ایران در گزارشی نوشت: پیام‌های منفی‌ای را که در سرتا سر زندگی می‌گیریم، درونی و باطنی می‌کنیم و در وجودمان پرورش می‌دهیم؛ پیام‌هایی که می‌گویند رک، تهاجمی و قوی‌تر از مردان بودن نادرست است.» این‌ها را شریل سندبرگ، مدیراجرایی شرکت فیس‌بوک و کارآفرین اینترنتی در کتابی با نام «زنان به پیش» می‌گوید. به باور وی باورهای فرهنگی و فشار جامعه به زنان باعث شده آنها در مقایسه با همقطاران مرد، برای مناصب بالاتر کمتر تقلا کنند. فقدان این کمال طلبی‌ها در رشته‌های تخصصی مانند تکنولوژی هم کمتر دیده می‌شود. حضور کمرنگ زنان در عرصه تکنولوژی مشکل جهانی است اما با این حال مشاهدات و گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد حضور کمرنگ زنان ایرانی در صنعت آی تی بیشتر از دیگر کشورهاست. فعالان زن حوزه آی‌تی در کشور بر این باورند شرایط فرهنگی، اجتماعی و نبود فضای فعالیت باعث حضور کمرنگ آنها در این حوزه شده است. این شرایط در حالی رخ می‌دهد که براساس آمار سازمان سنجش کشور سهم زنان در ورودی و خروجی‌های دانشگاه در رشته‌های فنی و رایانه‌ای بیشتر از مردان است.
زنان در عرصه تکنولوژی دنیا
حضور کمرنگ زنان در عرصه تکنولوژی از سال‌های گذشته در کشورهای پیشرفته دنیا احساس شده بود. همین شرایط باعث شد کشورهای پیشرو در صنعت آی تی برای فعال کردن زنان در این عرصه اقدام‌های گوناگونی انجام دهند؛ برای مثال در ایالات متحده امریکا، برای توسعه سهم زنان در پیشرفت علم و فناوری اطلاعات، مجلس سنا قانونی را به تصویب رسانده که طی آن تمام مراکز تحقیقاتی امریکا در زمینه فناوری اطلاعات موظفند از زنان در برنامه‌های خود استفاده کنند. این امر موجب شده در طول یک دهه گذشته بسیاری از جوایز بهترین دستاوردهای فناوری به زنان اختصاص یابد و به این وسیله حضوری پررنگ‌تر از آنها در فناوری اطلاعات احساس شود.
همچنین در این راستا ارگان‌های غیرانتفاعی مختلفی نیز برای حمایت از حضور زنان در عرصه تکنولوژی شروع به فعالیت کرده‌اند.
شریل سندبرگ، مدیر امور اجرایی فیس‌بوک و کارآفرین اینترنتی، ویرجینیا رومتی، مدیر عامل اجرایی و رئیس هیأت مدیره شرکت IBM، اورسلا برنز، رئیس و مدیرعامل شرکت قدیمی و شناخته شده Xerox، ماریسا مایر، مدیرعامل شرکت یاهو، سوزان وجیسکی، یکی از مدیران ارشد شرکت گوگل، سافرا کیتز، رئیس هیأت‌مدیره و مدیر ارشد مالی شرکت نرم‌افزاری بزرگ Oracleو... نیز تنها نام چند زن قدرتمند و موفق بخش تکنولوژی جهان است؛ افرادی که با تصمیم‌ها و طرح‌های خود باعث پیشرفت چشمگیر شرکت‌هایشان در بازار فناوری اطلاعات شده‌اند.
تکنولوژی و زنان ایرانی
در ایران حضور زنان در عرصه تکنولوژی متفاوت‌تر از جهان در حال پیشروی است. اگر نگاهی به فعالان زن در بخش فناوری اطلاعات در ایران بیندازید، اکثر زنان ایرانی بیشتر در رده‌های میانی شرکت‌های فناوری اطلاعات در شغل‌هایی مانند گرافیست، برنامه نویس، مشاور آی‌تی و... فعالیت می‌کنند. در مقابل اما حضور زنان در لایه‌های بالایی یک شرکت مانند یک مدیر یا سرمایه‌گذار کمرنگ است. این موضوع را از آگهی‌های استخدام نیز می‌توان فهمید تا جایی که به طور معمول از مردان برای خدمات سخت‌افزاری، طراحی صفحات وب، نصب و راه‌اندازی شبکه و سیستم و از زنان برای تایپ، کارهای گرافیکی و اپراتوری دعوت به کار می‌شود. اما علت این فاصله چیست؟
بهناز آریا، رئیس کمیسیون افتای سازمان نظام صنفی تهران، علت این شرایط را به مسائل فرهنگی ارتباط می‌دهد و اینکه هنوز جامعه نپذیرفته است زنان هم می‌توانند در حوزه‌های تخصصی مثل تکنولوژی مانند مردان فعالیت کنند و مدیران موفقی باشند.
