شايد خشك شدن حوض ماهي سعدي و رختشويخانه تاريخي شيراز پديده جديدي نباشد، اما آنقدر اهميت دارد كه با نزديك شدن به پايان سال نگراني فعالان حوزه فرهنگي گردشگري فارس را دوچندان كند! چرا كه نزديك به 20 روز ديگر شيرازي ها رسوم كهن را بايد در اين محوطه اجرا كنند كه قدمت هزار ساله دارد. به گزارش خبرنگار سرويس گردشگري خبرجنوب قنات سعدي يكي از آثار تاريخي و فرهنگي شيراز است كه قدمتش به بيش از هزار سال مي رسد و سرچشمه آن از كوه بمو آغاز مي شود و آنطور كه كارشناس و مجري احيا و مرمت اين قنات تاريخي مي گويد طول قنات سعدي از مادرچاه (سرچشمه كوه بمو) تا حوض ماهي سعدي به سه كيلومتر مي رسد و زماني عمق ده متري داشته و هم اينك عمق آن به 70 متر رسيده است.
به گزارش خبرنگار ما قنات سعدي صرف نظر از اينكه آب شرب منطقه را تامين مي كرده جزو آبهاي مقدس ايرانيان نيز به شمار مي رفته و رسم كهن در منطقه را رقم زده است. رسمي كه طبق اسناد تاريخي بيش از 500 سال است در آخرين سه شنبه سال در حوض ماهي سعدي اجرا مي شده و در حال حاضر نيز با كمي تغيير در اين محل برگزار مي شود.
در عمق 10 مترى صحن آرامگاه سعدی ، قناتى جریان دارد که آب آن به درون حوضى می ریزد این حوض که به حوض ماهى یا حوض سعدی معروف است یکی از جاذبه های گردشگری فارس محسوب می شود به طوری که هر گردشگری که به آرامگاه سعدی میآید و بر سر مزار وی فاتحه ای می خواند از حوض سعدی نیز دیدن می کند و بنا بر رسمی کهن نیت کرده و سکهای درون آب می اندازد تا حاجتش برآورده شود.این حوض در سمت چپ آرامگاه واقع شده و در داخل به شکل هشت ضلعى است که به وسیله 28 پله به صحن آرامگاه متصل مىشود. مشهور است که سعدى در خانقاه خود حوضچه ای از سنگ مرمر ساخته که آب در آنها جریان داشته است.
حوض ماهی آرامگاه سعدی مظهر قنات و چشمه است که ماهیهای حوض ماهی سرمست از این فضا در آن میچرخند.تردیدی وجود ندارد که پیش از زمان سعدی و حتی در ایران باستان، این آب جریان داشت و مقدس بود، به همین دلیل سعدی برای این آب اهمیت قائل میشد.بر اساس نوشته «ابنبطوطه» که دو باردر سالهای 725 و 748 هـ.ق (بار اول حدود 30 سال پس از درگذشت سعدی) به شیراز آمده بود،سعدی این حوض هشتضلعی را ساخته است.آیینها و باورهای مردم شیراز و اطراف چنین بود که هر سال در چهلمین روز پس از عید نوروز در محوطه جلوی آرامگاه سعدی جمع میشدند و آش نذری که در فارس بهاصطلاح «دیگجوش» نامیده میشود، میپختند و از بامداد تا شب شادی میکردند و بر این باور بودند که یک ماهی قرمز که یک حلقه طلایی در بینی دارد، در آب بالا میپرد و میرود.
امروزه هنوز مردم منطقه بر این باورند و در حوض ماهی سکه میاندازند تا آرزوهایشان برآورده شود.پس از ساخت آرامگاه سعدی، از آبتنی دراین حوض برای برآورد نیاز جلوگیری شد و دیگر کسی در محوطه حوض ماهی به آب دسترسی ندارد؛ اما حدود 150 متر بعد از آرامگاه، در کوچهای که بهاصطلاح کوچه حمام سعدی مینامند، مردم برای باورها و مناسک خود از آب چشمه یا قنات سعدی استفاده میکنند. در گذشته با جام «چهلکلید» روی سرخود آب میریختند. آبتنی در دوره پیش از ساخت ساختمان جدید آرامگاه، در روز چهارشنبهسوری انجام میشد.
اما در2 سال گذشته بر اثر ریزش چاههای مسیر قنات و گرفتگیهای ایجاد شده در مسیر آبراه و همچنین خشکسالیهای اخیر سطح آب حوض ماهی سعدی به شدت کاهش یافت به طوری که ماهیها دیگر درحوض ماهی دیده نمیشدند و آب رختشویخانه سعدی نیز خشک شد.
قنات هزار ساله سعدي خشك نشده، كم آب است!
به گفته خداشناس شهردار منطقه 3 شيراز در حال حاضر قرارداد دوم براي احياء و مرمت قنات سعدي با پيمانكار به مبلغ 150 ميليون تومان بسته شده است و اميدواريم تا آخر امسال شاهد جاري شدن آب در حوض ماهي و رختشويخانه تاريخي شيراز باشيم.
وي بااشاره به اينكه شهرداري براي احياء مرمت اين قنات تاريخي همچنين فضاي سبز مجموعه فرهنگي سعدي هزينه هاي هنگفتي متقبل شده است مي گويد به طور مثال هزينه فضاي سبز مجموعه فرهنگي سعدي ماهانه به 50 ميليون تومان مي رسد.
خداشناس مي افزايد: با بارش هاي اخير و لايروبي هايي كه در قنات صورت گرفته اميدواريم تا آخر امسال شاهد احياء اين مجموعه باشيم. شهردار منطقه 3 شيراز با تاكيد بر اينكه قنات سعدي خشك نيست، كم آب است مي افزايد باتوجه به اينكه هم اينك كارگران مشغول كارند و كف شكني ها ادامه دارد از اين رو جريان آب قطع شده است كه اميدواريم با اتمام كار و تا قبل از عيد نوروز قنات احياء گردد.
در ادامه اين گفت و گو مجتبي زحمتكش، كارشناس قنات و مجري احياء و مرمت قنات سعدي به خبرنگار ما مي گويد: تنها 700 متر از طول 3 كيلومتري قنات هزار ساله شيراز لايروبي و مرمت شده است.
وي ادامه مي دهد: كارگران و كارشناسان به صورت شبانه روزي در اين محل مشغول كارند و احتمال اينكه تا قبل از نوروز كار احياءو مرمت قنات به پايان برسد وجود دارد، اما در اين رابطه قولي نمي دهيم.
زحمتكش ادامه مي دهد كف شكني قنات به عمق 80 سانتي متر رسيده است چرا كه هم اينك سطح ايستايي آب بسيار پايين رفته كه علت آن نيز به خشكسالي ها و ساخت و سازهاي بي رويه در مسير كانالهاي قنات برمي گردد.
وي با بيان اينكه در سال 90 تا 92 قنات خشك شده بود مي گويد: با اقداماتي كه در سال هاي اخير صورت گرفت آب در قنات جاري شد، اما دوباره شاهد
كم آبي آن بوديم.
اين كارشناس قنات هاي تاريخي فارس اضافه مي كند ارتفاع كانال هاي قنات از سطح زمين متغير است اما با اين حال سعي خواهيم كرد با كف شكني در قسمت هاي مختلف آن را دوباره احياء كنيم.
۴۶
نظر شما