دلایل توقف حمایت آمریکا از شورشیان مسلح سوریه

مانی محرابی*

ایالات متحده در شش سال گذشته همواره از معارضین دولت سوریه در جهت ختم دولت بشار اسد بهره برده و در این مسیر به تجهیز تسلیحاتی و مالی گروه‌های عموما حاضر در شمال غرب و جنوب سوریه پرداخته است اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ سیاست خارجی کاخ سفید در بخش خاورمیانه با تغییر تئوریک مواجه شد. واشنگتن تئوری سیاست خاورمیانه‌ای خود را از واقع گرایی تدافعی به واقع گرایی تهاجمی تغییر داد و این به معنای عدم تکیه بر نیروهای واسطه در جهت نیل به اهداف خود در منطقه می‌باشد. از این روی طبیعی است که ایالات متحده دست از حمایت خود از گروه‌های معارض دولت سوریه به شکل سابق کشیده و به نیروهای خودی متکی باشد که در همین راستا دست به احداث پایگاه نظامی در شمال سوریه نیز زده است.

البته این مسئله به هیچ عنوان به معنای ورود حداکثری نیروهای نظامی ایالات متحده در بحران سوریه و قطع همکاری آنها با نیروهای معارض بشار اسد نیست بلکه واشنگتن صرفا به همان میزان ورود نیروهای نظامی خود به خاک سوریه از حمایت از نیروهای معارض دست خواهد کشید. ضمن اینکه با محقق نشدن اهداف از پیش تعیین شده کاخ سفید در شمال غرب سوریه، اکنون آنها با تغییر استراتژی در صدد جایگزینی مبارزه با داعش به جای مبارزه با اسد در راستای ایجاد ابزار توجیه حضور نظامی خود در خاک سوریه هستند و در این راستا با توجه به موقعیت جغرافیایی داعش و بعضی مسائل سیاسی، کردهای سوریه را جایگزین نیروهای معارض کرده‌اند.

ضمن آنکه ایالات متحده تنها حامی معارضین سوریه نبوده و این نیروها از سوی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز مورد حمایت قرار می‌گرفتند. نباید فراموش کرد که ماهیت گروه‌های معارض دولت سوریه مانند جبهه النصره، احرار الشام، ائتلاف جیش الفتح و ... که اعضاء آنها عموما تحت استیلای اسلام القاعده‌ای هستند، اساسا ماهیتی ضدغربی ست و از این روی ایالات متحده حمایت خود از این گروه‌ها را مشروط به تلاش آنها در جهت سرنگونی بشار اسد کرده بود. با این اوصاف این گروه‌ها قسمت زیادی از حمایت خود را از سوی حکام عرب دریافت می‌کردند که هم اکنون به دلیل درگیری داخلی کشورهای عربی در مسئله قطر، این حمایت‌ها فروکش کرده است.

درگیری عربستان سعودی و قطر دارای جنبه‌های ایدئولوژیک نیز بوده و به نوعی درگیری میان اسلام وهابی و اسلام اخوانی و حتی می‌توان گفت القاعده‌ای است، از این روی نمایان شدن مسئله فوق به پررنگ شدن تضاد ایدئولوژیک گروه‌های معارض دولت سوریه نیز منجر شده است. در این شرایط ایالات متحده حتی اگر قصد حمایت از گروه‌های فوق را داشته باشد نیز، عملا توانایی انجام آن را مانند سابق ندارد و با توجه به خصوصیات شخصی دونالد ترامپ و تفکرات تیم دیپلماتیک ایالات متحده، کاخ سفید هم اکنون از شرط بندی بر روی اسب بازنده گروه‌های معارض دولت سوریه خودداری کرده است.
البته نباید این مسئله را نیز نادیده گرفت که با توجه به مطالب فوق، ایالات متحده از این تغییر رویکرد حمایتی خود از بازیگران بحران سوریه، می‌تواند امتیازاتی را نیز از روسیه دریافت کند و شاید یکی از این امتیازات تضمین امنیت مرزهای شمالی رژیم اسرائیل از سوی کرملین باشد.
علی ایحال باید اذعان داشت ایالات متحده اساسا از فعالیت خود در قبال بحران سوریه نکاسته بلکه اهداف و استراتژی خود در قبال بحران فوق را تغییر داده است.

*عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین الملل

52310