او تأکید می‌کند درست است که جامعه ایرانی به سمت مدرن شدن پیش می‌رود اما همچنان نگاه‌های سنتی نسبت به کار کردن زنان و تقسیم فرصت‌های کاری بین آنها و مردان دیده می‌شود. وی در ادامه به «ایران» می‌گوید: «متأسفانه محیط کاری ما مخصوصاً در بخش تکنولوژی مردانه طراحی شده است. چنین مشکلاتی در کشورهای خارجی نیز دیده می‌شود اما آنها برای این مسائل راه‌حل‌هایی در نظر گرفته‌اند از جمله استفاده از تکنولوژی در کارهایشان. برای مثال در بسیاری از شرکت‌های تکنولوژی کارمندان زن از روش دورکاری وظایف خود را انجام می‌دهند این درحالی است که در ایران به جای توجه به خروجی یک کار به حضور افراد در سرکار توجه می‌شود.»
وی در ادامه می‌افزاید: «همچنین موضوعی که در خارج به آن بیشتر توجه می‌شود این است که زنان و مردان توانایی متفاوت دارند و هیچ‌کدام نمی‌توانند جای یکدیگر را بگیرند و به توانایی هر دو آنها در میحط کاری و مخصوصاً محیط تکنولوژی نیاز است.» این فعال حوزه آی‌تی اعلام می‌کند که در بسیاری از موارد کارفرمایان نسبت به توانایی زنان بی‌اعتماد هستند و همین امر موجب کاهش اعتماد به نفس این گروه برای حضور در عرصه تکنولوژی می‌شود اما باید زنان به جای عقب‌نشینی، سدشکنی کرده و توانایی‌های خود را ثابت کنند.
در همین زمینه آنی‌خاچیکیان، مدیرعامل شرکت پویه گام، به بسته بودن فعالیت زنان در عرصه تکنولوژی اشاره می‌کند و اینکه در این خصوص نه جامعه و نه قانون از آنها هیچ حمایتی نمی‌کند. وی نیز مشکلات تمایل نداشتن زنان به فعالیت در عرصه تکنولوژی یا حضور کمرنگ آنها در این حوزه را به مسائل فرهنگی ارتباط می‌دهد و به «ایران» می‌گوید: «در حال حاضر 60 درصد کارمندان شرکت من را خانم‌ها تشکیل می‌دهند که گاهی به خاطر این مسائل برای ارائه مشاوره به مراجعه‌کنندگان‌مان با مشکل مواجه می‌شویم چرا که وقتی متوجه می‌شوند قرار است کار آنها را یک خانم انجام دهد از دریافت خدمات شرکت ما سر باز می‌زنند. به همین خاطر در بسیاری مواقع مجبور هستیم یک آقا را برای انجام طرح معرفی کنیم تا مسئول اصلی که یک زن است در سایه وظایفش را انجام دهد.»
فعالیت در شرایط بی‌اعتمادی
علاوه بر مشکلات فرهنگی، بی‌اعتمادی به توانایی زنان از دیگر معضلاتی است که این گروه برای فعالیت در حوزه تکنولوژی با آن روبه‌رو هستند.
آزاده داننده، از مدیران با سابقه حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در این زمینه به «ایران» می‌گوید: «از نگاه قانونی هیچ تبعیضی بین زنان و مردان برای راه‌اندازی کسب و کار در بخش تکنولوژی وجود ندارد. با این حال اما در عمل مشاهده می‌شود که زنان ایرانی برای راه‌اندازی کسب و کار خود به خاطر نبود اطمینان جامعه مردسالار با مشکل مواجه می‌شوند.» وی در ادامه می‌افزاید: «به شخصه زمانی که وارد این حوزه و فعالیت در آن شدم بسیاری از دوستان و همکاران مرد من وقتی می‌خواستم پستی را قبول کنم با ناباوری به این تصمیم نگاه می‌کردند و از من می‌پرسیدند که آیا واقعاً می‌توانم این کار را انجام دهم؟» به اعتقاد وی این باور‌ها و دیدهای فرهنگی است که مشکلاتی برای اکثر زنان شاغل در این بخش رقم می‌زند. به اعتقاد این فعال حوزه آی سی‌تی تنها راه خروج از این وضعیت فرهنگ‌سازی و آموزش است.
به هرحال با تمامی موارد ذکر شده باید گفت برای فراهم کردن شرایط برابر فعالیت زنان در حوزه تکنولوژی طی دوسال اخیر برنامه‌ها و فعالیت‌های گوناگونی انجام شده است که از میان آنها می‌توان به برگزاری چند همایش و نشست‌های تخصصی اشاره کرد. همچنین تاکنون و براساس گزارش‌ها، تنها یک گروه به نام «کفش‌دوزک» به صورت غیرانتفاعی با برگزاری کلاس‌های آموزشی به صورت آنلاین یا ورک شاپ در تهران و چند شهر کشور تلاش‌هایی برای تشویق زنان به حضور در حوزه تکنولوژی کرده است. فعالان حوزه تکنولوژی بر این باورند فعالیت چنین گروه‌هایی و تلاش آنها برای راهنمایی و بالا بردن اعتماد به نفس زنان برای حضور بیشتر در این صنعت، می‌تواند به فرهنگ‌سازی و باور به توانایی‌های زنان در حوزه تکنولوژی کمک کند.
5656
نظر شما