کردستان عراق پس از مرگ «نوشیروان مصطفی»

نوشیروان مصطفی امین رهبر جنبش تغییر (گوران) اقلیم کردستان عراق، پس از یک سال مبارزه با بیماری درگذشت. این سیاست مدار قدیمی کُرد که در سال 1944 میلادی در سلیمانیه به دنیا آمده بود، در سال 1967 میلادی در دانشگاه بغداد، در رشته ی علوم سیاسی مدرک لیسانس گرفت و بعدها تحصیلات خود را در اتریش ادامه داد. 

سال فارغ التحصیلی نوشیروان از دانشگاه بغداد، مصادف است با دورانی که جلال طالبانی و پدرزن او یعنی رمان نویس و سیاست مدار مشهور کُرد، ابراهیم احمد، از ملا مصطفی بارزانی فاصله گرفته و قدم در مسیری متفاوت نهادند. خط و ربط فکری و سیاسی ابراهیم احمد و جلال طالبانی، با تفکرات ملامصطفی سازگار نبود و این دو ترجیح می دادند یک جریان مبارزاتی کُردی روشنفکری راه بیاندازند. نوشیروان مصفی نیز در این مسیر، ابتدا در تاسیس حزب چپ گرای زحمتکشان و بعدها در سال 1975 و در تاسیس اتحادیه ی میهنی کردستان، در کنار مام جلال طالبانی قرار رگفت. او خیلی زود، به عنوان استراتژیست سیاسی و نظامی، مذاکره کننده ی ارشد و چهره ی مردمی و محبوب، رشد و پیشرفت کرد و در سال 1991 میلادی و در بیرون راندن بعثی ها از سلیمانیه و مناطق کردنشین دیگر، به عنوان مهندس خیزش های مردمی نامیده شد.

پایه گذاری اندیشه ی انتقادی در احزاب کُردی
نوشیروان مصطفی امین، خاطرات مفصل خود از دوران طولانی مبارزه علیه بعث را در چندین مجلد، به رشته ی تحریر درآورده و علاوه بر خاطرات، چند کتاب در مورد مسائل تاریخی و سیاسی مرتبط ا کردها نوشته است. او علاوه بر آن که با قلمی توانا و بیانی شیوا خاطرات خود را نوشته، بسیار صریح و بدون تعارف، در این خاطرات، لب به انتقاد از رهبران و جریانات کُردی گشوده و بدون شک او را می توان پایه گذار جریان تفکر انتقادی در میان احزاب کُردی دانست.

آغازی برای جدایی از مام جلال
یکی از ویژگی های مهم نوشیروان مصطفی، ساده زیستی و شخصیت مبارزاتی او بود که اصل پاکدستی و دوری از تجمل را به عنوان هدف کانونی زندگی خود برگزیده بود. در آخرین دهه ی سده ی بیستم که کردها در کردستان عراق، صاحب یک نیمچه حکومت محلی شدند، بسیاری از مسئولین، فرماندهان و خانواده های حزبی، صاحب امتیازات و رانت های فراوانی شدند اما نوشیروان و فرزندانش، خود را از تمام این امتیازات دور نگه داشتند و رفته رفته، انتقادات تند او از فساد مالی موجود در اتحادیه ی میهنی و دیگر احزاب و جریانات کُردی، این شخصیت کُرد را به سوی آن سوق داد که دست به ایجاد یک جریان سیاسی جدید بزند.
نوشیروان در سال 2009 میلادی، با شعار مبارزه با فساد، ده ها کادر تحصیلکرده ی سیاسی و دانشگاهی کُرد را دور خود جمع کرد و جریان جدیدی به نام «جنبش تغییر» بنیاد نهاد. این جریان، که از کمترین میزان حمایت های مالی و امکانات اقتصادی برخوردار بود، خیلی زود رشد کرد و در کمال ناباوری، با سبقت گرفتن از اتحادیه ی میهنی، به دومین جریان سیاسی - اجتماعی قدرتمند اقلیم کردستان عراق تبدیل شد.
جنبش تغییر، علاوه بر به دست آوردن 8 کرسی مجلس بغداد، در ساختار قدرت اقلیم کردستان عراق، صاحب چند وزارتخانه و پست ریاست پارلمان اقلیم شد و به مهم ترین و قدرتمندترین رقیب حزب دموکرات کردستان تبدیل شد. یعنی همان حزبی که کرسی رهبری آن از چهار دهه ی پیش در اختیار مسعود بارزانی است و مهم ترین پست های سیاسی و حزبی آن نیز، به داماد، پسران و دیگر اعضای مهم و برجسته ی خاندان بارزانی تعلق دارد.
انتقادات گسترده ی نوشیروان و کادرهای توانمند جنبش تغییر، رئیس اقلیم را بر سر خشم آورد و پارلمان به دستور مسعود بارزانی تعطیل و وزرای تحت امر نوشیروان، از کابینه اخراج شدند!

