«پل پیلار» که سابقه ۲۸ سال حضور در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) را دارد و هم اکنون در دانشگاه جرج تاون به تدریس مشغول است وضعیت فعلی در مذاکرات هستهای را به نفع ۱+۵ دانست اما در عین حال تاکید کرد که اگر آمریکا خواهان رسیدن به توافق جامع است باید حسن نیت خود را به ایران ثابت کند.
ایران و کشورهای ۱+۵ در مهلت تعیین شده یعنی تا تاریخ سوم آذر (۲۴ آذر) نتوانستند به توافق جامع هستهای برسند و از همین رو با تمدید دوره مذاکرات برای هفت ماه دیگر موافقت کردند.
در این میان چهرههای افراطی و نومحافظهکار حاضر در کنگره آمریکا بر لزوم اعمال تحریمهای جدید علیه ایران تاکید کرده و برخی دیگر از تاثیر سوء این فشارهای جدید بر روند آغاز شده از سال گذشته سخن میگویند. برای اطلاع دقیق از شرایط موجود و تحلیل توافق انجام شده در وین با پروفسور «پل پیلار» رئیس سابق تحلیل عملیات سیا و از اساتید دانشگاه جرج تاون به گفتگو نشستیم که در ادامه میآید.
از نگاه شما تمدید توافق ژنو به چه معناست و وضعیت طرفهای گفتگو در این شرایط به چه صورت است؟
مهمترین حقیقت در مورد تمدید مذاکرات هستهای این است تعهداتی که بر اساس برنامه اقدام مشترک (توافقنامه ژنو) در یک سال قبل کشورها متعهد به انجام آنها شده بودند ادامه مییابند. معنای این وضعیت آن است که ۱+۵ میتواند از منافع تمدید مذاکرات بصورت زیر بهرهمند شود:
امکان ساخت تسلیحات هستهای در ایران از طریق ترکیبی از محدودیتهای سنگین بر برنامه هستهای این کشور و پایش گسترده آن از بین میرود. این کارها برای اطمینان حاصل کردن از این مورد است که برنامه هستهای ایران کاملا صلحآمیز است. البته این تنها فایده تمدید توافق ژنو نیست بر اساس این روند کاهش سطح فعالیت هستهای ایران که به موجب برنامه اقدام مشترک بدست آمده بود ادامه مییابد و بدین ترتیب ایران از امکان ساخت تسلیحات هستهای دور میشود و در واقع ایران به مراتب از آن موقعیتی که یک سال قبل در آن قرار داشت دورتر میشود.
در توافق ژنو آمریکا و شرکای آن در ۱+۵ از موقعیت بهتری برخوردار هستند. زیرا توانستند سطح اورانیوم غنی شده در ایران را کاهش داده و همچنین امکان بازرسیها از تاسیسات ایران را نیز فراهم کنند و در عوض ایران فقط بصورت محدود از لغو برخی تحریمها بصورت موقت بهرهمند میشود اما تحریم بانکها و نفت این کشور همچنان ادامه دارد. از همین رو اگر مذاکرات تحت این شرایط ادامه پیدا کند ما هیچ دلیلی برای اعتراض به ایران نداریم.
شما از وضعیت بهتر کشورهای ۱+۵ در این توافق سخن گفتید، وضعیت ایران بر اساس این توافق به چه شکل است؟
ایران دلیل چشمگیری برای خوشحال بودن از وضعیتی که در آخرین دور مذاکرات در وین بدست آمد ندارد. آنچه در وین بر سر آن توافق شد ادامه شرایط دشوار برای حسن روحانی رئیس جمهور، و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران است. تحریمها ادامه دارند و آسیب این تحریمها نیز ادامه دارد. احتمالا بحثهای زیادی در تهران در مورد این شرایط و ادامه آن انجام خواهد شد.
اینکه سیاستگذاران ایران خود را در این وضعیت قرار دهند تائیدی است بر جدی بودن بحثها و همچنین تعهداتی که آنها باید انجام بدهند. از همین رو توافق جدید وین کاربرد کمی برای ایران دارد به غیر از اینکه توافق پایانی (توافق جامع) انجام میشود. علاوه بر آن این وضعیت تاییدی بر انجام تعهداتی است که آنها بر عهده دارند برای مثال آژانس بینالمللی انرژی اتمی بعد از توافق وین اعلام کرد که ایران به تعهدات خود بر اساس توافقات ژنو (برنامه اقدام مشترک) عمل کرده است.
همانطور که شما میدانید داشتن حسن نیت در مذاکرات از ملزوماتی است که در توافق ژنو بر آن تاکید شده، در شرایطی که برخی در کنگره آمریکا از لزوم اعمال فشارهای بیشتر بر ایران سخن میگویند، وضعیت طرفهای مذاکره با ایران در خصوص اینکه با حسن نیت وارد مذاکره با ایران شوند به چه صورت است؟
بخاطر آنکه ۱+۵ در توافق ژنو از موقعیت بهتری برخوردار است این کشورها باید تلاش بیشتری را برای به نتیجه رساندن توافق جامع انجام دهند. در این میان مشکل اصلی برای رسیدن به توافق پایانی بی میلی ایران برای توافق نیست بلکه مشکل اصلی نتیجه گیری احتمالی ایران بدین صورت است که در آمریکا کسی که حسن نیت داشته باشد نیست.
از همین رو با مطرح شدن بحثهای جدید در واشنگتن در مورد اعمال تحریمهای بیشتر و همچنین بحثهای مطرح شده در «آیپک» و سخنان افرادی همچون «مارکو ریبو» در مورد تحریمهای ایران، باعث شده تا ایران به این نتیجهگیری (اینکه آمریکا قبال اطمینان نیست) نزدیکتر شود.
ما (آمریکا) برای سالها ایران را تحریم کردهایم و به این کار خود ادامه میدهیم اما همه این فشارها فقط وقتی نتیجه میدهند که ما با حسن نیت و وجهه خوب شروع به مذاکره کنیم. مطمئنا مطرح شدن بحثهای مربوط به تحریم ایران در کپیتال هیل فقط منجر به افزایش تردیدهای ایران در مورد توانایی دولت آمریکا برای رسیدن به توافق جامع میشود و همین امر سازش طرف ایرانی در مذاکرات را کاهش میدهد. اعمال هر گونه تحریم نقض برنامه اقدام مشترک (توافق ژنو) بوده و به ایران دلیل خوبی میدهد تا بطور کلی این روند (مذاکرات) را کنار بگذارد و امکان هر نوع محدودیت بر برنامه هستهای این کشور را نیز از بین برود.
ادامه مبهم موارد توافق فعلی برای طرف ۱+۵ خوب است اما به سرانجام رساندن توافق نهایی بسیار بهتر از وضعیت فعلی خواهد بود و در آن صورت ایران دیگر این روند را ترک نخواهد کرد چون ادامه مبهم این وضعیت ایران را خرسند نمیکند. به غیر از این موارد تحریمها از لحاظ اقتصادی به خود غرب نیز ضربه میزند.
رسیدن به توافق نهایی به معنای ثابت و متوقف ماندن بر روی جزئیات بازرسیهای تاسیسات غنیسازی که تاثیری بر امنیت ما ندارند نیست. توافق نهایی به معنای تشخیص این است که از طریق توافق نهایی ما چه چیزهای بدست میآوریم و در پایان مذاکره با حسن نیت برای رسیدن به توافق نهایی لازم است.
45503
نظر شما