رازگشایی از جعبه سیاه والیبال ایران در المپیک

مهری رنجبر- فرهاد عشوندی :خوان سیچلو بعداز دوسال ،دوباره به والیبال ایران برگشت. برگشت تا به قول خودش به رویایش برسد. رویای صعود به المپیک. مرد آرژانتینی که با ولاسکو پایش به ایران بازشد و همه زیر و بم والیبال ایران را زیر بغلش گذاشت. او هر چقدر با ولاسکو محبوب شد در ایران اما با لوزانو نه. چرا که به قول خودش دو مرد آرژانتینی برخلاف دوره ولاسکو نتوانستند فاصله بین خودشان با بازیکنان را کم کنند.

*قبل از انتخابی المپیک گفتید سهمیه بگیریم و بعداز المپیک هم گفتید به ریو برویم بعد صحبت می کنیم. پنجمی ایران در المپیک همه توانایی های ایران بود؟

اگر قرار باشد از بعد  نتیجه به المپیک نگاه کنیم ،به خاطر اینکه اولین حضور ایران در المپیک بود، پنجمی یا صعود به دور دوم، نتیجه خوبی بود.

*این طوری هشتم هم می شدیم باز فرقی نمی کرد؟

بله. اما صعود به مرحله دوم هم خیلی سخت بود. چرا که فقط 12 تیم به المپیک می روند. مثلا صربستان قهرمان لیگ جهانی نتوانست سهمیه بگیرد. آلمان تیم سوم قهرمانی جهان 2014 لهستان، در المپیک نبود. درست است شاید ما پنجم شدیم اما خیلی از کشورها عقب تر از ما بودند. اما اگر از دید نتیجه نگاه کنیم که بهترین نتیجه بود؟ شاید بشود گفت آره. اما از نظر عملکرد جای صحبت دارد.

*خود بچه ها هم از نظر عملکرد راضی نبودند.

مثلا آرژانتین برای اولین بار در تاریخ والیبالیش در دورمقدماتی با اینکه با قهرمان قبلی المپیک و جهان هم‌گروه بود اما صدرنشین شد و باید در دور پلی آف با تیم چهارم آن گروه ،یعنی برزیل بازی می کرد. برای اینکه به دور بعد برود. آرژانتین به برزیلی باخت که قهرمان المپیک شد. به خاطر همین بازی های المپیک خیلی سخت است. از نظر من عملکرد ایران می توانست بهتر باشد.

*من می خواهم به سال های قبل برگردم وقتی که به ایران آمدید، والیبال ایران در این حد نبود. با ولاسکو انقلابی رخ داد که مردم هم علاقمند شدند و همانجا هم اسم سیچلو هم سر زبان ها افتاد. آنجا چه اتفاقی افتاد؟

شک نکنید رهبر انقلاب والیبال ایران ولاسکو است. من وقتی به ایران آمدم ،آدم بی تجربه ای نبودم، در فینال جهانی حضور داشتم، وقتی ولاسکو خواست به ایران بیایم و آمدم، ولاسکو حتی طرز تفکر مرا عوض کرد. فقط روی بازیکنان ایرانی تاثیر نگذاشت، همه آدم هایی که با او کار می کردند، روش فکرشان عوض می شد. اولین مسئول این اتفاقات ولاسکو بود و سبک و سیاق هیچ کس در دنیا مثل او نخواهد بود. حالا همه مربیان را با او مقایسه می کنند. هیچ کس دیگر مثل او نخواهد بود. ولاسکو مثل پله، مارادونا، مسی، رونالدو یک دانه است و دیگر کسی مثل او نمی آید. بقیه هیچ وقت مثل او نمی شوند. چرا که او در تکنیک و تاکیتک خیلی خوب است و می داند چطور تیم را رهبری کند. همین طور می تواند لحظات حساس در تیم، با خبرنگاران باشد و اتفاقات دیگر را از نظر روانی تشخیص دهد و می داند چه کار باید بکند. همه ما مربیان هم سعی می کنیم این کار را انجام دهیم ولی او بدون سعی این کار را می کند. برای همین می گویم ولاسکو مثل بازیکنانی است که نباید کسی را با آنها مقایسه کرد.چرا که آنها کار را خیلی راحت انجام می دهند ولی برای ما خیلی سخت است. ولاسکو این انقلاب را اول در بازیکنان رقم زد و با کارهایی که روی آنها انجام داد. مثلا به آنها می گفت حرف نزنید بازی کنید، حرف نزنید و انچه را می گویید نشان دهید. به بازیکنان می گفت برنده جشن می گیرد و بازنده بهانه می آورد. می دانید که اینجا همه بهانه می آورند.

