این متخصص حوزه تاریخ نوشته است: دو انقلاب با عنوان مشروطه و انقلاب اسلامی، در فاصله تقریبی هفتاد سال در کشور ما رخ داد (1285 و 1357ش). این دو رخداد انقلابی، چه نسبتی با «حس تمدن خواهی» ما ایرانیان داشته است؟ انقلاب، ایجاد دگرگونی از وضعی به وضع دیگر به روش انقلابی است. چنین تحولی، مبدأ و منتهایی دارد. مبدأ آن، جامعه بازمانده از قبل، و مقصد، جامعه مورد انتظار آرمانی است که باید بدان برسد.
وی می افزاید: خیزش انقلابی برای انتقال از مبدأ به مقصد، با دو حس تنفر از گذشته و امید به آینده، همان انقلابی است که رخ می دهد.به نظر می رسد، مردم، از الگوی موجود در جامعه اول ناخشنود هستند. آنان حرکت می کنند تا با رسیدن به جامعه مقصد، از شرایط بهتری درهمه ابعاد زندگی و تمدنی بهره مند شوند. البته در این باره که خوب و بد چیست، بسته به دیدگاه های ثابت و متغیر آنها و معیارهای مختلفی است که میان جوامع متفاوت وجود دارد.
جعفریان می نویسد: با این حال و در هر حال، اقتصاد و اخلاق، از ارکان مهم آن تحول به شمار می آیند. رفاهی معقول و متناسب با زمانه، همراه با ارزشهای اخلاقی مقبولی که بتواند زندگی خوب و آرامی را برای مردم رقم زند و از نظر آنان تبعات منفی نداشته باشد، همواره مد نظر مردمانی است که به شرایطی معترض و طالب شرایط تازه هستند. بدین ترتیب آنچه را که فرهنگ و تمدن می نامیم، می باید تعریفی و سطح توقعی و جایگاهی در این تحول انقلابی داشته باشد. پرسش ما این است که نسبت میان این دو انقلاب با مفهوم «تمدن» آن هم مدنیت مطلوب و نامطلوب چیست؟ نسبت این دو انقلاب، با وضعی از مدنیت که مورد تنفر و انتظار بوده، چگونه بوده است؟
در این مقاله موضوعات زیر تبیین شده است:
«انقلاب مشروطه» و «انقلاب اسلامی» با مفهوم «تمدّن اسلامی»
گسترده کاربرد مفهوم عقب ماندگی در ادبیات پیش و دوران مشروطه
مشروطه، تجدد و رفع عقب ماندگی!
تحقق تجدد نیم بندِ مستبدانه و آمرانه به دست رضا شاه
آغاز تردید در تجدد و متهم شدن به فرنگی مآبی و غربزدگی بدون محتوا
آغاز حمایت مشروطه مصلحان دینی روحانی و غیر روحانی از تمدن غربی
تعریف از تمدن واقعی!، انتقاد از غرب و فساد آن، و لزوم احیای اسلام تمدن ساز به جای تمدن غرب
دوره گسترش ادبیات دینی جدید: انتقاد از فساد غربی، دفاع از تمدن
نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران
اشارتی به دیدگاه های مودودی در اسلام و تمدن غرب
گفتمان اعجاب نسبت به تمدن غربی همزمان با ضدیت با آن در میان ملل مسلمان
امام خمینی، انقلاب اسلامی و نقد تمدن غرب، نیز طرح جایگزین
برآمدن جریان فلسفی ضد تمدن غرب
متن کامل این مقاله مشروح را اینجا بخوانید.
/6262
نظر شما