در متن فکت شیت منتشره قبل از سخنان ترامپ، راهبرد وی درباره ایران بوده و چیز چندان جدیدی دیده نمیشود بلکه بیانگر مؤلفههای کلی راهبردهای ترامپ نسبت به ایران است. از همینرو ایران نباید در بازی هیئت حاکمه آمریکا گرفتار شود. در این رابطه تفاوتی ندارد ترامپ یا کنگره در قبال آینده برجام موضعگیری کنند. چنین شرایطی در واقع سیاست چماق و هویج است. هرچند نتیجه این سیاست میتواند زمینهساز پایان چندجانبهگرایی آمریکا شده و این کشور را منزویتر کند.
بهانهای بهنام برجام
از نظر ایران، برجام توافقنامهای بینالمللی است. توافق هستهای، رویکرد جدید دولت ایران برای تعامل با جامعه جهانی است و این توافقنامه بهعنوان سکوی پرتاب تعاملات جهانی عمل میکند. دولت نهم و دهم به دلیل اتخاذ سیاستهایی، تعامل ایران با جهان را کاهش دادند، اما در دولت یازدهم سیاستی اتخاذ شد که نشان از هوشمندی نظام سیاسی ایران بود. براساس این سیاستها، ایران توانست از کنج انزوا خارج شده و پروژه ایرانهراسی رژیم صهیونیستی را از بین ببرد. مشکل ترامپ و دولت کنونی آمریکا بحث برجام و رفتار و سیاستهای ایران نیست. ترامپ درباره مدل خاورمیانه، دیدگاهی نسبت به ایران دارد و راه اشتباهی را آغاز کرده که از این طریق قصد دارد با ایران مصالحه کند. جمهوری اسلامی ابتدا باید اطمینان حاصل کند که ترامپ همچون ایران به تعهدات بینالمللیاش به برجام پایبند است و بعد مسائل دیگر را مطرح کند. مسئله ترامپ مشکل خاورمیانه است. منافع امنیتی و سیاسی ایران ایجاب میکند که تحرکاتی را که لازمه حفظ امنیت ملی است پیگیری کند.
اقناع افکار عمومی برای منزویساختن ترامپ
ایالات متحده با سلسله اقدامات و سیاستهایش در منطقه، توازن ژئوپلیتیک را برهم زده و با ایجاد گروههای تروریستی در منطقه، بهجای صلح و امنیت، زمینه را برای تشدید جنگهای نیابتی در خاورمیانه را فراهم کرده است. این در حالی است که ایران در خاورمیانه در برابر تروریستها مقاومت کرده است. ایران در عرصه سیاست خارجی، خاصیت تهاجمی برای اقناع افکار عمومی ندارد. از اینرو کشورمان باید در جهت تقویت طرحهایی برای اقناع افکار عمومی حرکت کند؛ این استراتژی میتواند اقدامی در جهت منزویساختن ترامپ باشد.
تفاوت نگاه ترامپ و ایران
طبیعی است که ترامپ نمیخواهد در موضع ضعف قرار گیرد. در فکتشیت راهبرد ترامپ درباره ایران، نکتهای درباره برجام مطرح نشده، اما این سند در تلاش است که قدرت ایران هستهای را به هر شیوه ممکن کاهش دهد. جمهوری اسلامی در قالب برجام، تعهداتی به جامعه جهانی داد که در هشت مرحله تأیید شده است. تا امروز نیز اجرای تعهدات ایران از سوی نهادهای نظارتی همواره تأیید شده است. موضعگیری و لفاظی رئیسجمهوری آمریکا موجب شده است تلقی بیتفاوتی او به توافق هستهای بهوجود بیاید. اگر فکتشیت منتشر شده از سوی آمریکا رسما به نقش ایران اشاره نمیکند بهدلیل تفاوت نگاه جمهوری اسلامی و ترامپ به جایگاه و نقش کشورمان است. ترامپ باید با شفافیت بپذیرد که روشهای آمریکا از سال ۲۰۱۱ به اینسو در منطقه اشتباه بود و این اشتباهات باعث گسترش تروریسم شده است.
واکنش تهران در برابر کنش واشنگتن
در ایران بیش از حد به چینش و آرایش حزبی در کنگره توجه شده است. وقتی گفته میشود جمهوریخواهان اکثریت کنگره را در اختیار دارند به نظر میرسد قدرت در اختیار این حزب قرار دارد، اما همه جمهوریخواهان یکدست نبود و همه آنها با سیاستهای ترامپ موافق نیستند. در این میان باید در نظر داشت نتیجه واگذاری برجام به کنگره، فشار بیشتر بر ایران است. ایران ابتدا باید اطمینان حاصل کند که آیا آمریکا بر توافق خود پایدار میماند یا نه؟ از اینرو در ایران نباید به اختلافات و رویکردهای جناحهای مطرح در آمریکا توجه کند. واکنش ایران در برابر سیاستهای آمریکا باید توأم با خویشتنداری باشد. از همینرو ایران نباید درگیر بازیهای ترامپ شود، چرا که این بازیها با درگیریهای جناحی آمیخته است.
مسئولیتی که نباید نادیده گرفته شود
کشورهای اروپایی در ارتباط با برجام مسئول هستند و باید به مسئولیت بینالمللی خود عمل کنند، چرا که اگر زمینه برای لغو برجام فراهم شود، کشورهای اروپایی بیش از سایرین با چالشهایی جدی درگیر خواهند شد؛ بهعنوان نمونه شکست داعش در خاورمیانه بیش از هر کجا برای اروپا و کشورهای اروپا پرهزینه بود. کشورهای اروپایی باید بدانند که تصمیمها و سیاستهای دونالد ترامپ، فضای حاکم بر جامعه جهانی را به پیش از وقوع جنگ جهانی دوم حرکت میدهد و اروپا نباید درگیر این بازی شود.
منبع: روزنامه آسمان آبی. شماره 86 شنبه 22 مهر , 1396 تحت عنوان تلاش ترامپ برای خروج از برجام پایانی بر چندجانبهگرایی آمریکایی (مصاحبه- یاداشت)
نظر شما