۰ نفر
۲۴ آبان ۱۳۹۶ - ۰۷:۰۱
جایزه‌ای که فقط نامش مقدس است

سامان‌دهی جوایز پر تعداد مشاهیر و نخبگان که اغلب دولتی و با سازوکار مشابه انجام می‌شود ضرورتی است که مدیریت آن شایسته تامل است. جوایز فارابی، جلال آل‌احمد، پروین اعتصامی، خوارزمی، علامه طباطبایی و... که بیشتر در ۲ وزارتخانه علوم و فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرا می‌شود. اکنون معاونت علمی رئیس‌جمهوری نیز ۲ سالی است با اجرای جایزه‌ای ۵۰۰ هزار دلاری گوی سبقت را از تمام جوایز علمی کشور از جمله جایزه خوارزمی و چهره‌های ماندگار ربوده و چند برابر کل جوایز تمام جشنواره‌های علمی-فرهنگی و هنری کشور به استادانی در حوزه جهان اسلام هدیه می‌دهد تا شاید با این اقدام وجهه علمی و بین‌المللی بیابد و این در حالی است که جشنواره بین‌المللی خوارزمی قریب ۳۰ سال است از موقعیت ممتاز در عرصه علم و فناوری برخوردار است ولی جایزه ویژه و کلان آن مبلغ ۱۰ هزار دلار است.

اغلب در ایران رسم بر این است که بی نظر نخبگان و حتی بی اعتنا به اظهارنظر عالمانه بزرگان علم و فرهنگ اقداماتی در همان عرصه انجام می شود و هیچ اتفاقی هم نمی افتد! جالب تر اینکه نهادهایی که هدف از برپایی آنها قدردانی، حمایت و توجه به آراء و نظرات نخبگان است خود باعث پراکندگی، ناامیدی و سرخوردگی جامعه نخبگی می شود و عجیب تر آنکه حرف ها، رفتارها و عملکرد این نهادها آنقدر متناقض، بحران زا و ریب انگیز است که دیگر مخاطب برای درک و فهم آن لازم نیست از هوش سرشار و دقت وافر برخوردار باشد فی المثل گفته اند جایزه ای که بنام پیامبر اعظم "مصطفی" نامگذاری و در نخستین دوره آن به دو استاد خارجی آنهم فقط در رشته شیمی و نانو یک میلیون دلار-هر کدام 500 هزار دلار- پرداخت شده کاملا خصوصی بوده و از بودجه عمومی استفاده نشده است. با این حال متولی برگزاری معاون محترم رئیس جمهور و حامیان آن چند وزارتخانه دولتی اند.

از طرفی نامه رئیس فرهنگستان علوم و چهره ماندگار فلسفه کشور که خود از جمله اعضاء شورای سیاستگذاری این جایزه بوده است 75 روز بی پاسخ می ماند و در نهایت نه معاون علوم و فناوری رئیس جمهور بعنوان عالی ترین مقام جایزه، بلکه رئیس پارک پردیس فناوری پاسخی کلی می دهد که اساساً ربطی به پرسش های بنیادین این فیلسوف معاصر ندارد. صرف نظر از جایگاه حقیقی استاد فرزانه دکتر داوری و محمل حقوقی ایشان در فرهنگستان علوم که دهها استاد برجسته و چهره علمی کشور عضو پیوسته آنند چگونگی برخورد و نحوه تعامل مهمترین نهاد علمی کشور که بودجه های کلانی برای حمایت از نخبگان در اختیار دارد قابل تامل است که باید در جای خود بدان پرداخت لکن اکنون تداوم اعطای جایزه ای که تنها نامش گرانقدر است علی رغم مخالفت چندین شخصیت شاخص علمی کشور که اغلب خود در طراحی آن همراه بوده اند محل بحث است که به برخی از نکات اشاره می شود:

۱. گفته اند و نوشته اند این جایزه در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است. در گفتگویی که اینجانب با وزیر محترم وقت علوم-جناب دکتر فرهادی- داشتم ایشان ضمن تردید جدی در این مورد گفتند من به عنوان وزیر علوم و عضو شورا بی خبرم و در مورد جایزه نیز دخالتی ندارم.

۲. برخی چهره های ماندگار-حتی در رشته شیمی- که دردوره نخست جایزه ای به استاد اردنی در همین رشته داده شده مخالفت های جدی با نحوه داوری، اجرا و مبلغ جایزه دارند که همه با مخالفت مسئولین عالی دولتی این جایزه مواجه شده است!

۳. نحوه تامین بودجه چند میلیاردی این جایزه روشن و شفاف نیست و علی رغم ارائه برخی اطلاعات درخصوص کمک افراد و نهادها مبلغ یک میلیون دلار جایزه دوره قبل هنوز روشن نیست توسط چه کسی و از چه منبعی تامین و پرداخت شد؟ و در صورت استفاده از موقوفات، واقف و موقوف کیست و چیست؟

۴. در دوره نخست علاوه بر پرداخت دو جایزه به دو استاد خارجی، بیش از 60 مهمان از 25 کشور از جمله رئیس بانک توسعه اسلامی از عربستان سعودی و رئیس آکادمی علوم جهان اسلام از اردن نیز جهت حضور به مراسم دعوت شدند و مراسم ویژه ای برپا شد به درستی روشن نیست تاثیرات این رویداد چه بوده است. آنچه مسئولان این جایزه، اعلام کرده اند اینکه در بیش از 300 رسانه داخلی و خارجی انعکاس داشته است

