بازار «تابستانه کتاب» داغ نیست

آنچه در ادامه می آید نشان دهنده میزان استقبال آنها از طرح مذکور و بازخورد آن می باشد.
رونق اقتصادی کتابفروشی ها با اجرای طرح «تابستانه کتاب»
فاطمه سالک نژاد، مسئول کتابفروشی «امیراکتاب»، در گفت وگو با خبرنگار «خبرجنوب»، به استقبال شایان توجه عموم مردم از این طرح اشاره کرد و گفت: با توجه به این که این کتابفروشی علاوه بر ارایه تخفیف، خدمات ارسال رایگان کتاب را به خریداران ارایه می دهد، شاهد استقبال درخور توجهی از سوی آن ها بودیم. وی میزان فروش رمان های خارجی و ادبیات کودک و نوجوان را بیش از سایر کتاب ها اعلام کرد و افزود: با توجه به فراهم شدن امکان سفارش تلفنی و اینترنتی علاوه بر خرید حضوری، پیش بینی می کنیم سهمیه در نظر گرفته شده برای این کتابفروشی زودتر از موعد مقرر به اتمام برسد.
استقبال از طرح تابستانه کتاب در مقایسه با گذشته، چشمگیر نیست
برخلاف نظر مسئول کتابفروشی «امیراکتاب»، مدیر کتابفروشی «بازار کتاب شیراز» معتقد است که استقبال از طرح «تابستانه کتاب» در مقایسه با گذشته، چندان چشمگیر نیست. محمد نور صدیقی با بیان این که در اکثر مواقع شهروندان شیرازی، در روزهای آخر اجرای طرح به کتابفروشیها مراجعه میکنند، گفت: با این حال طرح تابستانه مورد استقبال زیادی قرار نگرفته و فروش در این فصل نسبت به فصلهای دیگر سال کمتر بوده است. وی اجرای این طرح را در رونق وضعیت اقتصادی کتابفروشی ها مؤثر دانست و گفت: به علت وجود ضعف فرهنگی در بخش هایی از جامعه، به نظر می رسد زمان زیادی صرف شود تا طرح های این چنینی نتیجه مطلوبی بدهد و کتاب در سفره خانواده ها قرار بگیرد و در میان اولویت های مردم باشد.
جامعه کنونی ایران با بحران کتاب خوانی مواجه است
در همین ارتباط، مسئول کتابفروشی «بچههای کتاب شیراز» نیز با بیان این که کتاب، طرفداران خاص، ثابت و همیشگی خود را دارد، گفت: مشتریهای دائمی کتاب از این فرصت تخفیف به نحو شایسته استفاده میکنند اما عموم مردم تمایلی به این امر نشان نمیدهند. مسعود منوچهری با اشاره به حذف کتاب از سبد کالای خانواده ها ابراز داشت: جامعه کنونی ایران با بحران کتاب خوانی مواجه است و نسبت به کل جهان، کمترین میزان مطالعه - سرانه مطالعه زیر ده دقیقه- را دارد.
این در حالی است که اگر کتابخوانی در تمام حوزههای نوشتاری و موضوعی - با توجه به سلیقه فردی- ترویج یابد، ارتباطات اجتماعی و ادبیات کلامی افراد نیز تغییر خواهد کرد. وی ضعف تبلیغات عمومی طرح تابستانه کتاب را نیز مورد اشاره قرار داد و خاطرنشان کرد: متولیان امر در تبلیغ و اطلاع رسانی اجرای این طرح کوتاهی کردهاند و در زمینه پخش گسترده پوسترها و اجاره بیلبوردهای سطح شهر برای آگاهی رسانی به مردم اقدامی انجام ندادهاند. منوچهری در بخش دیگری از سخنان خود به تخفیفهای ارایه شده در طرح تابستانه اشاره کرد و گفت: علاوه بر تخفیف بیست تا بیست و پنج درصدی این طرح، کتابفروشیها نیز پنج تا ده درصد تخفیف خواهند داد و این میزان، تقریباً معادل تخفیفی است که در نمایشگاه کتاب ارائه میشود؛ با این وجود استقبال از کتابفروشیهای مشمول این طرح جدی و رضایت بخش نیست. این در حالی است که افراد میتوانند با سهولت بیشتری در مکانی مناسب و زمانی افزونتر از طول دوره نمایشگاه ها به گزینش آثار بپردازند. این مسئول کتابفروشی با اذعان بر این که طرح «تابستانه کتاب» طرحی ملی است و باید برای اجرا و رشد آن زمان کافی در نظر گرفته شود، یادآور شد: تبلیغات خوب و هدفمند در راستای ارجاع افراد به کتابفروشیها امکان برنامهریزی های سودمندتر در آینده را برای مسئولان فراهم خواهد آورد.