*روزی که تیم ملی در قهرمانی آسیا با کره بازی داشت.ولاسکو به بازیکنان می گفت هیچ کس حق ندارد با بازیکنان پارک حرف بزند و خودم هستم. حتی یک جورایی خودش در کری خوانی ها جور بچه ها را کشید اما این کار را لوزانو و شما نتوانستید انجام دهید.

بله. من موافقم ما نتوانستیم این کار را انجام دهیم.

*شایدبخشی از این اتفاق و کاریزمای شخصیت ولاسکو مردم را به والیبال علاقمند کرد اما از یک جایی به بعد که حتی بازیکنان به این نتیجه رسیدند که اسم ولاسکو آن قدر بزرگ است که آنها دیده نمی شوند. این را حتی سید هم در اینستاگرامش نوشت. شما فکر می کنید ولاسکو برای رفتن از ایران خیلی مشتاق بود یا اینکه جو می خواست تا برود؟

من نمی دانم بازیکنان چه احساسی داشتند. اما می دانم ولاسکو رفت چرا که آرژانتین کشورش بود و می خواست به آنجا برگردد. این مساله را به من گفت. ما پروسه ای داشتیم که به مسابقات قهرمانی جهانی 2014 لهستان منتهی می شد. می خواستیم آنجا نتیجه خوبی بگیریم. اصلا این طور نبود که ول کنم بروم. با پیشنهاد آرژانتین رفت.

*پیشنهاد فدراسیون آرژانتین بهانه نبود؟

نه. او پیشنهادات زیادی را رد کرد تا در ایران بماند. به خاطر همین می گویم ولاسکو آدم متفاوتی است. پیشنهادات خیلی زیاد باشگاهی و تیم ملی  را قبول نکرد.

*این قضیه به خاطر نمایش قابل قبول والیبال ایران بود .زمانی که تازه آمده بود،خیلی ها می گفتند که ولاسکو تمام شده است و بازنشسته.

کارشناسان خیلی اشتباه کردند.

*خودش هم قبل از آمدن به ایران تمایلی به کار نشان نمی داد.

او دوست داشت در کشوری مسلمان کار کند. باشگاه های خیلی مهمی را رد کرد و حتی سال اول تا سومی که در ایران بود هم پیشنهادات خوبی داشت.

*انگار قهرمانی با تیم های مطرح برایش خیلی عادی شده بود، دوست داشت چالش جدیدی داشته باشد؟

نمی خواهم درباره این مساله صحبت کنم، چرا که خودش هم صحبت نکرد. اما او در کشورهای زیادی کار کرده. او مدلش این طوری است که می گوید عمل کن،حرف نزن. من می توانم به خدا قسم بخورم که او قبل از آمدن به ایران پیشنهادات خیلی خوبی از کشورهای دیگر داشت. حتی وقتی سرمربی ایران شد هم پیشنهادات خیلی جالبی به او می شد اما می خواست در ایران کار کند.

*خوان سیچلو نفر دوم تیم ملی بود اما با بدنه اصلی تیم ملی، با سرپرست و بازیکنان خیلی نزدیک شده بود. ماموریت بود یا مدل خودت بود؟