پیام تسلیت خشک و خالی بارزانی ها
مسعود بارزانی در پیام تسلیت کوتاهی که به مناسبت مرگ نوشیروان مصطفی منتشر کرده، حاضر نشده به چیزی فراتر از عرض تسلیت به افراد خانواده اشاره کند و متن کوتاهی نوشته که نشان می دهد حاضر نیست جایگاه معنوی و اجتماعی رهبر فقید جنبش تغییر را بپذیرد. همچنین داماد و برادرزاده ی رئیس اقلیم یعنی نیچروان بارزانی که پست نخست وزیری اقلیم را در دست دارد، به سبک عمو و پدرزن خود، متن کوتاهی منتشر کرده که حاکی از کم لطفی او و حزب دموکرات نسبت به نوشیروان است.

میراث نوشیروان مصطفی
نام نوشیروان مصطفی، هموازه با ساده زیستی، پاکدستی و مبارزه با فساد، در اذهان دوستداران او تداعی خواهد شد. اما علاوه بر این ها، نوشیروان مصطفی، میاث ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته که همانا، کادرهای سیاسی جوان، جسور، متخصص و روشنفکری است که علاوه بر برخورداری از محبوبیت اجتماعی، از توان بالایی در تحلیل مسائل سیاسی و حزبی برخوردارند. دکتر یوسف محمد صادق رئیس پارلمان اقلیم کردستان عراق، علی محمد صالح، دکتر هه وال ابوبکر و چندین کادر برجسته ی دیگر از نمونه ها و مصادیق این کادرهای روشنگر هستند. علاوه بر این، به ابتکار نوشیروان مصطفی، اتاق فکرهای فعال و پویایی به منظور تحقق و پژوهش در مورد مشکلات اقتصادی و اجتماعی اقلیم به وجود آمده که در چند سال اخیر، دست به فعالیت های خوب و مطلوبی زده اند.
یکی دیگر از میراث های ارزشمند نوشیروان مصطفی که در عین حال، از مبانی اخلاقی والای او به مشار می رود، آن است که او برخلاف بسیاری دیگر از مسئولین رده بالای احزاب اقلیم کردستان عراق که منابع مالی و پست های مهمی را به دست فرزندان خود سپرده اند، سه فرزند تحصیلکرده اش را کاملا خودساخته و مردمی بارآورده و به آنها اجازه نداده که وارد فعالیت های اجرایی و رانت های قدرت و فساد مالی شوند.

نوشیروان مصطفی و ایران
نوشیروان در سه دهه ی اخیر، روابط نزدیک و مهمی با جمهوری اسلامی داشته است. جریان رقیب و مخالف نوشیروان، در چند سال گذشته، تلاش کرده تا به منظور تضعیف نوشیروان و کاستن از محبوبیت او، وانمود کند که رهبر جنبش تغییر به طور کامل سرسپرده ی تهران بوده و فاقد استقلال سیاسی و فکری است. این در حالی است که نوشیروان با آن تفکرات چپ گرایانه اش در مورد بسیاری از مسائل مهم مرتبط با عراق و کردها، هیچ گاه به طور کامل با ایران همسو نبوده و ضمن تلاش برای تدام روابط مبتنی بر احترام متقابل با رسان جمهوری اسلامی، استقلال فکری خود را نیز حفظ کرد.

اقلیم کردستان عراق پس از نوشیروان مصطفی
اگر چه جنبش تغییر مانند مهمترین دستاورد نوشیروان مصطفی به کار و فعالیت خود ادامه خواهد داد اما بدون شک پس از مرگ نوشیروان، جریانات سیاسی اقلیم کردستان عراق، یکی از رهبران اثرگذار خود را از دست دادند که در برابر تمامیت خواهی ها و رفتارهای ضددموکراتیک جریان حاکم، نیروی مهم و رهبر توانمندی بود.