منوچهری همچنین با انتقاد از نحوه عملکرد کتابفروشیهایی که عضو این طرح نیستند، اظهارداشت: برخی از کتابفروشی هایی که عضو طرح نیستند به متقاضیان، اسامی کتابفروشیهای عضو طرح را اعلام نمیکنند و با اظهار بیخبری آن ها را میرانند. وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به پر شدن سقف ریالی کتاب ها، تأکید کرد: اگر تعداد بیشتری از افراد با هزینه کمتری کتاب خریداری کنند در رشد یافتن آمار جامعه کتابخوان بسیار مطلوبتر خواهد بود تا این که سقف ریالی با تعداد افراد محدود پر شود.
مردم باید کتاب خواندن را همچون تفریحات دیگر، یک لذت بدانند
عبدالرسول پیراسته، مسئول «دارالکتب شهید مطهری» شیراز نیز اجرای چنین طرحی را مفید دانست و گفت: با ارائه تخفیف کتاب، توان مالی مردم بالا میرود و به دنبال آن نقش مؤثری در ترویج کتابخوانی خواهد داشت. وی با اشاره به بیشترین مراجعه از سوی طلبهها و خریداری کتب مذهبی توسط متقاضیان همیشگی خود، بیان کرد: سهمیه در نظر گرفته شده برای کتابفروشیها کافی نیست. این در حالی است که سهمیه کتابفروشیهایی با مساحت وسیع و تعداد آثار زیاد در مقایسه با کتابفروشی هایی که تعداد کتب کمتری دارند، به یک میزان است. مسئول کتابفروشی «فرهنگ و هنر» هم در ارتباط با همین موضوع به فروش بیشتر در زمان های دیگر نسبت به تابستان اشاره کرد و گفت: تجربه نشان داده اجرای طرح پاییزه کتاب - با توجه به برپایی مدارس و دانشگاه ها- و طرح عیدانه -با توجه به مقوله هدیه دادن در محافل خانوادگی و دوستانه- نسبت به تابستان با استقبال بیشتری همراه بوده است.سمیه اسکندری در خصوص ارائه راهکار برای ترویج کتابخوانی در جامعه، اظهار داشت: مردم برای این که به کتاب رو بیاورند باید از لحاظ رفاه اجتماعی تأمین باشند. علاوه بر آن فرهنگ سازی از کودکی اتفاق بیفتد تا لذت کتابخوانی ایجاد شود. وی افزود: اگر هم اکنون زیرساختهای ایجاد فرهنگ کتابخوانی تقویت شوند تا 10،15 سال آینده شاهد عملی شدن و به ثمر نشستن آن خواهیم بود. به گفته اسکندری مردم باید کتاب خواندن را همچون تفریحات دیگر، یک لذت بدانند و به آن راغب شوند؛ در غیر این صورت کتاب رایگان هم به آن ها بدهند، سراغ آن نمیروند؛ چرا که احساس نیاز به کتاب نمیکنند.
طرح «تابستانه کتاب» در شهرستان های فارس
در ارتباط با موضوع این گزارش، مسئول کتابفروشی «خورشید شب» در آباده با اشاره به فروش و استقبال خوبی که از سوی مردم این شهرستان به عمل آمده است، گفت: حضور چهرههای جدید در میان خریداران کتاب در کتابفروشی، نشان میدهد که طرح تابستانه نه تنها مورد استقبال متقاضیان همیشگی کتاب قرار گرفته؛ بلکه اقشار گوناگون جامعه را به سمت خود جذب کرده است. سعید صادقی با بیان سودمندی اجرای چنین طرحهایی، برای مردم و کتابفروشان، اظهارداشت: ارائه تخفیف به متقاضیان کتاب و کم کردن دغدغه مالی آن ها در قالب اجرای این طرح ها به صورت مداوم و پیوسته، سبب ترویج کتابخوانی خواهد شد.
از طرح تابستانه در نی ریز استقبال چندانی نشده است
مسئول کتابفروشی «کالج» در نیریز هم تبلیغات شخصی از طریق فضای مجازی را تنها راه اطلاعرسانی به مردم دانست و گفت: در خصوص اطلاعرسانی به شهروندان از سوی متولیان امر تبلیغات گسترده و مناسبی صورت نگرفته است. رضا یلدایی با اشاره به رضایت بخشتر بودن طرح عیدانه نسبت به طرح تابستانه، اظهارداشت: تاکنون از طرح تابستانه در نی ریز استقبال چندانی نشده است. وی در آسیب شناسی سرانه پایین مطالعه در ایران چند عامل را مورد اشاره قرار داد و گفت: فراهم آوردن محیط های شاداب و جذاب مانند کافه کتاب ها در شهرستانهای فارس و کتابخانه های زیبا که ذوق بصری افراد به ویژه کودکان را درگیر کند، اختصاص دادن ساعاتی خاص در مدارس به کتابخوانی فارغ از دروس اصلی و نمرهدهی، معرفی کردن انتشاراتی های خوب به مردم که آن ها را از خواندن کتاب پشیمان نکند، اهدای کتاب در مراسم گوناگون، ایجاد سایت مرجع برای معرفی کتاب های مفید و برگزاری مسابقه های کتابخوانی از جمله عواملی است که توجه به آن ها در افزایش میزان مطالعه مفید و کارآمد خواهد بود. به گفته وی، آموزش و پرورش در ایجاد ارتباط میان کودکان و نوجوانان با کتاب، بیشترین سهم را دارد.
