یکی از مهم ترین رویدادهای سیاسی - دفاعی مرتبط با ترکیه در مقطع حساس پس از کودتای نافرجام سال گذشته ی میلادی، عملیات نظامی «سپر فرات» و تبدیل موضوع فتح جرابلس به یک حماسه ی ملی بود.
این اقدام اردوغان، منجر به آن شد که روحیه ی از دست رفته ی نظامیان ترکیه بهتر شود. علاوه بر این، در آن شرایط دشوار که غرور و کفایت حکومت برآمده از حزب عدالت و توسعه، با حملات نظامیان و نفوذی های فتح الله گولن، زیر سوال رفته بود، هدایت ارتش آزاد سوریه و نظامیان ترکیه به عمق خاک سوریه، تبدیل به ابزاری برای ترمیم جراحت و غرور آسیب دیده ی ترکیه شد و اردوغان نشان داد که نه تنها در سازماندهی به اوضاع داخل و مسلط شدن بر اوضاع و احوال کشورش مشکلی ندارد، بلکه به دنبال آن است تا با تکمیل این سناریو و حرکت به سوی الباب و منبج و اصرار بر مشارکت ارتش ترکیه در آزادسازی موصل، نفوذ منطقه ای کشورش را بیشتر کند و با قدرت گرفتن کردهای وابسته به پ.ک.ک در شمال سوریه مقابله کرده و داعش را نیز تا حدی که ممکن است از مرزهای خود دور کند. البته این اقدام ارتش ترکیه، هزینه های سنگینی بر دست آنکارا گذاشته و شمار نظامیان کشته شده ی این کشور به بیش از چهل نفر رسیده است.
با این حال، ماشین تبلیغاتی عظیم وابسته به حزب عدالت و توسعه، کاری کرده که عملیات موسوم به سپر فرات، نزد مردم ترکیه به عنوان استراتژی حفظ و ارتقای امنیت ملی تلقی شود و در نگرش و رویکرد ملی، چنین اقدامی در یک بافت حماسی، دیده شود. اما سوال اینجاست، چرا تاکنون ارتش ترکیه موفق به فتح الباب نشده است؟ شاید فرضیات و پاسخ های اولیه برای چنین پرسشی، چنین باشند: 1.نظامیان ترکیه پس از کودتای نافرجام، هنوز هم در شوک به سر می برند و از لحاظ سازماندهی و توان فرماندهی عملیات نیز در شرایط نامناسبی هستند. 2.ارتش ترکیه با پ.ک.ک در مناطق کوهستانی جنگیده و منطق نظامی جنگ با پ.ک.ک به یمن تجهیزات شناسایی هوایی، متحول شده و اساسا طراحی، اجرا و تاکتیک های جنگ با پ.ک.ک با داعش فرق می کند و ارتش ترکیه در این حوزه، بی تجربه و ناکارآمد است. 3.عدم حمایت ائتلاف غربی مبارزه با داعش از ترکیه، بر نتیجه ی این جنگ نیز اثر گذاشته و مانع از پیروزی نظامیان ترکیه شده است. 4.در دور جدید روابط ترکیه و روسیه، در پشت صحنه، مسکو، اخطارهای خاصی به آنکارامی دهد و این اخطارها موجب تردید و تعلل ارتش ترکیه در الباب می شود.
بر این باورم که از میان چهار پاسخ فرضی به این پرسش، فقط گزینه ی عدم حمایت ائتلاف آمریکا و اروپایی، به عنوان یک عامل منفی، بر عدم موفقیت ارتش ترکیه اثر گذاشته است و اتفاقا روس ها، مخالفتی با اقدام ترکیه نکرده اند و در همان روزهایی که ترکیه سودای پیشروی در نوارهای شمالی سوریه را دارد و دمشق به شدت به این اقدامات مداخله گرایانه اعتراض کرده، مسکو و آنکارا در مذاکرات آستانه و مدیریت بحران سوریه، به سطح مطلوبی از همسویی و همفکری رسیده اند.
اهمیت دلایل داخلی
یکی از بزرگ ترین اهداف و رویاهای رجب طیب اردوغان به عنوان معمار و رهبر معنوی حزب عدالت و توسعه، تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی است. بن علی یلدرم به عنوان نخست وزیر و رهبر کنونی حزب عدالت و توسعه، تحقق این رویای بزرگ اردوغان را پذیرفت و به یمن همراهی دولت باغچلی رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی، هم بندهای اصلاحی قانون اساسی و هم بند مرتبط با برگزاری همه پرسی تغییر نظام، از تصویب نمایندگان مجلس گذشت و در بهار پیش رو، در ترکیه، شاهد برگزاری یکی از حساس ترین و حیاتی ترین همه پرسی های تاریخ جمهوری ترکیه خواهیم بود.
در چنین شرایطی، حفظ جایگاه محبوبیت حزب عدالت و توسعه، برای یلدرم و اردوغان، از اهمیتی حیاتی برخوردار است و نباید هیچ خسران و هزینه ی سنگینی، مسیر و اشتیاق مردم را به شکل منفی تغییر داده و آنان را از مسیر حمایت از اردوغان بازگرداند. پس تلاش برای تسخیر الباب در کوتاه مدت یا در یک عملیات برق آسا، قطعا توام با تلفات جانی سنگینی برای ارتش ترکیه خواهد بود و به عنوان مثال اگر قرار باشد در یک عملیات سریع دوروزه، صد نفر از نظامیان ترکیه کشته شده و جنازه های آنها به ترکیه بازگردد، مخالفین حزب حاکم، با برجسته سازی این شکست سنگین، اردوغان را مسئول ریخته شدن خون این نظامان خواهند دانست و در این صورت، تعداد آرای «خیر» در همه پرسی، بالا خواهد رفت. بنابراین با یک حساب سرانگشتی، اردوغان در یک معادله ی دوسویه، قطعا پیروزی در رفراندوم را بر فتح الباب ترجیح می دهد. علاوه بر این، نباید زاین حقیقت را از یاد برد که اصلی ترین انگیزه ی مداخله ی نظامی ترکیه در سوریه، مقابله با قدرت گرفتن نهادهای اقماری پ.ک.ک در ترکیه و ممانعت از اتصال مناطق کردنشین از هم گسسته ی شمال سوریه است.
پس اگر قرار باشد ترکیه با بهایی سنگینی در الباب پیروز شود و شمار تلفات این عملیات فراتر از حد معقوقل باشد، رسانه های وابسته به پ.ک.ک با برجسته سازی این شکست، تلاش خواهند کرد تا مقایسه ی ارتش ترکیه با چریک های کُرد سوری وابسته به پ.ک.ک را پیش کشیده و این چریک ها را قهرمانانی نشان دهند که با سلاح ها و تجهیزات ساده و اولیه، نتایجی فراتر از دستاوردهای ارتش ترکیه به دست آورده اند. پس می توان گفت، پس زمینه ی داخلی و دلایل روانی و اجتماعی، مانع از آن شده که ارتش ترکیه برای آزادسازی الباب از دست داعشی ها، دست به عملیات سریع بزند.
نظر شما