريه است يعني مهر و دلدادگي . نه چك روز . بابا مگر مردان گناه مي كنند زن بگيرند . به حق مي توان گفت 70 درصد گرفتن مهريه از شكم سيري و انتقام و يا كلاه برداري و دسيسه است
  • بی نام A1 ۲۰:۴۲ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۶
    14 16
    این خانم وکیل یکطرفه به قاضی رفته و یکجانبه از حقوق زنان جانبداری میکنه و طوری حرف میزنه که انگار همه مردها خانواده ستیز و غیر قابل اطمینان هستند و باید چوب کله داغی موقع ازدواج که منجر به قبول کردن مهریه های سنگین که حالا سکه طلا شده را بپردازن و تا اخر عمر جرات نکنن که از لحاظ فکری مستقل باشند و همیشه ترس از دست دادن کلیه داراییهای داشته و نداشته را برای حسن نیت دوران جوانی و تشکیل خانواده بدهتد..مهریه خوبه به شرطی که معقول باشه نه مهریه های چند صد میلیونی که از حقوق 30 سال طرف هم بیشتر باشه. و باید با خانمهایی که با مهریه کاسبی میکنن با قانون مناسب برخورد بشه
  • بی نام US ۲۳:۲۳ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۶
    14 17
    نه بیان هزینه دادرسیم رایگان کنن که دیگه هر زنی الکی را بیوفته مهریشو بزاره اجرا گرچه ایناییم که میگین بیخوده چون اخرش هزینه های دادرسی کلا محاسبه میشه و همش از مرد گرفته میشه اخه زنا در قبال این مهریه چه کاری مگه میکنن ؟من یه جوون حاضرم حق طلاقو بدم به زن ولی مهریه ندم ولی کسی قبول نمیکنه اینکه زنا میگن حق طلاق فلان همش بیخوده چون دنبال پول مهریه هستن
  • بی نام IR ۲۳:۲۹ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۶
    6 8
    بهتر نبود ابتدا طرح مساله می کردید؟ این یک سایت خبرگزاری است نه یک سایت حقوقی ،به نظرم ابتدا باید برای مخاطب عام طرح مساله می کردید.
  • احسان A1 ۰۴:۲۶ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۷
    12 15
    جوري مقاله نوشته شده كه انگار مهريه حق مسلم زنان بوده و از اين ارث پدري محروم شده اند مهريه به شكلي كه در جامعه ما وجود دارد به هيچ عنوان اخلاقي وشرعي نيست وبه شكل معامله درامده است. محض اطلاع بانوان عرض كنم مهريه در واقع هديه وحبه اي است از طرف مرد به زن وزماني از شير مادر حلال تر است كه با رضايت مرد باشد. اما ايا مهريه در حال حاضر با رضايت قلبي مردان همراه است مهريه صرفاً دستاويزي است براي تحت فشار قرار دادن مردان. ضمناً اينكه مي گويند مهريه را در ازاء حق طلاق در نظر مي گيرند هم بي پايه واساس است چون حق طلاق دستور اسلام بوده و پايه اساس منطقي و علمي وشرعي دارد اما مهريه به شكل فعلي به هيچ عنوان.
  • اشكان A1 ۰۴:۳۲ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۷
    13 18
    محض اطلاع نگارنده محترم ، حق طلاق به هيچ عنوان مطلق نيست. متاسفانه بنده خود به دليل اختلافات پايم به دادگاه خانواده واين گونه مسائل باز شد و اطلاع كامل وبي قصد وغرضي در اين زمينه دارم. در مجموع خدمت دوستان عرض كنم كه دقيقاً برخلاف نظر عامه قوانين فعلي ما به نفع زنان است نه مردان. با دليل ومدرك ومستند وبدون هرگونه عقايد فمنيستي.
    • بی نام IR ۱۱:۳۵ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۷
      4 8
      میفرمایید چرا؟
  • یه زن A1 ۰۴:۵۳ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۷
    36 9
    به نظر من اگه مثل هر جامعه متمدنی حقوق زن و مرد رعایت بشه و به زن هم به اندازه مرد قدرت تصمیم گیری در مورد زندگی متاهلیش داده بشه حق طلاق و حضانت فرزندو حق خروج و... نیازی به مهریه و این داستانا نیست. اصلا با دادن حق و حقوق واقعی زن میتونن رسم تعیین مهریه رو تو ازدواج بردارن خیال همه راحت شه.
    • بی نام IR ۰۹:۰۷ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۹
      5 21
      امر دیگه ای ندارید؟...
  • بی نام A1 ۰۶:۴۷ - ۱۳۹۴/۰۶/۱۲
    8 4
    فرهنگسازی باید بشه از طریق صدا و سیما و سینما و مدارس و دانشگاه و مهریه و جهاز دادن اجباریکه الکی عرف شده حذف کنن کلا و در عوضش حق آزادی در طلاق گرفتن زن و بهش بدن همانند مردها.و قانون مجازات برای هردو که خیانت میکنند رو حتی به اسم صیغه محکم و اجرایی کنند.و هیچ مردی حق ازدواج دوباره نداشته باشه.و حق فرزند،مشترک بشه و اینهمه بی عدالتی در حق زنان از بین بره اینطوری هر کدوم حقشون سر جاشونه و اگه کسی ازدواج کنه بر اساس شناخت قلبی و اجتماعی و شخصیتی باشه اینهمه مشکلات که همه ریشه در بی عدالتی در حق زنان هست از بین میره.زنان اگه خیانت میکنند به خاطر لجبازی و اجبار در ماندن در زندگی مردی که هزاران مشکل داره و یا هیچ علاقه ای ندارند اما نمیتونن جداشن.اما مردان هیچ حقی برای احساس زنان قایل نیستند