۵. کمک به نخبگان و استادان طراز اول در صورتیکه ممیزات با ملاک های روشن همراه باشد نه فقط نامطلوب نیست بلکه کاملاً بجا و مناسب است اما صرف پرداخت جوایز نقدی زیاد که مشابه جوایزی مثل نوبل باشد نمی تواند جایزه ای را معتبر یا شایسته توجه نماید اینجانب در طراحی همایش چهره های ماندگار که در خلال هشت دوره 238 نفر در رشته های علمی فرهنگی و هنری توسط چهار فرهنگستان کشور، دانشگاههای صنعتی شریف، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و صدا و سیما برگزار شد بالاترین جایزه را که در آن زمان 14 سکه برای کتاب سال بود به 22 سکه ارتقا دادم و در دوره دوم به بعد به هر برگزیده یک اتومبیل اهدا شد. بنابراین کمک و مساعدت به نخبگان با ضوابط دقیق لازم است از همین راههای غیرمستقیم انجام تا عزت نفس این بزرگان رعایت شود ولی چگونه است که از میان انبوه دانشمندان جهان اسلام تنها دو نفر خارجی انتخاب می شوند آنهم در رشته های مرتبط با فناوری گویی بنیاد نخبگان و ریاست جمهوری اساساً با علوم انسانی و دیگر رشته ها بیگانه اند.

۶. جهت توضیح دلایل اعطاء جایزه به خانم جکی تی-روانیک در دوره اول، گفته شده است ایشان جعبه ابزار نانویی ابداع کرده که در ساخت دارو مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین 340 مقاله در مجلات معتبر به چاپ رسانده است و مجوز 150پتنت اولیه را دریافت کرده یا در روند پتنت قرار داده است که بسیاری از این پتنت ها برای تجاری سازی مجوز گرفته اند. او که متولد 1966 سنگاپور و در نیویورک بزرگ شده است استاد مهندسی شیمی کشور سنگاپور بوده است. در بیان همین نکات روشن نیست فی المثل از 150پتنت گفته شده چه تعدادی مجوز گرفته و کدامیک در روند ثبت هستند جدای از این در صورتیکه همه 150پتنت هم دارای مجوز باشند در همین دانشگاه تهران و موسسات عالی شیمی استادانی هستند که بیش از 170 پتنت دارند و دهها اختراع و اکتشاف در همین عرصه داشته اند. با تمام احترام به همه دانشمندان خارجی آیا روا نبود بجای اهدای یک جایزه پانصد هزار دلاری به ده استاد برتر در ایران و جهان اسلام ده جایزه اعطاء می شد؟ یا بخش خارجی جایزه خوارزمی را توسعه داد تا هم در هزینه های اجرایی صرفه جویی شود و هم از اعتبار بین المللی این جایزه بهره برداری گردد؟

۷. جایزه دوم که به دکتر عمریاغی از کشور اردن داده شده باز هم در رشته شیمی است او دارای کرسی استادی در دانشگاه های عربستان سعودی، امارات متحده عربی، چین، ویتنام و کره جنوبی است و به نوشته سایت جایزه بیش از 200 مقاله در مجله های جهانی به چاپ رسانده و در زمره پنج دانشمند بزرگ جهان است! این اظهارنظر معلوم نیست بر مبنای چه مستنداتی اعلام شده است اساساً آیا می توان میزان دانش افراد را در تمام جهان اندازه گرفت؟

۸. اساساً پرسش اصلی این است چرا جایزه دلاری؟ شاید گفته شود چون جایزه بین المللی است ناچار باید پول جهانی هم در نظر گرفته شود در حالیکه حتی جایزه نوبل هم که مدام به آن تشبیه می شود به کرون و پول ملی سوئد و نروژ است است نه دلار. آیا این اقدام به معنی بی حرمتی به پول ملی نیست؟

۹. بنابر نظر مسئولین این برنامه، نامگذاری جایزه به نام حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی «به دلیل تاکید بسیار آن حضرت به علم آموزی و بخاطر احیای 12 قرن تمدن بزرگ اسلامی در علوم و فنون است»بنابراین جایی برای علوم انسانی و دیگر رشته ها دیده نشده است. شاید به همین دلیل مبلغ جایزه قابل توجه است!

۱۰. برگزاری دوره نخست این جایزه و نظرات دانشمندان و صاحب نظران کشور نشانگر ضعف های اساسی در فرم و محتوای این جایزه است و اگر مسئولین محترم این جایزه دولتی بخواهند با پاسخ های کلی به نخبگان کشور همچنان بر تداوم این رویداد نه چندان علمی تداوم بخشند بی تردید راه به جایی نخواهند برد و بجای وصل کردن و تالیف قلوب بزرگان و زحمت کشان عرصه علم و فرهنگ به تفرقه و تشتت بیشتر دامن می زنند

امید است نقد و نظر اهالی دانش و فرهنگ نصیحتی مشفقانه تلقی شود تا انشالله در سالی که به اقتصاد مقاومتی شهره شده است شاهد بی نشاطی و عزلت بزرگان نباشیم...

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 727785

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
8 + 0 =