۰ نفر
۱۱ آذر ۱۳۹۶ - ۰۴:۴۵

گفت‌وگوها برای ایجاد فضای مناسب و برای تعاطی افکار است تا فرصت شنیدن قبل از گرفتن تصمیم افزایش یابد. گفت‌وگوها فرصتی است برای شناخت خود در چشم دیگران. گفت‌وگوهای فرهنگی ابتکار شایسته‌ای توسط استادان و نخبگان علمی و فرهنگی ایران و افغانستان است که پنجره جدیدی را در کنار روابط رسمی دو کشور می‌گشاید و چشم‌انداز جدیدی را در افق دید تصمیم‌گیران قرار می‌دهد. امید آن است که مقامات رسمی در هر دو کشور این ابتکار را فرصتی برای خود ببیند نه رقیبی برای دایره تصمیمات خود.

دومین دور گفتگوهای فرهنگی ایران و افغانستان با محوریت " مهاجرت " روز چهارشنبه 8 آذرماه در شهر کابل برگزار شد. دانشگاه علامه طباطبایی ایران و مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان بانیان این گفتگوها هستند. سال گذشته در همین ایام اساتید و نخبگان فرهنگی افغانستانی به جمهوری اسلامی ایران آمدند و امسال اساتید و نخبگان فرهنگی و علمی ایرانی به جمهوری اسلامی افغانستان رفتند.

در روز قبل از گفتگوها مراسم رونمایی از کتاب " فتو ریاحی " اثر بهمن کیارستمی فرزند برومند زنده یاد عباس کیارستمی برگزار شد و فیلم مستند " صفر مرزی " ساخته عاطفه کاظمی و زهرا اخلاقی دانشجویان افغانستانی مقیم ایران به نمایش در آمد. کتاب فتوریاحی تحفه هیات ایرانی به دوستان افغانستانی بود و فیلم صفرمرزی هدیه متقابل دوستان افغانستانی به هیات ایرانی ولی با دو پیام متفاوت و حتی متضاد ! شاید دوستان افغان ما نمی خواستند اینگونه بشود ولی پیام فیلم گله ای تراژیک از ایرانیان بود در حالی که پیام کتاب تصویری امیدبخش از زندگی مهاجرین در ایران ارائه می داد.

گفتگوهای فرهنگی در چهار جلسه با عناوین: 1- رابطه ایران و افغانستان از همزبانی تا همدلی 2- افغان ها ، دیدگاه‌ها 3- مهاجرت تراژدی انسانی و فرصت‌ها 4- چالشها و نگاه به آینده برگزار شد. گفتگوهای فرهنگی پیامهای متفاوت داشت ولی برعکس مراسم روز قبلش که در فضایی احساسی برگزار شد گفتگوها در فضایی خردورزانه، دانشگاهی وعلمی صورت گرفت و زوایای مختلفی از زندگی مهاجرین افغانستانی در ایران را مورد بحث و بررسی قرار داد. ارائه تصویری از واقعیتهای زندگی پناهندگان و مهاجرین افغانستانی در ایران از چهل سال پیش تا کنون مهمترین ویژگی جلسات مختلف دومین دورگفتگوهای ایران و افغانستان بود.

اساتید ایرانی نتایج تحقیقات مختلف خود در خصوص شرایط زندگی پناهندگان و مهاجرین افغانستانی در ایران را که در دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشورمان انجام داده بودند در جلسات گفتگوها ارائه دادند و با آمار و ارقام و اسناد سیر تحولات زندگی پناهندگان و مهاجرین افغانستانی در ایران را تشریح می کردند که در کل نشان دهنده این حقیقت بود که زندگی آنان در روندی مثبت توسعه یافته و شرایط زندگی آنان در عرصه های مختلف اقتصادی ، آموزشی ، بهداشتی و اجتماعی نسبت به گذشته بهبود معنی داری یافته است. همچنین با ارائه آمار و ارقام هزینه های پرداخت شده از بودجه عمومی دولت جمهوری اسلامی ایران و اقدامات دولت ایران برای بهبود شرایط مهاجرین افغانستانی تشریح گردید و از رقم بسیار ناچیز کمکهای بین المللی اختصاص یافته به مهاجرین مقیم ایران انتقاد شد.