او با همه می جنگید. ولاسکو یک رهبر بود. یک لیدر نمی تواند به همه بگوید آفرین،خوب است یا با همه با لطافت برخورد کند. مخصوصا در ایران که اصلا نمی شود. ماموریت من چه بود؟ ماموریت من توضیح درباره دلیل عصبانیت و ناراحتی او به بقیه بود. اینکه چه می خواهد. برای اینکه بقیه متوجه شوند این رفتارش موضوع شخصی نیست، به ویژه در ایران زیاد اتفاق می افتد که وقتی کسی عصبانی می شود، همه فکر می کنند مشکل شخصی با طرف دارد. تا  قبل از اینکه ولاسکو به ایران بیاید، خیلی دید بازی نسبت به مسابقات بین المللی و اردوهای برون مرزی والیبال نداشتند. نمی دانستند چه اتفاقی برای والیبال و بقیه بازیکنان می افتد؟خیلی بازیکنان سطح بالا برای بازی در لیگ ایران نمی آمدند، نهایت بازیکن بلغار یا صربستانی که آشنا داشتند، می آمدند.حالا همه چیز را باشگاه ها می دانند، بازیکنان خوب را می شناسند، نتایج تیم ها را فدراسیون و رسانه ها می دانند. به خاطر اینکه ولاسکو سر یک سری مسائل از باشگاه ها و مسئولان فدراسیون  عصبانی می شد، شاید نمی دانستند که شیوه کاری یک مربی درجه یک چطور است. من توضیح می دادم تا جو متعادل تر شود. خیلی وقت ها حتی خودم نمی فهمیدم. می پرسیدم چه می خواهی؟این داستان برای چیست؟ خیلی دورتر را می دید. من می پرسیدم چه چیزی می خواهی؟می گفت این چرا این کار را می کند؟

*این کاتالیزوری آن قدر خوب جواب داد که وقتی رفتی قطر، مربی مثل کواچ آمد ،بچه ها می گفتند تیم یکی مثل سیچلو کم دارد. این مسائل شاید آینده کاری تو را ساخت و برگشتید به ایران.چرا برگشتی؟

به خاطر المپیک. من می دانم که این رویای من بود که با ایران به المپیک بروم و هم رویای بازیکنان. من اشک های بازیکنان  در انتخابی المپیک 2012 با باخت تیم به استرالیا را فراموش نمی کنم. وقتی که سهمیه از دست ایران پرید. این رویای مشترک ما را به هم پیوند داد تا دوباره با هم همکاری کنیم.

*شما امدید و بعد لوزانو آمد. با هم هماهنگ بودید؟

وقتی کادر فنی را می چینی و مربیان باتجربه ای مثل کولاکوویچ و ولاسکو سرمربی می شوند، آنها به شما نقش می دهند که چه کار کنی. ولاسکو از روز اول خیلی به من اعتماد کرد و اعتماد به نفس می داد. روزاولی که به ایران آمدم اصلا با ولاسکو کار نکرده بودم. با هم در تماس بودیم و صحبت می کردیم. وقتی رسیدم تهران ،در اتاقی به من گفت برو روی وایت برد بنویس چه سیستم توپ گیری و دفاعی داری؟ تو را برای همین آوردم. ولاسکو هم نشسته بود و می پرسید چرا این بازیکن را اینجا گذاشتی؟چرا جاگیری توپ‌گیرت این طوری است؟باید او را قانع می کردم که چرا این سیستم را دارم. بعد به من اعتماد کرد و گفت سیستم دفاع و توپ‌گیری برای تو، بقیه کارها با من. بعد با لوزانو صحبت کردم گفت نه، من سیستم دیگری دارم و تو این کار را نکن، این کار را بکن. این برنمی گردد به اینکه جداگانه کار می کردیم یا از هم جدا بودیم. 

*انگار مشکل تیم در زمان لوزانو همان جدایی شما از سرمربی بود. از همدلی در تیم خبری نبود.

موافقم . من هم گفتم.

*چرا؟

دلایل زیادی هست.

*روزی که  فدراسیون با شما قرارداد دوساله بست،در واقع گفته می شد که به خاطر عدم شناخت لوزانو از بازیکنان، سیچلو نخ تسبیح باشد.

من می خواهم فرآیند کار را به قبل از انتخابی المپیک و بعد از المپیک تقسیم کنم. لوزانو وقتی آمد به خاطر اینکه کسی را نمی شناخت به من اعتماد کرد و جایگاه داد که خیلی از کارها را انجام دهم. بازیکنان هم با انگیزه خیلی بالا  اتفاقات خوب را رقم زدند. به خاطر اینکه انگیزه برای سهمیه المپیک داشتند. ما تا آن موقع در زمان کوتاه خیلی خوب کار کردیم. بعد از آن با شروع لیگ جهانی، نوسانات تیم شروع شد. یک‌سری از مسئوالیت ها به لوزانو و کادرش برمی گشت، یک‌سری هم بازیکنان باید انجام می دادند. درست است که رهبر تیم باید بگوید چه کار کنیم و چه مسیری را برویم. اما بازیکنان بازی می کنند؟ از آن موقع فاصله بین بازیکنان و کادر فنی  شروع شد و در المپیک به حالت انفجار درآمد.

