سفره‌های فراموش شده!

چلو 6 عباسي، پلو 6 عباسي [كره گويا حساب و قيمت نداشته است] كباب اضافه 6 شاهي، كباب سلطاني [كباب برگ امروز] 1 قران، دوغ 1 عباسي [كوكاكولا، پپسي، ] نبوده است!
دوغ بزرگ [دوغ خانوادگي مصطلح امروز] 1 عباسي

شربت 2 عباسي، تخم‌مرغ 3 عباسي، ليموناد 3 شاهي، نان 3 عباسي، چاي 2 شاهي، چاي شيين 4 شاهي، براي متبادر به ذهن شدن بيشتر قيمت‌ها به واحد شاهي و عباسي و... هر پنجاه شاهي نيم قران و يك قران صد شاهي محاسبه مي‌شده است.

هدف مقايسه قيمت‌ها نيست، چه اينكه ظاهرتر از خورشيد بر همه ما كه در بيش از يك قرن بعد زندگي مي‌كنيم، امري طبيعي است، آنچه مايه تأسف است تغيير سبك سفره‌هاي ماست كه امروز رنگ و كيفيت و اصالت خود را از دست داده است.
سفره يك شاخص و معيار بسيار مهم براي تشخيص سبك زندگي در هر جامعه‌اي است. بديهي است پس از انقلاب صنعتي در غرب، كار و فعاليت و نظم حاكم بر محيط‌هاي كاري، ديگر جايي براي پخت غذا، نشستن و غذا خوردن و با جمع غذا خوردن در واحد مهم «نهاد خانواده» امكان حضور و ظهور كمتري مي‌يافت. ساندويچ‌، زاده و پرداخته چنين وضعيت اجتماعي است. غذايي كه سرپا و به سرعت مي‌تواند شكم را به ظاهر هم پر كند و هم احساس سيري را به مغز منتقل نمايد. توليد غذاها و ايجاد «صنايع غذايي» انواع و اقسام غذاهاي آماده، زودپزها و ديرپزها، غذاهاي دم‌دستي مانند انواع خوراكي هم پرروغن و چرب و زودآماده‌شو! همگي دستاورد «انقلاب صنعتين محسوب مي‌شود.

با كشف و شناخت مضرات و نتايج بسيار خطرناكي كه بر روي بسياري از غذاهاي آماده و روغن‌ها داغ و چند بار مصرف شده در نيم قرن اخير در غرب انجام گرديده. امروزه براي جوامعي كه خود واضع و به وجود آورنده صنعت غذايي مدت‌دار بوده‌اند، روشن شده است كه بايد به نظام ماقبل اين فرايند بازگشت. تأكيد سازمان‌هاي پزشكي و سلامت عمومي در جوامع پيشرفته امروز همگي را به استفاده از غذاهاي تازه و طبيعي دعوت مي‌كند در حالي كه در جوامع ديگر متأسفانه حركت به سمت استفاده از نظام غذايي نيم قرن گذشته جوامع صنعتي، باب شده است.

با نگاهي به سفره‌ها ما كه ايراني هستيم ديگر خبري از فهرست غذايي «چلوكبابي مشهدي‌آقامير» نيست. سخن از انواع و اقسام شربت‌هاي سكنجبين، ليموناد و عرقي جات نيست. اگرچه بازگشت به سفره ايراني، خوشبختانه در ميان خانواده ها در شهرستان‌ها و روستاها رو به افزايش است. پخت نان در واحدهاي روستايي به يمن توزيع درست و صحيح آزاد به هر خانوار روستايي براساس معيار هر نفر ده كيلو در ماه، باعث ريخت و پاش، اسراف كاري و پخت بد را گرفت ولي متأسفانه براساس مشاهدات و پرسش‌هاي نويسنده از روستاييان خراساني، اين موضوع به فراموشي سپرده شده است و ديگر خبري از توزيع يكي از پايه‌اي‌ترين كالاهاي سفره روستايي و ايراني قطع شده است و باز روستاييان و آنهايي كه عادت كرده و مطبخ و تنور آماده كرده بودند، با قطع سهميه آرد، آرد آزاد مي‌خرند [باز هم به صرفه و خوردني‌تر و خوشمزه‌تر از نان شهري است] ولي بسياري ديگر از روستاييان عطاي پخت نان در واحد خانواده را به فراموشي سپرده‌اند. نگارنده به ياد دارد پيش از توزيع نظام ارد به روستاييان، آنان به شهرهاي نزديك مي‌رفتند و باور كنيد به تعداد زياد نان مي‌خريدند، خشك مي‌كردند و به دام‌هاي خود مي‌دادند! ‌امري كه پس از توزيع هرگز در روستاها ديده نشد.

باري سفره هاي ايراني بايد رنگ،‌بو و شكل فرهنگي اسلامي- ايراني خود را به خودمان و ديگران القا نمايد. كپي‌برداري، تقليد و تفكر آنچه خود داشت ز بيگانه تمنا مي‌كرد، يكي از مخرب‌ترين نظام فكري ما در دوران تهاجم تبليغي فرهنگ مسلط غرب بر همه جوامع پيراموني بوده است و متأسفانه ما نيز در همين چرخه بوده و تعريف شده‌ايم. گسست از اين وضعيت و پاره كردن زنجير تقليد و تقيد از ديگران، بدون ترديد سهم بسيار مهمي در پيشرفت اقتصادي، كاهش بيماري‌هاي گوارشي و بازگشت به طبيعت است. از اين مهمتر يكي از بارزترين نمودهاي فرهنگي ما در برابر ديگر فرهنگ‌ها، نشان دادن و استفاده كردن از نظام سفره متنوع ايراني است، موضوعي كه هم براي ما و هم براي ديگران سرمشق و باعث سودآوري و تشويق ديگران به بازگشت به سبك و سفره گذشته [و نه قديمي و اصطلاحاً سنتي] است.