صحبتهای دوستانی افغانستانی ما عمدتا به طرح گله ها و کمبودها و مشکلات اختصاص داشت و بر عکس اساتید ایرانی که بر روندها و تحولات امور در زمان تاکید داشتند دوستان افغان ما برمشکلات و نارسایی ها در مقاطع مختلف زمانی متمرکز بودند. نداشتن پاسخی روشن به سوال متناقض نما ( پارادوکسیکال ) یا مشکل رابطه بین بهبود شرایط زندگی مهاجرین با افزایش تعداد آنها از نکات مهم این گفتگو بود. به این معنی که هرچه شرایط زدگی مهاجرین بهبود یابد تعداد مهاجرین افزایش می یابد و افزایش تعداد مهاجرین موجب کاهش شرایط زندگی آنها در ایران می شود که این موضوع نقض هدف اصلی در برنامه های مربوط یه مدیریت شرایط پناهندگان و مهاجرین است.

در ایران و افغانستان و نهادهای بین المللی آمارهای مختلفی از تعداد مهاجرین افغانستانی در ایران ارائه می شود ولی به صورت کلی می توان گفت 5/2 ( دو و نیم ) مهاجر افغانستانی ثبت نام شده در ایران وجود دارد و حدود یک میلیون افغانستانی ثبت نشده در ایران زندگی می کنند.در یکی از تحقیقات انجام شده توسط اساتید دانشگاه علامه طباطبایی گفته شد که اگر هر دانش آموز افغانستانی در ایران برای دولت ایران فقط یک دلار در روز هزینه آموزشی داشته باشد با توجه به رقم بیش از435000 دانش آموز افغانستانی در ایران در یک سال تحصیلی حداقل 400 میلیون دلار توسط دولت ایران برای دانش آموزان افغانستانی مقیم ایران هزینه می گردد و به همین ترتیب هزینه های بهداشت و درمان و هزینه های مربوط به اموزش عالی نیز مطرح شد.

یکی از واقعیتهای مربوط به حضور مهاجرین افغانستانی در ایران آن است که هزینه های پنهان حضور مهاجرین افغانستانی بر بودجه عمومی دولت قابل توجه است و به هر دلیل و مصلحتی مقامات کشور از ارائه آمار هزینه ها خودداری می ورزند در حالی که محاسبه و نشان دادن این ارقام باعث می شود تا ایران بتواند در هنگام مواجه با سازمانهای بین المللی از ظرفیتهای آنها استفاده نماید و یا حداقل در عرصه بین الملل میزان عدم پایبندی آن سازمانها را به تعهدات خود به نمایش می گذارد و در مذاکرات دوجانبه رسمی با مقامات افغانستان و در عرصه های دیپلماسی عمومی و رسانه ای در افغانستان مورد استفاده قراردهد.

در مقابل مباحث آماری و ارقامی اساتید ایرانی اساتید و نخبگان افغانستانی موضوعات اجتماعی پناهندگان را برجسته می کردند و با توجه نوع نگرشها و نگاههای اجتماعی به مهاجرین و پناهندگان افغانستانی در ایران این نوع نگرشها و نگاهها در جامعه ایران به افغانستانی ها را تبعیض آمیز دانسته این نگاه و رفتار اجتماعی ایرانیان را مورد نقد قرار می دادند. دوستان افغانستانی موارد متعددی از اعمال تبعیض را مطرح می کردند. در مقابل اساتید ایرانی ضمن قبول برخی موارد برخی دیگر را در حوزه قوانین کشور دانسته معتقد بودند که در همه کشورها بعضی قوانین وجود دارد که حقوقی را برای شهروندان خویش قایل می شود که نمی تواند همان حقوق را برای شهروندان خارجی اعطاء نماید. این بخش از مباحث از جمله بخشهای پرگفتگوی جلسات گفتگوها بود.

یکی از اساتید ایرانی شرکت کننده در گفتگوها با توجه به روایتهای متفاوت و بعضا متضاد ایرانی ها از افغانها و افغانها از ایرانی ها این نکته را بیان داشت که در زندگی روزمره ما آن چه تعیین کننده است روایتها هستند نه واقعیتها، به موضوعی تحت عنوان اعتماد و بی اعتماد متقابل ایرانی ها و افغانها به یکدیگر پرداخت و با استناد به تحقیق انجام شده در این خصوص اظهار داشت که روایتهای موجود از بحث اعتماد متقابل مسیری مثبت و خوش بینانه ای طی نمی کند و چنانچه تدبیری در این خصوص اندیشیده نشود این مسیر می تواند به تهدیدی علیه منافع هر دو کشور منجر شود.

