خلیج فارس ؛ ایران،اعراب و ایالات متحده

این دیدگاهی بسیار خطر ناک و انحرافی است اگر کسی فکر کند دولت های عربی بدون ایالات متحده قادر به در پیش گرفتن سیاستی مستقل در قبال امنیت شان نیستند. شاید توانائی واقعی آنها آنگونه نباشد که خود تصور میکنند اما این دلیلی کافی برای جدی نگرفتن اقدامات اعراب خلیج فارس نیست.

مسير تحولات نيم دهه اخير خاورميانه به خوبي نشان ميدهد نگاه سنتي دولت هاي خاورميانه عربي از 2زاويه "ثبات و امنيت " نسبت به ايالات متحده در حال تغييرجهت معنا داري ست. تغييير جهتي نه حتما تعارض گونه، كه حداقل متفات با انتظارآمريكا از متحدان سنتي خود. شرايط ناشي از نا امني ها سياسي و حاكميتي حوزه عربي خاورميانه و شمال آفريقا، جنگ هاي داخلي حداقل در 4 كشور عراق،سوريه ، يمن و ليبي،پرونده شكست خورده صلح خاورميانه و نيز پرونده اتمي ايران و نگاه اعراب در قبال آن به خوبي نشان از بي اعتمادي عميق به سياست هاي آمريكا دارد كه ديگر مانند گذشته براي اعراب فاقد جذابيت هستند.آنگاه كه مشاهده مي كنيم انتقادات گسترده و صريح از واشنگتن نه از جانب مخالفان ،كه بيشتر از سوي اين دست متحدان عرب سخاوتمندانه تحويل كاخ سفيد مي شود. شايد انتظار مي رود آنها موقعيت بسيار دشوار كاخ سفيد را درك كنند، اما به واقع اينگونه نيست واعراب ناراضي آشكار پرزيدنت اوباما را به حال خود رها و به كاخ سفيد پيغام داده اند "آقاي رئيس جمهور!گرفتاري هاي توو كشورت ديگر به ما مربوط نيست".
اين بي اعتمادي، زيست امنيتي و تثبيت قدرت منطقه اي آمريكا را بالقوه با چالش و مخاطراتي جدي در منطقه روبرو كرده كه تبعات آن چندان قابل پيش بيني نيست.زماني كه مي بينيم مهمترين دليل متحدان عرب براي همراهي با ايالات متحده يعني" امنيت و منافع مشترك " چون توده يخي در برابر آفتاب درحال ذوب شدن است.نگراني از فقدان امنيت يا احساس نبود آن و نداشتن يك سياست روشن و قابل دفاع از سوي كاخ سفيد بسياري ازاين كشورها را ضرورتا به سمت تغيير تفسير مبنائي ازمفهوم كاربردي امنيت وچگونگي زيست در پناه آن سوق داده كه صرف نظر از زمان تامين آن يا آنگونه كه يك مقام نظامي كويتي گفته "امنيت با نگاه نو واعمال آن باابزار جديد" شكل گيري امنيت مستقل عربي قطعي به نظر مي رسد. اين شايد الزاما به معناي روياروئي آنها با ايالات متحده نباشد - كه نيست - اما به خودي خود قادر است سياست خارجي ، دفاعي و امنيتي آمريكا رادر منطقه با چالشي غير قابل كنترل روبرو كند. خصوصا كه هيچ تصويري از سياست خارجي و دفاعي كاخ سفيد در برابر ما قرار ندارد و امور با روزمره گي هاي حيرت آوري روبروست.با اين وضعيت تصورمي كنم اين ديدگاهي بسيار خطر ناك و انحرافي است اگر كسي فكر كند دولت هاي عربي بدون ايالات متحده قادر به در پيش گرفتن سياستي مستقل در قبال امنيت شان نيستند. شايد توانائي واقعي آنها آنگونه نباشد كه خود تصور ميكنند اما اين دليلي كافي براي جدي نگرفتن اقدامات اعراب خليج فارس نيست. منابع آگاه نظامي و امنيتي به روزنامه عرب زبان العرب چاپ لندن گفته اند بزودي نیروهای دریایی عربستان و عمان سامانه امنیتی و دفاعی جدیدي را با هدف تامین امنیت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ایجاد خواهند کرد كه هدف از ایجاد آن رویارویی با تهدیدهایی است که به ادعای آنها از سوی ایران احساس می کنند. آنها مدعی هستند که جامعه جهانی به زودی با ایران هسته ای مصالحه می کند و در این میان امنیت کشورهای عربی قربانی این مصالحه بزرگ خواهد شد.
كشورهاي عربي خليج فارس تا كنون به بهاي تامين امنيت و تضمين جريان آزاد تجارت و نفت تفاوت ديدگاه هاي خود با ايالات متحده را ناديده مي گرفتند .ولي ظاهرا متحد ماندن به هر قيمت ديگر فصل مشترك خواست آنها با واشنگتن حداقل تا زماني كه پرزيدنت اوباما بر مسند قدرت قرار دارد نيست. به همين دليل اعراب خصوصا عربستان به اين نتيجه رسيده اند لازم است به تبيين الگو هاي جديدي از امنيت، مستقل ازنگاه ايالات متحده بپردازند. شايد در طراحي اين الگو نقش ايالات متحده چندان ناديده گرفته نشود، اما بي شك در درون خود داراي آن قابليت خواهد بود كه پاي ديگر قدرت ها را به منطقه باز كند. وقوع اين تحول نه تنها استراتژي امنیتی  آمريكا را دريك كشمكش دائمي منطقه اي به گروگان اعراب در خواهد آورد، مانند برخوردي كه اين كشور ها با پرونده اتمي ايران و احتمال حل اختلافات تهران - واشنگتن از خود نشان دادند، بلكه بخودي خود يك چالش امنيتي را در مقابل ايالات متحده قرار خواهد داد كه مشكل بتواند  براي تامين منافع خود به راحتي از آن  عبور كند. روزنامه "العرب " در آخرين شماره هفته گذشته خود نوشته است " شوراي همكاري خليج فارس در صدد ايجاد يك پیمان دریایی مشترک وابسته به سپر دفاع جزیره است كه به گفته یک مسئول کویتی ظرف روزهای آینده تحت عنوان "مجموعه امنیت دریایی" رسما اعلام خواهد شد". ژنرال احمد یوسف الملا، مشاور وزیر دفاع کویت نيز در جریان نشست امنیت دریایی که در دوحه تحت عنوان "مراقبت از سواحل و مرزها" برگزار شد به خبر نگاران گفته است" فرماندهان نظامی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تصمیم به ایجاد سازمان امنیت دریایی با مشارکت نیروهای دریایی کشورهای این حوزه گرفته اند و تلاش دارند نقش رهبری را در این منطقه استراتژیک بر عهده بگیرند".بديهي ترين نتيجه اي كه از مسير اين گونه تحولات مي توان گرفت، حال از هر زاويه اي كه به نگاه كنيم، وقوع يك بحران امنيتي در منطقه با رويكرد نظامي در آينده اي نچندان دور است. به هر حال ما با اين واقعيت روبرو هستيم كه نفوذ ايالات متحده تحت تاثير سياست هاي كنوني كاخ سفيد يا هر علت ديگري، بر كشور هاي عرب خليج فارس در نازل ترين حد خود طي 50 سال گذشته قرار دارد. با اين تفاوت كه تحولات كنوني دربستر يك دوره جنگ سرد رخ نمي دهد كه متحدان عرب از ترس بلوك شرق و تهديد كمونيزم ، بي سياستي ها و فقدان تدبير هاي واشنگتن را نديده بگيرند. قابليت جابجائي از ويژگي هاي سياست درعصر ديپلماسي مدرن ا ست. اختلافات اعراب خليج فارس با ايالات متحده در موضوع داعش، سوريه ، عراق يا ايران به خوبي نشان داده آنها چندان هم كه تصور ميشود با سياست هاي واشنگتن و پرزيدنت اوباماي مستاصل همراهي نمي كنند. اين عدم همراهي بي شك تاثير هر گونه فرايند تفاهم منطقه اي ايالات متحده با ديگران مثلا با تهران را به حداقل ضريب اطمينان خواهد رساند. از آنجا كه تهران نمي تواند نسبت به تحولاتي از اين دست بي تفاوت باقي بماند مسئله مهم، اكنون براي كارشناسان سياسي و امنيتي  ،مسير و چگونگي استراتژي ايران در قبال مناسبات و ترتيبات امنيتي آینده خليج فارس است.از اين زاويه مسئله اصلي رئيس جمهور ايران حسن روحاني فکر می کنم نه حتما پرونده اتمي، كه چگونگي شرايط حساس و شكننده منطقه در آينده قابل مشاهده است. matinmos@gmail.com

 

 

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 382255

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
4 + 8 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 4
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • احمد IR ۲۰:۱۶ - ۱۳۹۳/۰۸/۰۳
    10 1
    پیشنهاد میکنم مانند مقالات علمی چکیده افزوده شود تا کسی که وقت نداشته باشد بتواند با خواندن آن از کل مقاله مطلع شود. ممنون
  • بی نام A1 ۲۰:۰۶ - ۱۳۹۳/۰۸/۰۴
    11 4
    نویسنده محترم به ابن نکته مهم اشاره ای داشتند ولی از آن بسرعت عبور کردند که اگر مشکلات ایران با امریکا حل شود خواه ایران اتمی باشد یا نباشد باز هم مثل گذشته پتانسیل تبدیل شدن به ژاندارم منطقه و سیادت بر آن را خواهد داشت چه اعراب موافق تحقق این امر باشند و یا مخالف آن.
    • میلاد م A1 ۱۶:۳۵ - ۱۳۹۳/۰۸/۱۰
      3 1
      ژاندارم منطقه وقتی معنا پیدا میکند که بقیه هم قبول داشته باشند مگه نه ایران قادر به مقابله با همه اعراب نیست.
    • بی نام A1 ۰۷:۰۳ - ۱۳۹۳/۰۹/۰۱
      1 0
      دوران ژاندارمی گری در منطقه تقریبا تمام شده است .به نظر بنده یک اسم دیگری برایش باید جایگزین شود و دیر یا زود این امر محقق خواهد شد .