*شاید شما ازاینکه کمرنگ شده بودید یا دلگرمی اولیه وجود نداشت، خودتان هم دلسردتر شدید و نقش تان را خوب بازی نکردید؟

نه ربطی به دلسردی یا بی انگیزه‌گی من نداشت. همان قدر از من کار خواسته می شد که من انجام می دادم. خیلی وقت ها هم با بازیکنان می جنگیدم و می گفتم این کار شما درست نیست یا رفتارتان را عوض کنید. تیم  مثل بچه ای می ماند که پدر و مادرش از هم جدا شدند، بچه به مادرش می گوید می خواهم سینما بروم و مادر مخالفت کند، وقتی پدر موافق باشد، بچه کدام را انتخاب می کند؟ مسلم است پدر را. مشکل اصلی اینجا شروع شد.

*شما خیلی حرفه ای رفتار کرده ای. چیزی که به عهده ات بوده. اما  توقعی این بود که خیلی احساسی با بازیکنان رفتار کردی؟

شاید. ولی من نمی توانم بالاتر از سرمربی حرف  بزنم. مگر می شود افشاردوست تصمیمی بالاتر از داورزنی بگیرد؟ می تواند پیشنهاد بدهد اما نمی تواند تصمیم نهایی را بگیرد. من در جلسه با مربیان بارها و بارها این مسائل را گفتم. به خاطر اینکه خیلی مسائل را راجع به بازیکنان ایرانی و نظمشان می دانستم ولی وقتی لوزانو می گوید مساله ای نیست چه کار می توانم بکنم؟

*این تیم محبوب ما که سه سال پیش جزیی از آن بودید ،حالا متهم است به بازیکن سالاری. آن هیجان تیم برای مردم از بین رفته. مردم معتقدند بازیکن سالاری موج می زند. شما خودتان حس می کردید؟

نه همه بازیکنان. شما می گویید من هم می گویم آره اما نه همه بازیکنان. درست است که بازیکنانی هستند که خیلی مهم شده اند. خیلی از بازیکنان خیلی تلاش کردند که حالا شده اند بازیکنان تاثیرگذار تیم. همه بازیکنان قبل از انتخابی المپیک خیلی خوب کار می کردند. آنها خیلی خوب کارشان را بلدند. بعد هم می فهمند که تیم نیاز دارد به آنها و می دانند که چطور رفتار کنند.

* این مساله شاید به دوره اول کار شما برمی گردد که دایره تیم بزرگ بسته نشد و بعد همین مساله ادامه داشت. شاید در شروع بازیکنان زیادی نداشتیم اما پروسه تزریق بازیکن کم بود.

یکی از دلایلش این است. یک مشکل دیگر به نظر من، به طور نرمال در فرهنگ شما ریشه دارد. بازیکن فکر می کند وقتی در قسمتی از زندگی اش آدم مهمی شده در کل زندگی اش آدم مهمی است. در حالی که در ورزش این اصلا صادق نیست. شما در ورزش آدم مهمی هستی به خاطر کارهایی که می کنی. تا زمانی که به کارت ادامه می دهی آدم مهمی هستی،مثل فدرر، دیگر ربطی به سن و سال ندارد، به کارت برمی گردد. فرض کنید متو هیوئیت  یک بار گرند اسلم را برده، او نمی تواند جای فدرر را بگیرد. یک بار برده ولی در ایران مدام می گویید این قهرمان است، فلانی بهترین بهترین هاست و... برای بازیکنان سخت است. چرا که همه می گویند این بازیکن قهرمان است و مربی که به کارش ایراد می گیرد، بازیکن برنمی تابد. حالا این اگر فقط تقصیر رسانه ها و فرهنگ نباشد و بازیکن هم باید تشخیص بدهد ولی موضوع این است که وقتی فکر می کنیم یک بازیکن خوب است یعنی مادام العمر خوب است. شاید یکی از راه ها وجود بازیکنان بیشتر است تا رقابت باشد. اما تا حالا 10 سرعتی زن تست شده اند اما هیچکدام مثل سیدمحمد موسوی نبوده اند. همین طور پاسور. خودشان می دانند، اگر دو پاسور جدیدی را که آورده اید در تیم بازی کنند، تیم، تیم دیگری می شود. با حرف هایم نمی خواهم بگویم مشکل سید است یا معروف. اصلا چنین منظوری ندارم. چون من دیده ام که آنها سال قبل از اولین اردو تا آخر تابستان چقدر سخت و سنگین تمرین کرده اند. موضوع این است که الان هیچ کسی نیست، تلاش کند جایگزین آنها شود. بیایند با تمرین پیشرفت کنند نه اینکه کانال بزنند، رئیس را ببینند یا این و آن را. اگر یک دفاع وسط دیگر اضافه شود، حالا دو تا مدافع وسط داریم. یک تیم با یک پاسور خوب و دو دفاع وسط خوب خیلی بهتر است. بازیکنان وقتی می آیند اردو راضی می شوند و می گویند دیگر من تیم ملی هستم. من قهرمانم و باید سراغم بیاند و پول بدهند و بروم فلان جا. مهم این است که بازیکنان با شهرت و پول باز بخواهند جایگاه بالاتر را به دست آوردند. چیزی که من می خواهم این است اما یک سیستم باید این مکانیزم را به وجود بیاورد.

*حالا شما در جایگاهی هستی که باید بازیکن بسازید. برای اینکار چه برنامه ای دارید که مثل اینها نشوند؟

من هر روز به بازیکنان زیر 23 سال این مساله را می گویم. بازیکنان فعلی تیم ملی هم خیلی خوب هستند. اما می خواهم با این ذهنیت مبارزه کنم که وقتی به تیم ملی رسیدی نگو خب تمام شد من در تیم ملی هستم. من ذهنیت بازیکنان برزیل را برایتان می گویم. برزیل سال 2002 برای اولین بار با رِزِنده  در تاریخ والیبالش قهرمان جهان شد. به طور معمول تمریناتش ساعت 10 صبح شروع می شد، برای اینکه انگیزه بازیکنان را بسنجد، سال بعد تمرینات صبح را ساعت9 برگزار کرد. سال 2003 در همه جام ها، انتخابی المپیک، لیگ جهانی، ورلد کاپ قهرمان شدند. آنها قهرمانی المپیک را می خواستند و ساعت تمرین ساعت 8 صبح شد. در المپیک آتن قهرمان شدند. سال 2005  تمرینات برزیل ساعت 7 شروع شد. چهار فینال المپیک بازی کرده. ما چه می دانیم؟ از برزیل فقط اسم بعضی بازیکنانش را شنیده ایم ولی وقتی اسم برزیل می آید می گوییم برزیل تیم خوبی است. این چیزی است که من هر روز به بازیکنانم می گویم که اسم ایران هم باید این طوری شود، شاید بازیکنان را نشناسند اما وقتی اسم ایران می آید بگویند تیم خوبی است. بازیکنانی با این ذهنیت می خواهم. نمی دانم چه کسی، شاید معروف باشد یا بازیکنی زیر 23 سال یا زیر 21 سال باشد، مهم این ذهنیت است.

*در تیم زیر 23 سال این پتانسیل وجود دارد؟

خیلی زیاد اما نمی خواهم آنها را قهرمان معرفی کنم. من می خواهم آنها قهرمان شوند و نشان دهند که قهرمان  یا بازیکن بزرگی هستند. ما نیاز داریم برای قهرمانی آسیا سهمیه جهانی را بگیریم. بازیکنان زیادی داریم. هم در تیم نوجوانان، هم جوانان و امید. آینده های زیادی هست. به شرطی که میل و اراده واقعی وجود داشته باشد و بخواهند در سطح بالا بازی کنند. انگیزه مهم است. اگر بخواهند سال بعد قراردادی ببندند فایده ندارد.

*این انگیزه مهم است اما چند درصد بازیکنان به آن ذهنیت می رسند؟

من نمی توانم بگویم چند تا از آنها به این ذهنیت می رسند. ما آنها را در مسیر تغییر قرار می دهیم. چند تا در این مسیری که گذاشته ایم ادامه می دهند را نمی دانیم. کار راحتی نیست که یک روزه اتفاق بیفتد. اما فکر می کنم ایران بازیکنان مستعد خیلی زیادی دارد اما تعداد کمی از آنها به این حد می رسند.

*اما نداشتن ضمانت، مثل کار ولاسکو شکست می خورد.

ورزش هیچ ضمانتی ندارد و به همین خاطر قشنگ است. باید کار کنی و بازی کنی، به همین خاطر خیلی سخت است.

4141

 41258