ضمن ارج نهادن به تلاش همه مدیران و مربیان کانون از گذشته تا حال، به بهانه فرا رسیدن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان و نقشی که کانون پرورش فکری می تواند در این زمینه داشته باشد و متاسفانه با دور شدن از هدف اصلی به گسترش پر شتاب کانون زبان بویژه در سالهای اخیر روی آورده چند نکته را یاد آور میشوم:
■کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان از سال 1344فعالیت خودرا آغازنمود.در سال 1360به آموزش وپرورش ملحق شد. به صورت شرکت دولتی فعالیت می نماید و اهداف ووظایفی برای آن مشخص شده است.
■ هدف:هدف کانون عبارت است از ایجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکری وذوقی کودکان ونوجوانان و کمک به شکوفایی استعدادهای ایشان بر اساس ارزشها ونظام تعلیم و تربیت اسلامی
وظایف:- تاسیس مراکز عرضه کتاب و آموزشهای فرهنگی وهنری مخصوص کودکان ونوجوانان در نقاط مختلف کشور. ■
▬ کمک به توسعه و تکمیل کتابخانه های مساجد،مدارس،کتابخانه های عمومی و سایر موسسات برای ایجاد بخشهای مخصوص کودکان و نوجوانان.
▬ تهیه واستفاده از وسایل سمعی وبصری ، تدارک وسایل اموزشی،خرید وتوزیع و نمایش و فروش فیلمهای سینمایی مخصوص کودکان ونوجوانان.
▬ ایجاد کتاب رسانهای سیار جهت عرضه کتاب به کودکان ونوجوانان در روستاها وهمکاری با سازمانهایی که خدمات مشابه ارائه می نمایند.
▬ کمک به توسعه و ترویج ادبیات کودکان ونوجوانان از طریق تشویق نویسندگان،طراحان ، هنرمندان و ناشران و همکاری آنها.
▬ تولید تئاتر و برگزاری جشنواره ها و نمایشگاههای مخصوص کودکان و نوجوانان .
▬ همکاری با کلیه موسسات ایرانی وغیر ایرانی که با کانون هدف مشابه دارند.
▬ هرگونه اقدام دیگری که وصول به هدفهای کانون را تسهیل نماید.
■ با توجه به هدف و وظایف تعیین شده برای کانون مشخص می شود که اولا وظیفه اصلی کانون توسعه و گسترش کتابخانه های ثابت و سیار در سراسر کشور به صورت مستقل و یا با مشارکت سایر نهادها و سازملنها می باشد. و در این مسیر می تواند از کمک و یاری بخشهای دولتی ، خصوصی و مردمی بهره مند شود.ثانیا در جهت تولید و فروش وسائل سمعی وبصری، فیلمهای سینمایی، وسایل اموزشی و سرگرمی، نشر کتاب و نشریات، تولید تئاتر و برگزاری نمایشگاهها و جشنواره ها با موضوع کودک و نوجوان اقدام نماید.
■ درهیچ جای اساسنامه صحبت از آموزش زبانهای خارجی نشده است. و در واقع آموزش زبانهای خارجی در طراحی و تاسیس این سازمان اصلا مطرح نبوده است . واصولا این موضوع سنخیتی با اهداف این سازمان ندارد. آموزش زبا نهای خارجی با وظایف آموزش عالی ، یا آموزش و پرورش وفرهنگ وارشاد اسلامی با شرایط خاص خودش مرتبط است .چنانچه در حال حاضر آموزش و پرورش و فرهنگ وارشاد اسلامی مجوزهای تاسیس مراکز آموزش زبانهای خارجی را صادر و بر عملکرد این مراکز نظارت می نمایند. همچنین آموزش عالی آزمونهای معتبر سطوح بالا را برگزار می نماید.
