پرونده‌ای برای یک قانون ضد ایرانی

محمد اکبری: قانون تحریم ایران Iran Sanctions Act یا همان ISA، که در ایران به نام پیشنهاد دهنده آن سناتور آلفونسو داماتو به قانون داماتو مشهور شده است، قانونی است که در سال ۱۹۹۶ با هدف تحریم بخش انرژی و صنعت نفت ایران در مجلس سنای ایالات متحده آمریکا به تصویب رسید.
تصویب قانون تحریم های ایران (ایسا) از سوی مجلس سنای آمریکا باعث اتخاذ مواضع محکمی از سوی ایران شد.[اینجا]

 هر چند از لحاظ حقوقی به نظر می رسد که این قانون با متن برنامه جامع مشترک بین ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک در تناقض نیست اما سران جمهوری اسلامی ایران با در نظر گرفتن روح تقابلی این قانون با وجود شکل گیری برجام و افتادن کشورها در یک مسیر تعاملی، آنرا نقض روح برجام می دانند و به نظر می رسد موضعی جدید در تقابل با رفتار ایالات متحده در دستور کار قرار گیرد.[اینجا]

به هر روی ایران، آمریکا را دشمن خود فرض می کند و رفتارها و موضع گیری های آن در منطقه و معادلات مختلف در تقابل با سیاستهای آمریکاست. همچنین امریکا نیز ایران را کشوری فرض می کند که در معادلاتی که آمریکا تعریف می کند نقش مهره مقابل و بازی خراب کن را دارد و از این رو باید سعی شود رفتارهای آن کنترل و تعدیل شود. قانون تحریم ایسا مخصوصا در حوزه تروریسم و حقوق بشر همین چکش را بازی می کند. البته تعریفی که تروریسم در این سند دارد متفاوت با تعریف تروریسمی است که ایران از آن دارد و هیچ ارتباطی به هم ندارد و از این رو دو برداشت از تروریسم می تواند سیاستهای تقابلی علیه عم ایجاد کند. در قانون ایسا ایران متهم به حمایت از تروریسم یعنی حمایت از حزب الله و گروههای جهادی می شود که در منطقه وجود دارند.

اما چرا قانون ایسا در این برهه باعث حساسیتهای و موضع گیری های مختلف شد. دلیل اصلی آن برجام است. چرا در حالی که ایران به همراه کشورهای اعضای شورای امنیت و آلمان برنامه ای مشترک امضا کرده اند تا بتوانند در راستای هم به صلح تعامل کمک کنند امریکا قانونی را تمدید می کند که با تحریم های صنعت نفت و انرژی ایران مرتبط است.[اینجا]

به هر حال نمی توان چنین استدلال کرد که چون این تحریمی جدید نیست و از گذشته وجود داشته و حال فقط تمدید شده است بنابراین نقض برجام نیست. یا اینکه نمی توان گفت چون این قانون در مورد مسائل هسته ای نبوده و بندهای مرتبط به برجام توسط جان کری تعلیق خواهد شد بنابراین به برجام مربوط نیست. دو کشور وقتی بر مبنای پاره ای مسائل پشت میز می نشینند و قصد دارند تا مشکلاتشان را با راه حل سیاسی و مذاکره حل کنند از این رو از همدیگر انتظار دارند در آینده بر مبنای آن موضوع حرکت کنند. از این رو این موضوع ناقض روح برجام است. مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که تصویب این طرح نقض برجام محسوب می‌شود و در صورتی که این طرح به قانون تبدیل شود ایران اقدام لازم را انجام خواهد داد که این موضع ایران باعث اعمال فشار بر دولت اوباما برای وتوی این طرح شد.[اینجا]

اما ایران باید چه کند؟ البته که نشستن و بی پاسخ گذاشتن چنین چیزی اصولی نیست. از این رو مسئولین نظام اعم از رهبری و رئیس جمهوری و نمایندگان مجلس در مورد آن موضع گرفتند و از پاسخی صریح به این موضوع سخن به میان آوردند.[اینجا]

چه باید کرد. ایران هم با نقض تمام یا قسمتی از برجام پاسخ آمریکا را دهد؟ البته که این رفتار پاسخ مناسبی نیست و فرصتهای بوجود آمده و تلاشهای به عمل آمده را بر باد می دهد. از این رو پاسخی باید داده شود که هم کمترین هزینه را برای ایران داشته باشد و هم طرف امریکایی و افکار عمومی جهان را متوجه رفتار اشتباه امریکا کند.

شاید یکی از راههایی که می توان در این باره انجام داد مورد هدف قرار دادن یکی از منافع آمریکا در حوزه ای دیگر باشد. آمریکا با تمدید قانون ایسا به هر حال روی منافع ایران دست گذاشته است و قسمتی از این منافع را تهدید کرده است. ایران نیز می تواند با تهدید قسمتی از منافع آمریکا در این موضوع عکس العمل نشان دهد. [اینجا]

ارتباط گیری مستمر و ویژه با کشورهای دیگر مانند اتحادیه اروپا و چین و کره جنوبی و هند جهت کسب سرمایه گذاری این کشورهای در صنعت انرژی و غیر انرژی ایران می تواند حرکتی دیگر در جهت بی اثر کردن تحریم های ایران باشد. کما اینکه بسیاری از کشورهای اروپایی در زمان تصویب این قانون با ادامه سرمایه گذاری های خود در ایران به آن قانون وقعی ننهادند.

49312