از جمله بخشهای مهم دیگر گفتگوها پرداختن به این موضوع بود که آیا پناهندگان و مهاجرین فقط هزینه برای دولت ایران است یا آن که فرصتهایی هم درحضور مهاجرین و پناهندگان افغانستانی در ایران وجود دارد؟ درپاسخ به این سوال در کل نوعی توافق بین ایرانی ها و افغانستانی ها وجود داشت که حضور مهاجرین ایرانی نقش مثبتی در اقتصاد ایران داشته و برای افغانستان نیز در کنار اهمیت اقتصادی حضور مهاجرین در ایران مسیر انتقال علم و فناوری به افغانستان است.

با آن که موضوع محوری گفتگوها مهاجرین بود ولی مانند هر جلسه دیگر درباره افغانستان موضوعات دیگری چون افراط گرایی ، تروریسم ، تکفیر ، امنیت ، مواد مخدر ، حضور نیروهای امریکایی ، نقش همسایگان در امنیت افغانستان و چندین موضوع دیگر مطرح شد ولی در کل گفتگوها به بحث محوری خود وفادار بود و بر آن محور حرکت می کرد.

نا گفته نباید گذاشت که صحبتهای دوستان افغان هم از آمار و ارقام خالی نبود و اطلاعات قابل توجهی از شرایط کلی مهاجرین افغانستانی توسط رئیس واحد انسجام و هماهنگی امور مهاجرین افغانستان ارائه شد که در سخنرانی وی آمار عودت مهاجرین غیر قانونی افغانستانی از کشورهای مختلف از جمله ایران قابل توجه و به گونه ای نگران کننده بود. اطلاعات ارائه شده نشان دهنده این واقعیت تلخ است که تا زمان بهبود شرایط اقتصادی افغانستان مشکل مهاجرین غیر قانونی ادامه خواهد یافت و مرزها قادر نخواهد بود مانع مهاجرت نیازمندان اقتصادی گردد.

از دیگر مطالب شایان توجه این دور از گفتگوها توجه به بعد بین المللی مهاجرت و پناهندگی است. در این بخش یکی از اساتید ایرانی با ارایه اماری از کمیسریای عالی پناهندگان ملل متحد اظهار داشت که اولا نباید موضوع پناهندگی و مهاجرت را یکی دانست و ثانیا نباید موضوع مهاجرت را به مساله ای بین ایران و افغانستان تقلیل داد بلکه باید موضوع مهاجرت را به عنوان یک مساله بین المللی دید و در جستجوی یافتن راه حل های کلان و بین المللی بود.در بخشی از آمار ارائه شده در سخنرانی این استاد ایرانی با اشاره به 6/65 میلیون مردم بی جا شده در سراسر جهان که 5/22 میلیون آن را مهاجرین کشورهای مختلف تشکیل می دهد گفته شد که سوریه ، افغانستان و سودان بیشترین تعداد مهاجرین را بخود اختصاص داده اند و این در حالی است که 5/5 میلیون مهاجر و پناهنده فلسطینی همچنان بالاترین تعداد پناهندگان را بخود اختصاص می دهد.همچنین گفته شد که روزانه 28300 نفر و به عبارتی دیگر 200 نفر درهر دقیقه به تعداد افراد بی جا شده و پناهنده و مهاجر در جهان اضافه می شود.

جمع بندی مشخصی نمی توان ازگفتگوهای فرهنگی ایران و افغانستان ارائه نمود زیرا که اساسا هدف اصلی گفتگوها سیر راه است تا رسیدن به مقصد . گفتگوها برای ایجاد فضای مناسب برای تعاطی افکار است تا فرصت شنیدن قبل از گرفتن تصمیم افزایش یابد. گفتگوها فرصتی است برای شناخت خود در چشم دیگران . گفتگوهای فرهنگی ابتکار شایسته ای توسط اساتید و نخبگان علمی و فرهنگی ایران و افغانستان است که پنجره جدیدی را در کنار روابط رسمی دو کشور می گشاید و چشم انداز جدیدی را در افق دید تصمیم گیران قرار می دهد. امید آن است که مقامات رسمی در هردو کشور این ابتکار را فرصتی برای خود ببیند نه رقیبی برای دایره تصمیمات خود.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 732981

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
8 + 8 =