■ کانون زبان که در آغاز تحت عنوان انجمن ایران و آمریکا بود بعدها در سال 1355با هدف آموزش زبان انگایسی به بازرگانان و تجار به تشکیل کلاسهای آموزشی اقدام نمود. بعد از انقلاب در سال 1358 به کانون پرورش فکری واگذار شده است . دلیل این واگذاری مبهم و تو جیه مشخصی برای آن وجود ندارد. بعد از این واگذاری سالها کانون زبان یک فعالیت حاشیه ای در کانون بوده است و تعداد بسیار معدودی شعبه در کشور داشته است. در سالهای اخیر بویژه در دولت دهم آموزش زبانهای خارجی برای کانون افتخاری بزرگ شده است و ظا هرا حاشیه اصل شد. در مدت کوتاهی در سه سال اخیر تعداد شعبه های آن به 200رسید وساختمانهایی با مبالغ میلیاردی برای آن ساخته شد. حتی در شهر های کوچک شعبه دارد و بنا به تصمیم مدیران کانون با شتاب به پیش می رود. همچنین با ایجاد پست معاونت در کانون استانها در کانون پرورش فکری استانها ادغام شد تا باقوت بیشتری به توسعه آن کمک شود.
■ چه اتفاقی سبب این همه علاقمندی به توسعه کانون زبان شد. آیا شکوفایی استعدادها و تربیت در جهت ارزشها ی اسلامی است؟ آیا ازآثارتحول بنیادین در آموزش و پرورش است ؟ ویا ضرورت برای اول شدن در افق 1404؟ و یا افتخار در گزارش کار مدیران کانون ؟ آنچه مدیر عامل سابق کانون می گفت برای کسب درآمد است. وقتی نتوان از طریق تولیدات درراستای اهداف وظایف کانون پرورش فکری کسب درآمد کرد !،چه راهی بهتر از آموزش زبان که کانونش در اختیار است،مشتری فراوان هم دارد و مردم حاضرند از دو سالگی فرزندشان برای آن هزینه کنند. درد سر چندانی هم ندارد. اختصاص به کودک ونوجوان هم ندارد.(بخشی از زبان آموزان کانون زبان بزرگسالان هستند!)مردم هم که فکر می کنند مدرک کانون زبان اعتبار دارد!! هم مجری است و هم ناظر و... واین روزها شنیده میشود که قراراست یک شیفت مدارس در اختیار کانون زبان قرارگیرد. لابد با معجزه اش ناتوانی آموزش وپرورش را در این زمینه جبران نماید!! فکر می کنم اگر کانون پرورش فکری یک کانون کنکور هم راه اندازی کند بیش از کانون زبان مورد استقبال قرار گیرد.!! و در مواردی برخی ازشعبه های کانون با مدیریت بخش خصوصی اداره می شود . معلوم نیست با کدام ضوابط یا روابط ؟
■ بنا به اظهار مدیران قبلی کانون مراکز ثابت و سیار کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان در حال حاضر به 850می رسد. این تعداد در بازه زمانی 1344لغایت 1391 تاسیس شدند. در حالیکه شعبات کانون زبان که در دو دهه اول انقلاب معدود بود در طی چند سال اخیر به 200شعبه رسید و به سرعت به پیش میرود.این در حالیست که بنا به اطلاعات موجود در سایت وزارت کشور ایران دارای 405شهرستان،1173شهر، 1004بخش،چند هزاز دهستان وروستاست و لذا هنوز بخش اعظم کودکان ونوجوانان کشور از خدمات کانون پرورش فکری محرومند.
■ آیا تولیدات فرهنگی وهنری و ایجاد فضاهای مرتبط به آنها نمی تواند درآمد زا باشد یا اینکه ناتوانی مدیران مانع این کار است؟ آیا تولید فیلم برای کودکان ونوجوانان (اعم از آموزشی، سینمایی و انمیشن)بطور مستقل و یا با مشارکت و یا پیمان کاری نمی تواند درآمد زا باشد؟ آیا تئاتر کودکان و ارائه در مدارس نمی تواند درآمد زا باشد؟ آیا تولید کتاب (از جمله کتاب به زبانهای خارجی) نمی تواند درآمد زاباشد؟ آیا تولید بازیهای رایانه ای و بازیها و اسباب بازیهای مناسب و مفید نمی تواند درآمد زا باشد؟ آیا ایجاد کانونهای آموزش موسیقی برای کودکان و نوجوانان نمی تواند در آمد زاباشد؟ آیا.....آری دهها فعالیت قابل انجام موافق با هدف وظایف کانون پرورش فکری وجوددارد که می تواند درآمد زا باشد و جای خالی کار هم زیاد. برای آموزش زبان صدها موسسه درکشور فعالند درحالیکه جامعه در زمینه فعالیتها و تولیدات فرهنگی و هنری ویژه کودکان ونوجوانان به شدت دچار کمبود. آیا شا یسته است در شهری پنج شعبه کانون زبان وجود داشته باشد و یک یادو کتابخانه کانون؟ و یا درشهرها و بخشهایی مرکزی نباشد؟
■ درحالیکه مقامات عالی مملکت وهمه کارشناسان از وضع اسفبار کتابخوانی در جامعه سخن می گویند وکانون پرورش فکری حداقل در بخش کودکان ونوجوانان می تواند یک نقش کلیدی ایفا نماید، به رشد وتوسعه زبانهای خارجی بیشتر بها می دهد تا توسعه کتابخوانی که یک شاخص اساسی پیشرفت علم در جامعه خواهد بود.
■ براساس سیاستهای کلی نظام واگذاری وظایف دولت به بخش خصوصی و کوچک کردن دولت یک هدف استراتژیک است لذا مسیر درست این است که درزمینه هایی که بخش خصوصی آماده مشارکت وسرمایه گذاری است دولت به تقویت آنها اقدام کند و از فعالیت بخش دولتی درآن زمینه ها کاسته ویا حذف نماید نه اینکه رقیبش شود . درعوض بخش نظارتی و برنامه ریزی در جهت ارتقائ کیفی را قوت بخشد.اما درست بر خلاف این سیاست کانون زبان گسترش کمی یافته و با ادغام در کانون پرورش فکری حجم سازمانی این شرکت دولتی به شدت افزایش پیدا کرد. درحالیکه دولت چند هزار مجوز برای بخش خصوصی در زمینه آموزش زبانهای خارجی صادر نموده است که سالها مشغول فعالیتند، نا گهان به جای کم کردن فعالیت خود به عنوان رقیب جدی وارد میدان میشود. مثل اینکه وقتی پای پول درمیان باشد .....! واقع امر این است که درشرایط کنونی با فعالیت وسیع بخش خصوصی کانون زبان فلسفه وجودی خود را ازدست داده است. برای حل مشکل درآمد و کسری بودجه نباید به مسیر خلاف رفت. کانون ظرفیتهای فراوانی براساس اساسنامه اش دارد که در صورت مدیریت صحیح و خلاق درآمدش کمتر از کانون زبان نخواهد بود.
■ مدیران سابق کانون می گفتند: هدف کانون، پرورش فکر کودکان ونوجوانان است و مااز تئاتر و فیلم و کتاب و...به عنوان ابزار استفاده می کنیم. ما متولی تئاتر کودکان نیستیم. آنها خودرا متولی آموزش زبانهای خارجی می دانستند اما متولی تئاتر کودکان نه! اطبق اساسنامه مدیران کانون اگر متولی نباشند، موظف به تولید آن هستند.واگر این کار برایشان جدی باشد یا متولی میشوند و یا تلاش می کنند متولی پیدا کند. وقتی از مدیر عامل سابق سوال می شود چرا تلاش نکردید تا بر اینگونه فعالیتها (نظیر تئاتر کودک ونوجوان) نظارت کنید می گوید: گسترده شدن تشکیلات کانون در زمینه مسائل اجرایی خوب نیست. این در حالی بود که کانون زبان به تشکیلات سازمانی کانون پرورش فکری درسطح کشور واستانها با افتخار اضافه شد.وقتی سوال می شود چه برنامه ای برای بازگرداندن رونق گذشته به تئاتر کودکان و نوجوانان دارید می فرمایند آنچه در باره کانون قبل از انقلاب گفته می شود دلیلش این است که کانون رقیب نداشت وبی رقیب بودن در عرصه فرهنگ و هنر آن را بی مانند کرده بود. باید ازایشان سوال می شد آقای رئیس چگونه درمیان این همه رقیبان آموزش زبان خارجی با پشتوانه دولتی کانون زبان را سرآمد رقبا کردید ولی در زمینه های دیگربا اینکه رقیب جدی وجود ندارد عاجز و ناتوان. امیدواریم مدیران جدید با این توجیهات بی پایه ازمسئولیت خود فرار نکنند.
