درخواست دردمندانه محیط‌زیستی‌ از رئیس‌جمهور

تمامی متخصصان و علاقمه‌مندان حوضه‌های مختلف سخت در تکاپو هستند و یا کنجکاوند بدانند که سکاندار آن حوضه در کابینه کیست؟ محیط‌زیستی‌ها هم بسیار فعال بودند. چرا که بر کسی پوشیده نیست که وضع محیط زیست کشور خیلی نگران کننده است. به همین دلیل گروهی از فعالان محیط زیست گروه تلگرامی به نام "تغییر در مدیریت محیط زیست" راه انداختند و در 10 روز گذشته با عضویت بیش از 900 نفر علاقه مند موضوع تغییر و یا ابقای معصومه ابتکار در راس سازمان محیط زیست را به بحث گذاشتند. در نهایت آنهایی که در نظر سنجی شرکت کردند فقط 16 درصد به ماندن خانم ابتکار رای مثبت دادند. دیروز هم نامه‌ای با امضای 5 دانشگاهی و نویسنده و فعال محیط زیستی به ریاست محترم جمهور نوشته شد که در آن درخواست شده فردی مناسب به جای معصومه ابتکار بگذارند، چرا که تجربه 12 سال حضور ایشان در سازمان محیط زیست دستاورد چشمگیری در بهبود اوضاع محیط زیست کشور و ارتقای یکی از ضعیف‌ترین دستگاه‌های دولتی نداشته است. متن نامه را در زیر می‌خوانید.

جناب آقای دکتر حسن روحانی، ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

با سلام و احترام و تبریک پیروزی غرورآفرین حضرتعالی در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران.
بسیار خوشحالیم که شما با صلابت تمام پیگیر خواسته‌های رای دهندگان 24 میلیونی هستید و از اینکه با صراحت حق ما را به رسمیت می‌شناسید هر روز دلگرمتر می‌شویم. ما امضا‌کنندگان این نامه گروهی از متخصصان محیط زیست هستیم که همگی به شما رای داده و با امکانات رسانه‌ای که در اختیار داشتیم برای شما تبلیغ کردیم. ضمن اعتقاد و اشراف به ضرورت توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و همدلی با برنامه‌های آن دولت محترم، حفظ محیط زیست در قالب توسعه پایدار دغدغه جدی ماست. اما فراموش نکنیم محیط زیست ایران به همه 80 میلیون ایرانی و میلیون‌ها موجود خدادادی تعلق دارد که با نگاه جامع‌تر بقای همه انسان‌های کره زمین و خود این سیاره سبز در گرو حفظ محیط زیست است. ما نه فقط در برابر جامعه کنونی، بلکه برای حفظ و بهبود شرایط برای نسل‌های آینده، طبق اصل 50 قانون اساسی، نیز مسئولیت داریم.

در ابتدای دولت یازدهم با نگاهی امیدوارانه به انتظار اقدام برای حفظ محیط زیست نشستیم. محیط زیستی که در آن نه تنها انسان‌ها، بلکه سایر زیستمندان، فضایی برای نفس کشیدن و زیستن نداشتند. در چهار سال گذشته وضع محیط زیست کشور را رصد کردیم. نگاه دولت یازدهم، که خود را دولت محیط زیستی می‌داند، اگرچه برای ما افتخار آمیز و مایه دلگرمی بود، ولی با شتاب عوامل ویرانگر محیط زیستی و بحران‌های پیش رو، به دو دلیل بهبود قابل توجهی نداشت: نخست آنکه تخریب‌ها بسیار بیشتر از توان بازسازی طبیعی پیش رفته و دوم آنکه ساختار مدیریتی محیط زیست توان و برنامه لازم برای مقابله با روند شتابناک تخریب‌ها را ندارد.

مدیریت سرکار خانم معصومه ابتکار اگر چه جنبه‌های مثبتی، بویژه در رابطه با طرح مباحث محیط زیستی در جامعه و محافل بین‌المللی داشت، اما به دلیل ایرادهای اساسی، بسیاری از این اقدامات نتوانست گامی موثر و پایدار در راستای حفظ محیط زیست و توسعه پایدار کشور بردارد.‏

دشواري و پيچيدگي‌هاي مسائل محيط زيست ايران به حدي است كه براي رفع آن مي‌توان گفت، بر مبناي قضاوت نسبت به عملكرد ‏گذشته سرکار خانم دکتر ابتکار، ابقای ایشان در چهار سال آینده دستاورد چشمگیری نخواهد داشت. لازم است رئيس سازمان ‏در جهت تحقق اهداف محيط زيست و پيشبرد انسجام سياست‌ها و اقدامات، يكپارچگي و تدقيق وظايف محيط زيستي ديدگاه روشن و نقشه راه ‏معيني داشته و از دانش و تجربه جمعي كارشناسان و صاحب نظران داخل و بیرون سازمان به واقع استفاده كند. ‏

ما خوب می دانیم ویرانی و وضعیت ناگوار محیط زیست امروز، صرفا به این دوره برنمی‌گردد و میراث همه دوره‌های قبل ‏‏است، اما از خانم ابتکار که سر جمع 12 سال ریاست سازمان حفاظت محیط زیست را به عهده داشته‌اند، انتظار می‌رفت در این دوران طولانی شاهد تحولات بنیادین در زمینه محیط زیست و هدایت توسعه کشور به سمت توسعه پایدار و مشاوره درست دولت باشیم. متاسفانه به دلایل متعدد، عدم انسجام مدیریتی، فقدان استراتژی و برنامه مشخص، تمرکز بر فعالیت‌های رسانه‌ای تبلیغاتی، اولویت بخشی به مسائل حاشیه‌ای و حزبی به جای تمرکز بر وظیفه سازمانی و عدم روحیه مشورت طلبی حتی از بدنه کارشناسی سازمان، باعث شد که فرصت برای بازسازی سازمان و نیز محیط زیست و هم هدایت و نظارت دولت به سرعت از بین برود و در واقع دولت تدبیر و امید چهار سال ارزشمند خود را در دوران طلایی توسعه مشارکت اجتماعی و روابط بین المللی در سایه مدیریت و درایت هوشمندانه شما از دست بدهد.
از جمله این مسائل و مشکلات می‌توان به چند مورد اشاره کرد:

 ‏-‏ نبود تفکر‎ ‎سیستمی‎ ‎و‎ ‎نگاه‎ ‎استراتژیک‎ ‎ و یک ‎برنامه‎ جامع درازمدت

-بی توجهی به نیازهای واقعی محیط زیست کشور و طرح‌های بنیادی و پژوهش‌های ‏‎کاربردی‎ ‎در‎ ‎سازمان

 ‏-‏ توجه ویژه به تبلیغات و کارهای نمایشی در فعالیت‌های محیط زیستی به جای انجام وظایف محوله قانونی و ترجیح دادن تیم ایشان به سلبریتی‌ها به جای متخصصان در همایش و جلسات تخصصی ملی و بین المللی، مشابه کنفرانس اخیر گرد و غبار و سطحی نگری در مدیریت محیط زیست

 ‏-‏ ارائه آمارهای غیرواقعی و اطلاعات غیرشفاف از موفقیت‌های کاذب سازمان (مثال احیای دریاچه ارومیه، که اگر هم پیشرفتی بود ارتباطی به سازمان محیط زیست نداشت)

-‏ عدم توجه به کارآفرینی برای دانش‌آموختگان محیط زیست و رشته‌های مرتبط

-‏ رنجاندن و دور کردن کارشناسان و مدیران، متخصصان دلسوز شامل خبرگان، کارشناسان بیرون و درون ‏‏سازمان و بی‌توجهی به خرد جمعی و تعامل واقعی با بدنه کارشناسی در تصمیم‌سازی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها

 ‏-‏ انتصاب مشاوران، معاونان و مدیران ضعیف و ناکارآمد و عدم استفاده از نیروهای پرتوان و بی‌توجهی به تخصص و ‏توانمندی ‏در انتصابات، عدم وجود سیاست‌گذاری برای مدیریت نظام پرسنلی و مسیر ارتقاء شغلی

-‏ ناکافی بودن تلاش برای بالابردن سطح دانش تخصصی و ترمیم و تقویت و دانش‌افزایی بدنه كارشناسي و مدیریتی سازمان

در دو هفته گذشته، یک گروه تلگرامی به عنوان "تغییر در مدیریت محیط زیست" راه اندازی نمودیم. بیش از 900 نفر، اغلب شامل متخصصان و فعالان محیط زیست در این گروه عضو بودند و به بحث و تحلیل در مورد مدیریت محیط زیست در گذشته و حال پرداختند. حجم انتقادات به ایشان بسیار بالا بود و بعد از نظرسنجی فقط 16 درصد از رای دهندگان با ادامه مدیریت ایشان موافق بودند.
متاسفانه اطلاعات ما در مورد گزینه‌های ریاست سازمان محیط زیست در دولت دوازدهم ناچیز بود و فقط اسامی مانند خانم ابتکار و آقایان محمد رضا تابش، عیسی کلانتری، محمد فاضلی و محمود حجتی در رسانه ها مطرح شدند. طبیعی است که این حق ریاست محترم جمهوری اسلامی است که همکاران خود را انتخاب نمایند. اما تجربه چند دهه فعالیت حرفه‌ای به ما آموخته است که ادامه دراز مدت ریاست یک مقام ارشد باعث تقویت گروهی خاص در بدنه مدیریتی و کارشناسی و حذف بخش عمده نیروهایی می‌شود که به هر دلیل از نظر فکری و کارشناسی با گروه حاکم موافق نیستند. از آنجاکه روح دموکراسی همیشه با تغییر و نوسازی و نوآوری همراه است، معتقدیم نزدیک به چهار دهه از انقلاب اسلامی، محدود کردن مدیران به حلقه‌ای کوچک خسارت‌های زیادی به کشور وارد کرده است. این سیاست باعث شده بخش عمده نیروهای جوان از ورود به جایگاه‌های تصمیم گیری کلان محروم شده و بسیاری از نخبگان سرخورده و حتی کشور را ترک کنند.

لذا پیشنهاد مشخص ما، به نمایندگی از جمعی از فعالان و دوستداران محیط زیست به شما این است از بین افراد بالا، و یا هر شخص دیگری که نگاه منسجم و استراتژی محور به محیط زیست داشته و دغدغه ایران را به علایق گروهی خود ترجیح می‌دهد، این مسئولیت خطیر را به عهده بگیرد و خانم ابتکار هم از ظرفیت و تجربه خود در کمک به منتخب حضرتعالی همراهی نمایند.
از توجه و عنایت حضرتعالی به این درخواست دردمندانه نهایت سپاس را داریم و موفقیت شما را در خدمت به میهن عزیزمان از خداوند متعال آرزو‌مندیم.

مجید مخدوم: استاد محیط زیست دانشگاه تهران
عبدالحسین وهاب زاده: بوم‌شناس، نويسنده و مترجم كتب محيط زيست و بنيانگذار مدارس طبيعت در ايران
حسین آخانی: استاد گیاهشناسی دانشگاه تهران
سروش مدبری: عضو هیئت علمی دانشگاه تهران- رئیس انجمن زمین شناسی ایران
مهدی زارع: استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله