براساس گزارش موجود حدود 300 دشت اصلی کشور با فرونشست روبرو هستند و به نظر می رسد که علت اصلی فرو نشست برداشت و مصرف بی‌رویه آب در فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی باشد. اما در صورتی که بخواهیم این پدیده را در ایران مدیریت کنیم لازم است به عوامل دیگری از جمله رخداد این پدیده در سنگهای کارستی، رسوبات جوان و فشرده نشده کواترنر و همچنین در نظر گرفتن نقش تغییرات اقلیمی و عوامل تکتونیکی و پراکنش گسل ها توجه کنیم.
اگر تصور شود فرو نشست در دشت رفسنجان، مشهد و کرمان، دشت کبودرآهنگ و فامنين، دشت معين آباد ورامين، دشت نظر آباد ، دشت تهران بزرگ و سایر نواحی کوچکتر مدیریت راهبردی یکسان را می طلبد، یک نوع ساده انگاری علمی انجام داده ایم.
مقابله با فرونشست نیاز به استراتژی دقیق و ناحیه ای دارد. به بیان دیگر آمایش و توسعه کشور منوط به تدوین روشی علمی و اجرای صبورانه آن است تا بتدریج اثرات آن کاهش یابد. آنچه مسلم است نباید پذیرفت که وسعت پدیده به اندازه ای است که نمی توان راهی برای درمان آن پیدا نمود.
شواهد زیر به طور موردی پدیده فرونشست و علل آن را مورد بررسی قرار داده است. چون بازدید ها توسط راه آهن انجام شده است، لذا برای نمایش موقعیت مکانی، ایستگاه های شبکه راه آهن نام برده می شود.
1. در سمنان در فواصل ایستگاه های راه آهن ده نمک، یاتری و گرمسار شواهد فرونشست وجود دارد که در شکل زیر شکاف عمیق می شود و در شکل بعدی کاملا زیر خطوط ریلی، جاده و سایر تاسیسات در اثر نشست خالی شده است. علت آن احتمالا پایین رفتن آبهای زیر زمینی و رسوبات ریز رسی با املاح محلول می باشد.
2. از ایستگاه راه آهن نظر آباد اصفهان تا 6 کیلومتر به طرف ایستگاه شمسی نشست گسترده ای وجود دارد که احتمالا مربوط به کاهش آبهای زیرزمینی است.
3. قبل از ایستگاه راه آهن قره تپه در کیلومتر 500+1200 نشست در پایه های پل نمایان است که در قسمت فوقانی آن خطوط ریلی مشاهده می شود. که علت آن وجود رسوبات تحکیم یافته پادگانه آبرفتی است که راه آهن از آن عبور نموده است.
4. نرسیده به ایستگاه مهیار در کیلومتر 613+617 خطوط ریلی وارد دشت مهیار می شود. نشست عظیمی در حدفاصل 5 کیلومتر رخ داده است که علت آن را کارستی بودن منطقه و پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی می دانند.
5. بعد از ایستگاه شهید مطهری در جنوب مشهد به طرف ایستگاه آزادگان حدود 50 کیلومتر رخ داده است. جنس زمین مارن و تا حد زیادی رس است که دلایل نشست زمین می تواند وجود چاههای عمیق بالادست و زیر لایه های آهکی باشد. ترک زمین در شکل اول و اختلاف در شکل دوم آشکار است.
6. نشست در پل در رباط کریم که در اختلاف حروف آشکار است. علت آن به نظر سازه ای می آید.
نظر شما