■رشد و توسعه کانون زبان که یک وصله ناجور به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است هیچ افتخاری را نصیب مدیران کانون نمی کند. آنچه موجب اعتبار وافتخار کانون می شود، گسترش مراکز فرهنگی وهنری ثابت و سیار، تولید کتاب و فیلم و تئاتر و...وعرضه آنها، غنای ادبیات کودک و نوجوان وهمه آنچه که در راستای هدف ووظایف اصلی کانون می باشد است که همگان چه در داخل وخارج کانون را به آنها می شناسند.
■ درحوزه کودکان ونوجوانان زمینه های بسیار متنوعی برای کار وجود دارد که به کار کارشناسی وعلمی و تولید آثارمفید نیازمند است. نظیر ادبیات کودک ونوجوان شامل تولید کتاب در زمینه های ادبی( شعر، داستان ، نمایشنامه،...)، علمی (نجوم ،فیزیک، ریاضی،محیط زیست،... )، هنری(نقاشی، نگارگری، خوشنویسی،معماری، عکاسی،... )، تاریخی(معرفی شخصیتها وسرزمین ایران وملل، حوادث تاریخی،... ) ، مذهبی (اصول و فروع دین، مفاهیم عرفانی واخلاقی، معارف قرانی،... ) ، بازیها وسرگرمیها ، فیلم وتئاتر، پژوهش وتحقیق درراستای اهداف ووظایف، پشتیبانی ازفعالین کارکودکان ونوجوانان درجهت ارتقاء کیفی وکمی و انجام فعالیتهای مشترک که ورود کانون در این زمینه ها ضروری است. و فعالیتهای متنوع دیگری که در این جا فرصت بر شمردن آنها نیست.
■ و کانون می تواند یک تولید کننده مهم کتابهای آموزش زبان انگلیسی متناسب برای کودکان و نوجوانان کشورمان باشد.
■ بسیارشایسته و به جا خواهدبود که : به سراغ داوطلبین کمک به ادبیات کودک بویژه در زمینه قصه گویی و کتابداری مانند دانشجویان و دانش آموزان مقطع متوسطه و مادران غیرشاغل بروید. به سراغ تجارب موفق کشورهای دیگر در ترویج کتابخوانی و رشد ادبیات کودک و نوجوان بروید. مساجد و حسینیه های کشور را مرکز آموزش مادران و افراد داوطلب برای کتابخوانی و در پی آن این اما کن را در برنامه کتابخوانی مداوم فعال نمایید. به جای گسترش زبانهای خارجی برای گسترش زبان فارسی و کمک به رفع نا هنجاریهای آموزش آن در مدارس و دانشگاهها تلاش کنید. به رشد و و توسعه تئاتر کودک و نوجوان اقدام کنید. به ساختن فیلم و سریالهای مناسب مخاطبین خود اقدام کنید. به ... و بسیارشایسته خواهد بود که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان محل اشتغال واجدین مهارت در رشته های هنری و ادبی و علمی باشد تا مهارت در زبانهای خارجی .
■ و در پایان باید گفت که روال عادی کار می گذرد .آنچه به نام شما می شود ابتکار شما و نقطه اوج کار شما ست.که بعدها ازآن یاد میشود.نقطه اوج کار مدیران قبلی کانون پرورش فکری گسترش زبانهای خارجی بود. این مدال به انها مبارک باشد! امیدواریم مدال شما کانونی باشد.
■وامیدواریم دولت تدبیر وامید اقای روحانی که شعارش مشارکت مردم درهمه عرصه های اقتصادی،فرهنگی،اجتماعی و...می باشد به رشد وتوسعه کانون پرورش فکری در وظیفه اصلی اش مدد رساند و کارهایی نظیر آموزش زبانهای خارجی را به بخش خصوصی که درحال حاضر با هزارها مرکزوموسسه درهمین زمینه مشغول فعالیتند واگذارنماید.
منابع وماخذ
- گفتگو با مدیرعامل سابق کانون پرورش فکری در ایسنا دو شنبه 11/2/91
- خبرگزاری فارس 18/8/91 عملکرد کانون از دیدگاه صاحبنظران
- سایت کانون پرورش فکری 9/8/91
- مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی
نظر شما