بی اطلاعی شهروندان از طرح «تابستانه کتاب»
گفت وگوی خبرنگار ما در مورد طرح تابستانه کتاب با بالغ بر بیست نفر از شهروندان که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند نیز نشان دهنده این بود که اطلاع رسانی و تبلیغات مناسبی در خصوص اجرای این طرح صورت نگرفته است. براین اساس از میان دانشجویان، کارمندان، افراد خانه دار، دو نفر از اعضای شورای شهر و یک نفر روحانی که در خصوص اجرای طرح مورد پرسش قرار گرفتند تنها یک نفر از اجرای آن آگاهی داشت و برخی هم اصلاً نمیدانستند که ماهیت این طرح چیست. برخی از مصاحبه شوندگان هم از پاسخ دادن به سؤال مطرح شده و معرفی خود امتناع میکردند و به رغم میل و رغبتی که به کتاب داشتند، از اجرای این طرح اظهار بیاطلاعی مینمودند. در همین خصوص علیرضا کریمی، یکی از شهروندانی که به صورت اتفاقی تبلیغ طرح «تابستانه کتاب» را در فروشگاهی دیده بود، گفت: به نظر میرسد اگر این طرح همه گیر و شامل همه کتاب ها اعم از درسی، تخصصی و غیره شود، طرح خوبی خواهد بود.
نظر مثبت بخش دولتی
با این وجود، معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در پاسخ به ناکافی بودن تبلیغات طرح تابستانه معتقد است، خبر اجرای آن از طریق جراید و صدا و سیمای فارس پوشش داده شده است. به گفته مهدی امید بخش، سه سال از تصویب طرح تخفیف کتاب در فصل های گوناگون سال میگذرد و رتبه فارس در هر فصل نسبت به فصل پیشین بهتر بوده است. وی با بیان این که از طرح تابستانه کتاب در سال جاری استقبال بیشتری به عمل آمده است، گفت: استان فارس به عنوان یکی از 5 استان برتر کشور در این طرح معرفی شده است. امید بخش با بیان این که تنها کتابفروشیهایی که عضو «خانه کتاب» هستند مشمول این طرح میباشند، گفت: برای کتابفروشیهایی که با استقبال بیشتری رو به رو شدهاند تمهیداتی صورت گرفته تا از طریق مکاتبه با «خانه کتاب» تهران سهمیه آن ها افزایش یابد.
پرفروش ترین کتاب های طرح «تابستانه کتاب»
گفتنی است در طرح تابستانه کتاب درخواست مشارکت 827 کتابفروشی از سرار کشور تأیید شده است که از این تعداد، استان های تهران با 151 کتابفروشی، اصفهان با 98 کتابفروشی، قم با 94 کتابفروشی، خراسان رضوی با 81 کتابفروشی و فارس با 50 کتابفروشی -40 کتابفروشی در شیراز و 10 کتابفروشی در شهرستانهای استان- بیشترین میزان مشارکت را داشتهاند. بدین ترتیب کتاب های «قهوه سرد آقای نویسنده»، «سلام بر ابراهیم»، «سمفونی مردگان»، «چشم هایش» و «چراغها را من خاموش میکنم» در بخش کتاب های تألیفی، کتاب های «ملت عشق»، «من پیش از تو» و «جزء از کل» در بخش کتاب های ترجمه شده، کتابهای «میمینی چه دوست نازنینی»، «میمینی حالا تمیزترینی» و «تن تن و سندباد» در بخش کتاب های کودک تألیفی و کتاب های «دنیای معرکه تام گیتس»، «شازده کوچولو» و «خانه درختی 13 طبقه» در بخش کتاب های ترجمه شده در حوزه کودک از جمله پرفروشترینهای طرح «تابستانه کتاب» سال جاری تاکنون هستند. خاطر نشان میشود علاقه مندان و خریداران کتاب میتوانند با همراه داشتن کارت ملی تا پنجم شهریور در شیراز و تا پانزدهم شهریور ماه در شهرستانها به کتابفروشیهای عضو طرح مراجعه و از تخفیف 20 تا 25 درصدی خرید کتاب تا سقف یک صد هزار تومان
استفاده کنند.
فرهنگ کتاب و کتابخوانی به ثبات قابل اتکایی نرسیده است
با همه تلاش هایی که در راستای گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی صورت گرفته، به نظر میرسد جایگاه این دو مقوله مهم همچنان در میان عموم افراد جامعه به ثبات قابل اتکایی نرسیده است، بر این اساس انتظار میرود نهادهای گوناگون و مردم با مساعدت یکدیگر و دلسوزی بیشتر برای رشد و ترویج کتابخوانی در جامعهای که مهد فرهنگ و تمدن است، تلاش کنند و با ارائه راهکارهای سودمند دستیابی به این مهم را سرعت بخشند.

46