آنچه بیش از «واقعیت شایعه» اهمیت دارد، تحلیل و شناخت اخبار مبتنی بر شایعه است. زیرا شناخت ماهیت و کارکرد شایعه در آینده خصوصاً در شرایط درهای باز و انواع و اقسام وسایل ارتباط جمعی دارای اهمیت مضاعف است.
بدیهی است هر درخت و سازه‌ای چه در طبیعت و چه نهادها و سازمان‌های ساخت بشر، بر بستری واقعی و محکم اگر بنا نشده باشند، درخست محکوم به خشک و بی‌بار و ثمر شدن و نهادها و سازمان‌های مردمی و اطلاع‌رسانی، کارآمدی خود را از دست می‌دهند.
هدایت و دستکاری افکار عمومی به طرق مختلف و با تکیه بر علوم مختلف امروز تبدیل به یکی از پردرآمدترین فعالیت‌ها در حوزه تبلیغات بازرگانی و یکی از موثرترین روش‌ها در وجه اجتماعی و سیاسی است.
خشکاندن بستر شایعه‌سازی و گسترش آن نیاز به شناخت ماهیت از یک سو و از بین بردن زمینه‌ها از دیگر سو است در این باره به چند نکته اشاره می‌شود:
1- افزایش سواد رسانه‌ای آحاد جامعه دارای اهمیت زیادی است. سواد رسانه‌ای با آموزش رسانه‌ای دو مقوله کاملاً جداگانه هستند. سواد رسانه‌ای در حقیقت قدرت تحلیل و شناخت اهداف و زیر و بم‌هایی است که هر سازمان به اصطلاح خبرپراکنی سعی در انتشار آن به صورت‌های شفاهی و یا مکتوب دارد.
در کوران جنگ تداخلی آمریکا در عراق و در حالی که صدها کیلو اورانیوم سوخته شده مورد استفاده نیروهای نظامی آمریکا برای شکار تانک‌های صدام حسین در صحرای بین کویت و عراق استفاده شده بود و در حالی که محیط زست دریایی در شدت آلودگی و هزاران انسان بی‌گناه کشته شده بودند بنا به تحیق انجام شده، تمام نشریات آمریکایی - اروپایی صفحه پشت جلد خود را به پرندگان دریایی خلیج‌فارس اختصاص داده بودند، برجسته‌سازی و عمده و بزرگنمایی کشتار پرندگان به دلیل آلودگی ناشی از نشست نفت به آب دریا، عمده‌ترین مشکل منطقه در شرایط جنگ برای نفت از سوی رسانه‌های آمریکایی او پنداشته و جریان‌سازی می‌گردید.
ذهن مخاطبان درگیر شایعه و کاستی‌ها موجود در جامعه، همه پس زمینه‌هایی انگاشته می‌شوند که در غیبت سواد رسانه‌ای مخاطبان چه بسا اصل پنداشته شده و به همین منوال بازار دروغ‌سازی و جوسازی خبری ساماندهی و بازنشر می‌گردد هرگونه تلاش در جهت افزایش و آزادی سطوح اطلاع‌رسانی به موقع و متکی بر آرا و ارقام درست از یک سو و افزایش سطح سواد مخاطبان در حقیقت دو روی سکه‌ای است که می‌توان سکه ناب را از سکه‌های دروغین و تقلبی بازشناخت.
2- متأسفانه یکی از نهادهای مهم و ضدشایعه، روابط عمومی‌ها هستند به غلط چنین پنداشته می‌شود که کارکرد روابط عمومی مجیزگویی و بزرگنمایی فعالیت دستگاه‌ها و تبلیغات فاقد پشتوانه اجرایی است در صورتی که در دنیای امروز نهاد روابط عمومی و ریاست آن در یک سازمان به لحاظ جایگاه اداری هم شأن وزیر است. این جایگاه مهم احتماً خبر از اهمیت سازمانی روابط عمومی‌ها در ارگان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی می‌دهد.
روابط عمومی کارآمد و مؤثر که گاه متأسفانه با نادیده گرفتن آن، شایعه‌ها رشد می‌کنند، مهم‌ترین اضلاع مثلث مردم، مخاطبان و سازمان مرتبط باید انگاشته شود هرگونه تداخل، جمع‌آوری اطلاعات بدون در نظر گرفتن در حدی اهمیت، راستی‌آزمایی و اشاعه اخبار و تحلیل‌های درست است منافذ شایعه‌سازان و تأثیر شایعه را کور می‌سازد.
اگر توجه داشته باشیم، آب‌های جاری در سطوح معابر، به صورتی «طبیعی» منافذ و چاه‌ها و جوی‌ها را پیدا می‌کنند و بدین سان تجمیع قطرات باران به صورتی روان و به اصلاح «نهادینه شده» به صورت مجموعه‌ای گروه هم می‌آیند. اخبار و اطلاعات نیز اگر به صورتی «علمی» جمع‌آوری باز تولید و در چرخه اطلاع‌رسانی به موقع قرار گیرند و افزون بر آن این امکان وجود داشته باشد که نتیجه اطلاع‌رسانی‌های به موقع جمع‌آوری شود، آنگاه می‌توان دریافت که آیا افکار عمومی و یا مخاطبان خاص، اقناع شده‌اند یا نه و در صورت دریافت نتایج امیدوار کننده، این امیدواری وجود خواهد داشت که توانسته‌ایم یکی از مهم‌ترین پاتک‌ها را به اسب‌تروای شایعه وارد سازیم.
نظر شما