کم کردن بار دولت، اختیار یا اضطرار؟

 این کار بسیار خوبی است زیرا واحد ها را مجبور می کند تا قدری نسبت به بودجه خود فکر کنند و ضرورت و یا عدم ضرروت آن را بررسی کنند. البته بیم آن هست که همین سبب شود تا به جای صرفه جوئی های لازم، از خدمات به مردم بزنند و موجب ناراحتی مردم را فراهم کنند.همچنانکه در بودجه های پژوهشی چنین می کنند و به نام پژوهش مواد مصرفی و یا اتومبیل و امثال آن می خرند.

از آنجائی که کارمندان از بودجه دولت ارتزاق می¬کنند و سرِ ماه برای هر کسی حقوقی می آید و نظارت بر کارکرد هم نیست و یا اگر هست کم است در اغلب موارد به ازای ساعتی که کارمند در اداره هست حقوق پرداخت می شود اگر چه با تورم این ارزش هم روز به روز پائین می آید و سالانه دولت باید حداقل حقوق را افزایش دهد، و حداکثر آن هم که برای مردم ناپیدا و غیرشفاف است. در حالی که باید کارمزد می شد و به ازای کاری که فرد انجام می دهد به صورت پروژه ای حقوق می-گرفت و چه بسا کار هایی که نیاز به حضور در اداره ندارد و اگر طرف در خانه بنشیند و وظیفه خود را انجام دهد ضررش برای دولت کمتر و فایده اش بیشتر باشد. دورکاری که قبلا مطرح شد در بعضی زمینه ها کارساز است و چیز بدی نیست منتها تفکیک این کارها و تشخیص توانمندی افراد نیاز به کار و دقت و تلاش دارد. مدیران که حوصله این کار ها را ندارند و نظارتی هم نمی توانند بکنند ترجیح می دهند مثل بقیه همه را ساکت نگهدارند و با شعار عدالت همه را به یک چشم نگاه کنند.

مدیران ضمن اینکه باید کارآمد باشند باید تنها یک کار مشخص داشته باشند و در آنِ واحد چند جا چه خصوصی ویا دولتی مشغول نباشند و نسبت به عملکرد خودشان پاسخگو باشند. جالب است دیشب 19 آبانماه از هدر رفتن آب، این مایه حیاتی در جایی گزارش می¬داد که چندین روز هدر رفته که معادل چندین هزار لیتر بوده که با آن می توانسته اند اقدامات فراوانی را انجام دهند و سازمان آب و شهرداری هر یک دیگری را مسئول می دانسته تا سر انجام با آزمایش معلوم شده که مسئول، سازمان آب است. تازه پس از هدر رفتن این حجم عظیم آب، مأمور با کمال خونسردی می آید و می گوید پی گیری می کنیم. در حالیکه با این خسارت عظیم باید مسئولین توبیخ شوند که چرا در این سرزمین خشک و با کمی نزولات آسمانی این سرمایه عظیم ملی را به هدر داده اند.

جالب تر اینکه دولتی که با این گرفتاری ها روبرو است به جای پیگیری فساد ها در ورزش می‌آید و بدهی های دو باشگاه استقلال و پرسپولیس را می پذیرد و بد تر اینکه بعدا معلوم می شود که این کار منع قانونی دارد!

البته می گویند از سال 1380 دولت موظف بوده است بودجه را عملیاتی ببندد و تا کنون دولت های مختلف طفره رفته اند و این علل گوناگون دارد که مهمترین آنها به نظر من ناوارد بودن مسئولان به کار و مدیریت و نیز راحت طلبی آنها بوده است. اینکه از یک طرف پول بگیری و در طرف دیگر هزینه کنی راحت ترین کار مدیریتی است. عدم دلسوزی مدیران و عدم نظارت از طرف مافوق هم مزید بر علت ها است. البته لازم است خود سازمان برنامه و بودجه و ریاست جمهوری به عنوان پیشتاز، سریع این کار را انجام دهند تا هم تأثیر کلام را بیشتر کنند و هم شدنی بودن را به دیگران بفهمانند و الا کار به جائی نخواهد رسید.

در هرحال این اقدام اگر به خوبی انجام شود طلیعه ای برای کم کردن بار دولت است اما فرق است زمانی که با اضطرار کاری انجام شود و یا از روی اختیار. زمانی که دولت در مضیقه مالی نباشد خیلی بهتر می تواند مدیریت کند تا زمانی که از روی ناچاری به این کار دست می زند.
در واقع دولت باید برای تقلیل بار خود چه به لحاظ ریالی و یا ارزی و چه به لحاظ پرسنلی تدبیری بیندیشد. و این در گرو تقویت بخش خصوصی است اما بخش خصوصی هم با سیاست وارداتی دولت پا نمی گیرد. دولت باید دوست و دشمن خود را بشناسد. بهترین دوست دولت همین مردم اند و دشمنان هم باید طبقه بندی شوند. فرانسه به نظر من بسیار موذی و غدار است و مسئولان ما هم در برابر آن منفعل. در همین چند روز که نماینده ایران آقای تخته روانچی از مذاکره اش با وزیر خارجه فرانسه می گفت، بر اساس آنچه من از سیما شنیدم، اظهار می داشت که از وی حفظ عملی برجام را خواسته است در حالی که در همان زمان حدود 15-16 مهر 96 رئیس جمهور فرانسه در امارات از فشار بیشتر بر ایران سخن می گوید. آنها باید اعتراض رسمی خود را بر این نوع دو دوزه بازی کردن ابراز کنند تا خود از انفعال بیرون آیند و آنها را در موضع انفعال قرار دهند.

به نظر من اینک فرانسه همچون زمان گذشته با امریکا متحد است و اکنون بیش از پیش می خواهد نقش کارگزار را برای امریکا بازی کند. مکرون جوان همواره سعی دارد واسطه ای جتنلمن برای مذاکره باشد و ایرانیان باید هشیار باشند تا فریب این ظاهر را نخورند؛ اگر چه ظاهر را هم رعایت نمی کنند. قرارداد های ما اگر قوی نباشد و ما را بیش از پیش وابسته کند ناچار می شویم که در برابر زیاده خواهی های آنها کوتاه بیاییم.

در دنیای امروز حرف اول را فناوری های پیشرفته می زند و اگر امریکا و یا قدرت دیگری را قدرت حساب می کنیم به خاطر تجهیزات و تسلیحات و نظم در کارهایشان است و اگر این ها نکته کلیدی است پس باید روی توسعه صنعتی نه به دست آنها بلکه از طریق انتقال تکنولوژی و بومی کردن آن تلاش مضاعف کنیم. ملت را کارکشته و قوی کنیم و ظرفیت آنها را بالا ببریم تا خود بتواند در عرصه های فناوری روی پای خود بایستد و دیگران به چشم حقارت به ما ننگرند.