توهم اصلاح اقتصادی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین از اتاق تهران، زمانی ‌که نارندرا مودی در سال 2014 به عنوان نخست‌وزیر هند انتخاب شد، عده‌ای می‌گفتند او هندوی متعصبی در لباس اصلاحگر اقتصادی است و عده‌ای دیگر ادعا می‌کردند او اصلاحگری در پوست هندویی متعصب است. سه سال گذشته کافی بود تا نشان بدهد کدام‌یک درست است. بله آقای مودی گاهی آتش هیجانات مذهبی را به اوج رسانده و جرقه تنش‌هایی را زده‌است. اما در عین ‌حال به افزایش سرعت رشد اقتصادی در این کشور نیز کمک بسیاری کرده‌است. رشد اقتصادی از 6.4درصد در سال 2013 به 7.9درصد در سال 2015 رسیده‌است. به لطف سیاست‌های مودی، هند سریع‌ترین رشد اقتصادی را در جهان در این چند سال اخیر تجربه کرده‌است. مودی موفق شده اصلاحاتی را که سال‌ها متوقف شده‌بود دوباره به حرکت درآورد. اقداماتی که او در زمینه قوانین ورشکستگی و همچنین مالیات انجام داده جزو موثرترین اقدامات برای پیشبرد اقتصاد هند بوده‌است. سرمایه‌های خارجی به این کشور سرازیر شده‌است هرچند هنوز زیرساخت لازم برای آن به صورت کامل مهیا نیست. حالا وزرای کابینه دولت آقای مودی در هند ادعا می‌کنند بالاخره آن ببری که مودی وعده‌اش را داده‌بود، راه افتاده‌است.

اما افسوس که اینها همه ظاهر قضیه هستند و همه را فریب داده‌اند. مالیات کالا و خدمات که بسیار از آن استقبال شده، بسیار پیچیده و بوروکراتیک است و می‌تواند بهره‌وری را به میزان زیادی کاهش بدهد. قانون جدید در زمینه ورشکستگی، قدمی در مسیر درست است اما احیای نظام اقتصادی زمان می‌برد و در حال حاضر زیر بار وام‌های بانک‌های دولتی است. دولت مرکزی بهترین واکنشی که در این شرایط یا در زمینه فشارهای اقتصادی نشان داده این بوده که آنها را به ایالت‌ها واگذار کرده و به همان بخش‌ها ارجاع داده‌است. و یکی از بزرگ‌ترین اقداماتی که به عهده گرفت لغو یک‌شبه اکثر اسکناس‌های هندی برای مقابله با بازار سیاه بود که نتیجه معکوس داد و باعث شد بسیاری از کسب‌وکارهای قانونی عقب‌نشینی کنند. در این شرایط جای تعجبی ندارد که اقتصاد به دست‌وپا زدن افتاده‌است. در سه‌ماهه نخست امسال، رشد اقتصادی سالانه این کشور 6.1درصد بود. این رشد حتی از زمانی که آقای مودی به قدرت رسید نیز کمتر است.

بیشتر اهل اجرا تا اصلاح

در یک کلام می‌توان گفت نخست‌وزیر هند آن اصلاحگرِ رادیکالی که تصور می‌شد، نیست. او نسبت به افراد پیش از خودش، پرانرژی‌تر و باانگیزه‌تر است؛ برای همه‌چیز ایده‌های خلاقانه داشته از تولید گرفته تا ساخت توالت! اما هنوز در زمینه‌های اصلی که به خودش مربوط می‌شود یعنی مالیات کالا و خدمات و اصلاح مسائل مربوط به ورشکستگی‌ها نتوانسته ایده درخشانی بدهد و تغییری ایجاد کند. او در بسیاری از مسائل به شهرت رسیده، مثلاً در زمینه کمک به شرکت‌ها حسابی معروف شده‌است. اما در زمینه مسائل اقتصادی راه‌حل خوبی ارائه نکرده و اکنون در حال عقب‌نشینی است.

هند تنها به تأسیسات برق یا زمین برای توسعه نیاز ندارد. این کشور به بازارهایی با عملکرد درست برای برق تولیدی در تأسیسات برق نیاز دارد، به سرمایه و نیروی کار نیاز دارد. وام دادن به صنعت برای نخستین بار در 20سال گذشته، کاهش یافته‌است؛ حالا زمان آن رسیده که آقای مودی سرمایه‌ها را به بانک‌های دولتی تزریق کند تا وام‌ها دوباره به جریان بیفتند.

شرایط اقتصادی نیز برای هند قدری قابل تأمل بوده‌است: این کشور یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت است و در این مدت به خاطر کاهش قیمت نفت، سود زیادی کرده است و بخش زیادی از رشد اقتصادی‌اش را مدیون کاهش قیمت نفت است. به‌علاوه در حالی ‌که غرب و کشورهایی مانند چین از افزایش سن و سال‌خوردگیِ نیروهای کار خود ضربه می‌خورند، هند نیرویی جوان دارد. شاید بتوان گفت آقای مودی اکنون با فرصتی طلایی روبه‌رو است که می‌تواند بهترین بهره را از آن ببرد. اما او حتی تاکنون با شفافیت نگفته که اصلاح اقتصادی جزو اولویت‌های نخستش است. او باید هرچه سریع‌تر دست‌به‌کار بشود؛ نشانه‌ها و علايم بیماریِ اقتصادی هند را شناسایی و برای درمان‌آن اقدام کند. در غیر این صورت هند دیگر اقتصاد نوظهور درخشانی با آن‌همه امید و آرزو نخواهد بود.

39224