احیای جاده ابریشم؛ فرصتی کم نظیر برای ایران

محمد صادق حمیدیان

راه ابریشم قرن ها به عنوان مهم ترین مسیر بازرگانی، با عبور از کشورهای چین، هند، ایران، مصر، عربستان و شرق اروپا، مانند پلی شرق و غرب دنیا را به هم پیوند داده است. چین به منظور دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر، بازارهای صادراتی جدید و پایدار و همچنین تهیه و توزیع کالاهای صادراتی ارزان تر، طرح احیای جاده ابریشم در سال 2013 را توسط رئیس جمهور ژی جین پینگ، با نام "یک کمربند- یک جاده"، مطرح نمود. ایران یکی از کشورهای است که به دلیل ویژگی های متعدد مورد توجه مقامات چینی در این طرح قرار گفته است. پس از مطرح شدن این پروژه، کشورهای مختلف واکنش های متفاوتی را نشان دادند. یکی از مخالفین این طرح هندوستان است. عمده ترین دلیل مخالفت این کشور پروژه کریدور اقتصادی مشترک چین و پاکستان (CPEC) است. این کریدور که یکی از مهم ترین بخش طرح یک کمربند- یک جاده چین است و از منطقه مورد مناقشه هند و پاکستان می گذرد که در حال حاضر در کنترل پاکستان است. یکی دیگر از کشورهایی که امکان دارد با به خطر افتادن منافع خود وارد عمل شود، ایالات متحده امریکاست. امریکا و چین روابط تجاری بسیار گسترده ای داشته و رشد اقتصادی چین و امریکا به هم مرتبط اند. شرکت_های امریکایی در چین سرمایه گذاری نموده و چین به دلیل فقدان فناوری های نوآورانه، نیازمند فناوری های امریکاست، بنابراین رشد اقتصادی این دو کشور به هم تنیده است و تا زمانی که رشد سیاسی چین، خطری برای سیاست امریکا نداشته باشد، امریکا در این امر دخالت نمی کند.

سه مسیر برای احداث جاده ابریشم مفروض است: مسیر اول، چین- پاکستان- گوادر، مسیر دوم، چین- روسیه- اروپا و مسیر سوم، چین- ترکمنستان- ایران- ترکیه. با توجه به این که کوتاه ترین مسیر، مسیری است که از ایران میگذرد، ایران می بایست از این فرصت کمال استفاده را برده و با رصد کامل این وضعیت، به بهترین شکل از آن استفاده نماید. ایران به دلایل زیر یکی از گزینه های مهم برای اجرای این طرح می باشد.

  • موقعیت جغرافیایی و استراتژیک مناسب: ایران با 15 کشور مرز دریایی و زمینی دارد. همچنین بخش عمده از مهم ترین کریدور حمل و نقل بین المللی که شمال اروپا، حوزه اسکاندیناوی و روسیه را به کشورهای حوزه خلیج فارس، اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا متصل می کند، از خاک ایران می گذرد. این وضعیت نشان از سابقه وجود مسیر ترانزیتی و بهره برداری از آن را در ایران نشان می دهد.
  • وجود منابع غنی انرژی نفت و گاز: ایران به سبب دارا بودن منابع غنی نفت و گازی، یکی از مهم ترین تامینکننده های نفت خام چین محسوب می شود. با قرار گرفتن ایران در مسیر جاده ابریشم جدید، این نیاز چند برابر شده و ایران می بایست با استفاده از این موقعیت، نه تنها بازار صادرات نفتی خود را حفظ نماید، بلکه با فرآوری محصولات نفتی، در تامین سایر نیازهای این پروژه سهیم باشد.
  • ایران به عنوان یکی از موسسین بانک سرمایه گذاری توسعه در زیرساخت آسیا (AIIB) به نوعی حمایت چین را جهت قرار گرفتن در این مسیر به دست آورده است.

اگر چه ایران برای قرار گرفتن در این مسیر شرایط قابل توجهی داشته، لکن موانعی نیز برای دستیابی به آن وجود دارد. یکی از مهم ترین موانع، زیرساخت های جاده ای، ریلی و هوایی است که منطبق بر استانداردهای بینالمللی نمی باشد. بدین منظور ایران نیاز به سرمایه گذاری های انبوه دارد که از طریق بخش خصوصی و دولتی و همچنین وام های خارجی قابل تامین است. ارتباط بخش خصوصی ایران با سایر کشورهای منطقه، بستر تجارت را برای ایران فراهم می نماید. یکی دیگر از موانع موجود که هم در مرحله اجرا و هم پس از آن مشکلاتی را برای ایران فراهم خواهد کرد، بالا بودن هزینه تمام شده کالاهای داخلی به نسبت بین المللی است. ایران به دلیل وابستگی به درآمدهای نفتی و وجود بیماری هلندی، صادرات غیرنفتی پر هزینه و غیرقابل رقابت در بازارهای جهانی دارد که در صورت عدم رفع این مشکل نمی تواند از امتیاز جاده ابریشم بهره لازم را ببرد.

در صورت عملی شدن این مسیر، فرصت ها و تهدیدهایی برای ایران قابل تصور است. مهم ترین فرصت های قرار گرفتن ایران در مسیر ابریشم شامل رشد اقتصادی بالاتر، دستیابی به تجارت منطقه ای، ایجاد تقاضای جدید و افزایش اشتغال، تهیه کالا با قیمت پایین تر، رقابتی شدن قیمت ها، صنعتی و مدرنیزاسیون شدن، توسعه صنعت توریسم، افزایش امنیت و مبارزه با تروریسم، حفظ مناطق زیست محیطی در مسیر ابریشم، افزایش مبادلات فرهنگی، قبضه کردن بازار محصولات انحصاری نظیر قالی، صنایع دستی، پسته، زعفران، گیاهان دارویی و ... مطابق با استانداردهای جهانی، شناسایی سلایق مصرف کنندگان و ایجاد برندهای معتبر بین المللی، برندهای معتبر ایرانی، برخورداری از فناوری های روز دنیا و ... می باشد.

در مقابل این مزایا ایران می بایست با دیدی باز و آینده نگرانه، این موقعیت را به خوبی رصد کند تا ضمن حفظ اقتدار خود در منطقه به کمربند اقتصادی چین بپیوندد. یکی از خطراتی که ایران را تهدید می نماید امنیت سایبری ایران میباشد، زیرا چین یکی از پیچیده ترین سیستم های سایبری دنیا را دارد. همچنین ایران می بایستی مراقب سلطه شرق بر ایران باشد و ضمن نگه داشتن رقبای تجاری غربی و مناسبات سیاسی حسنه با آنها، از شرق و مزایای آن را نیز بهره_مند گردد. تمامی موارد فوق عزم ملی نیازمند است و دادن فضای بیشتر به بخش خصوصی. دولت باید با ایجاد ثبات و امنیت هر چه می تواند به جذب سرمایه گذاری خارجی کمک نماید تا در کنار این طرح بزرگ که ایران جز اصلی آن است بتواند به چشم انداز 1404 دست یابد.

 

**عضو هیات نمایندگان اتاق ایران

35224
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 728966

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
7 + 3 =