۰ نفر
۳۰ بهمن ۱۳۹۵ - ۰۴:۱۸

به نظر نمی رسد که دستکم در شش ماه آینده قادر به ارزیابی درستی از جهت گیری دولت امریکا در قیاس با نقش بین المللی مورد پسند آن باشیم. در عوض، در این دوران کوتاه شاهد پالایش ها و تعدیل هایی در دولت ترامپ خواهیم بود که ممکن است که مطابق با منافع ملی ما باشد یا نباشد.

در این مدت دولت ترامپ عرصه آزمون و خطاهایی در ارتباط با تعیین میزان نفوذ شاخه های اجرایی دولت متشکل از وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و شورای امنیت ملی، نحوه ارتباطات کاخ سفید، کنگره، قوه قضایی و جامعه مدنی و سرانجام روابط خارجی آمریکاست

حداقل تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده نقشی را برای خود در جهان تعریف کرده بود که کمترین مناقشه را برمی انگیخت. هدف از سیاست خارجی آمریکا مقابله با نفوذ کمونیسم در مناطقی بود که آمریکا منافع مهمی را برای خود در نظر گرفته بود. در طول این دوران، کمتر کسی بود که از نسبت به وظیفه تاریخی ایالات متحده در مهار جهانی کمونیسم تردید به خرج داده باشد.

بعد از خاتمه حیات اتحاد جماهیر شوروی، جورج هربرت بوش در فقدان رسالت منجی گری در راه مقابله با تنها سرچشمه شرارت، با اعلام نظم نوین جهانی نقش آمریکا را به عنوان "پلیس جهانی" تعریف کرد که در غیاب هرگونه قطب بندی موظف بود که پروژه جهان امریکایی شده را به پایان برساند. در ادامه همین رسالت، بیل کلینتون کوشید که با اعلام جهانی شدن به منزله یک دکترین با گسترش دادن نظم لیبرال بین المللی، سروری آمریکا را در نظام جهانی واقعیت ببخشد. دکترین جهانی شدن که امیدبخش روشنفکران لیبرال در همان دهه بود، به دورانی تعلق داشت که هنوز روسیه با سررسیدن ولادیمیر پوتین، در مسیر احیا قرار نگرفته بود؛ چین با مدل اقتصادی غیرلیبرال رشد پایدار 9 الی 12 درصدی را ثابت نکرده بود؛ دموکراسی ها را در سراشیب جای نگرفته بودند و اتحادیه اروپا هنوز توانایی رقابت پذیری یورو را ثابت نکرده بود. جورج بوش پسر با نادیده گرفتن این واقعیت ها، به اشتباه فاشیسم اسلامی را زیربنای سیاست خارجی آمریکا قرار داد و بسرعت شکست خورد. باراک اوباما که واقعیت های بیشتری را درک کرده بود، تنها فرصت کرد که تا اندازه ای خرابی های اشتباهات سلف خود را جبران کند.

اوباما با اعتقاد به عدم توانایی مطلق آمریکا در به عهده گرفتن مسئولیت های جهانی، تلاش کرد که چندجانبه گرایی و توزیع مسئولیت ها را میان شرکای امریکا احیا کند. برخلاف این سابقه، دونالد ترامپ فاقد یک ایدئولوژی و جهان بینی معین است؛ تا حدی به این خاطر که فاقد دانش و تجربه سیاسی است و تا اندازه ای به این دلیل که بن بست دو حزبی از ظهور یک جهان بینی کامل تر مانع شده است و همچنین به این دلیل پیچیدگی مشکلاتی که آمریکا در جهان با آن مواجه است و لاجرم هیچ شکلی از جهان بینی قادر به رفع همه این مشکلات درهم تنیده نیست.

به دنبال این سردرگمی و بحران در هویت سیاست خارجی آمریکا، در جامعه نخبگان واشنگتن هیچ توافقی درباره دشمن اصلی آمریکا وجود ندارد. عده ای کشورهای اقتدارگرا به رهبری چین و روسیه را دشمن آمریکا به مثابه رهبر دموکراسی ها می دانند. از دیدگاه گروهی دیگر، کره شمالی خطر مهم تری برای ایالات متحده است. شماری دیگری روسیه احیا شده و حتی جمهوری اسلامی ایران را خطر شماره یک آمریکا محسوب می کنند و عده ای هم همچنان اسلام رادیکال را شایسته کسب مقام اول در خصومت با ایالات متحده ارزیابی کرده اند.

افراد دور اندیش تر چین را خطر بزرگ تر می شمارند. هر کدام از دیدگاه ها، حامیان برجسته ای درون جامعه و حتی دولت امروز آمریکا دارند. فقدان جهان بینی و ایدئولوژی مشخص ترامپ بدین معنا نیست که او در ماه های آتی هم بدون جهان بینی وایدئولوژی خواهد ماند. مهمترین خطری که دولت ترامپ را در رابطه با سیاست های جهانی و به ویژه ایران تهدید می کند، ربودن دولت ترامپ از سوی ایدئولوگ های اطراف اوست. در شرایطی که ترامپ فاقد یک ایدئولوژی و در نتیجه فاقد یک "سیاست جهانی" است، "سیاست جهان"، تابعی از این واقعیت است که کدام گروه در دولت ترامپ نقش تعیین کننده تری در هدایت ترامپ خواهد داشت. دولت ترامپ جمع اضداد است و شامل افرادی که بطور جداگانه و متناقض، ایران، روسیه، چین و اسلام رادیکال را تهدید اصلی قلمداد می کنند. در حالیکه تعقیب این اهداف بطور همزمان ممکن نیست. بدون وقوع رویداد منحصر به فردی که جهت دهی به سیاست های دولت، امریکا بزودی نخواهد توانست که خط مشی مشخصی را دنبال کند. آمریکای ترامپ بزودی پی خواهد برد که نزدیک شدن روسیه و آمریکا نه تنها به تضعیف اتحادیه اروپا و متحدان امریکا در اروپای شرقی منجر خواهد شد بلکه به هراس های ژاپن که همچنان به نیات روسیه در اقیانوس آرام- و در راس آن در خصوص سرنوشت جزایر کوریل در ساخالین- تردید دارد، دامن خواهد زد.

ژاپن ستون ثبات استراتژی ایالات متحده در شرق آسیاست و افزایش بی اعتمادی توکیو به آمریکا، به استراتژی آمریکا در مهار چین و استقرار ثبات بین المللی در دریای جنوبی چین آسیب خواهد زد. اغلب همسایگان روسیه، متحدان آمریکا هستند و در همسایگی روسیه هیچ کس نمی خواهد که شاهد قدرت گرفتن فزاینده روسیه باشد. به همین ترتیب، به اطلاع دولت ترامپ خواهد رسید که در پیش گرفتن یک سیاست جاه طلبانه در برابر چین که نقش و اختیارات ژئوپولیتیکی طبیعی چین را نادیده می گیرد، نه تنها به تدریج چین را به بازیگری تجدیدنظر طلب نسبت به نظام لیبرال بین المللی به رهبری ایالات متحده مبدل خواهد کرد بلکه سلسله ای از واکنش های تلافی جویانه ای را در پی خواهد آورد که با لحاظ تاروپود درهم تنیده چین و آمریکا، منزلت اقتصادی ایالات متحده و مجموعاً شاکله نظام جهانی امریکایی را به مخاطره خواهند انداخت. دشمنی بیش از حد آمریکا با کشورها وگروه هایی که دشمن می داند نتایج بدتری به همراه دارد. خصومت بیش از حد و نزدیک به جنگ با ایران، جهان اسلام را علیه ایالات متحده تحریک خواهد کرد.

یک نتیجه مشابه از دشمن قلمداد کردن اسلام رادیکال برای امریکا ایجاد خواهد شد. دشمنی با جهانی شدن اگر نظم لیبرال بین المللی را سست کند به خدمت شوکت یافتن روسیه و چین درخواهد آمد. از سوی دیگر چاره ای جز سنجیدن این واقعیت برای روسیه وجود ندارد که نزدیک شدن به ایالات متحده بگونه ای که شائبه اتحاد تازه ای را به میان بکشد که قصد برکشیدن نظم جدید بین المللی را دارد، نمی تواند به جز رویه ژئوپولیتیکی خصمانه ای علیه چین تعبیر شود. روسیه تنها در همگامی با چین بود که بعد از سال 2003 موفق به برقراری موازنه نرم در برابر گسترش طلبی ایالات متحده شد و در سال های آینده نیز همچنان به این همراهی نیاز خواهد داشت. سایر کشورهایی که از سوابق امپریالیستی آمریکا رنجیده اند، نیز بزودی درخواهند یافت که سردرگمی ایالات متحده و خطاهای او لزوماً برای آینده ثبات جهان و امنیت بین الملل مطلوب نیست. بخشی از آشوب هایی جهانی در دهه اخیر نشأت گرفته از اشتباهات امریکا در به راه انداختن جنگ های مخرب عراق و افغانستان و دخالت های سیاسی و نظامی آن در سایر کشورها بود اما بخش دیگری از آشوب هایی که ممکن است در انتظار ما باشد، می تواند از عدم توانایی و یا بی میلی آمریکا به استفاده از نفوذ بی رقیب آن در سامان دادن به موازنه های منطقه ای و بکار گرفتن ظرفیت های سازمان های بین المللی در حل و فصل اختلافات میان کشورها باشد. به نظر نمی رسد که دستکم در شش ماه آینده قادر به ارزیابی درستی از جهت گیری دولت امریکا در قیاس با نقش بین المللی مورد پسند آن باشیم. در عوض، در این دوران کوتاه شاهد پالایش ها و تعدیل هایی در دولت ترامپ خواهیم بود که ممکن است که مطابق با منافع ملی ما باشد یا نباشد.

کنگره همانند جامعه مدنی در حال سنجش جایگاه خود را در آرایش فضای داخلی آمریکاست. هرچقدر که تصمیمات ترامپ با سیاست های سنتی حزب جمهوری خواه فاصله بگیرد، مخالفت های کنگره با دولت او شدیدتر خواهد بود. در ادامه ناسازگاری دو قطبی، جمهوری خواهان تا زمانی که پای دموکرات ها در میان باشد، از دولت ترامپ هواداری خواهند کرد اما با کنار کشیدن دموکرات ها، جمهوری خواهان چاره ای جز انتقاد از آن دسته از عملکردهایی دولت ترامپ ندارند که حمایت اکثریت حزبی را جلب نکرده است. مهمترین چالش دولت ترامپ نه تنها تنفس در این اتمسفر نارسای سیاسی است بلکه در میان مدت می باید متمرکز بر چالش برانگیزترین مسائل داخلی و به ویژه اقتصاد زمین گیر شده امریکا باشد.

هم اکنون بدهی های امریکا 14 تریلیون دلار معادل 75 درصد از تولید ناخالص داخلی است که بر اساس دفتر تحقیقات بودجه کنگره و طبق گزارشی که این اداره در ژانویه 2016 برای یک دوره ده ساله با عنوان "چشم انداز بودجه ای و اقتصادی: 2016 تا 2026" منتشر کرد، تا یک دهه اینده به 80 الی 90 درصد از تولید ناخالص داخلی خواهد رسید. با ثابت گرفتن میزان درآمدها و مخارج، احتمالا تا سال 2030، بدهی امریکا از تولید ناخالص داخلی آن پیشی خواهد گرفت.

به سختی سیاست خارجی آمریکا می تواند به تایید رای دهندگان و نمایندگان آنها در کنگره برسد در حالیکه این تصمیمات در ریل اقتصادی امریکا بسوی بازسازی موقعیت آن قرار ندارد. اگر دولت ترامپ در ماه های آینده بتواند هویت تازه سیاست خارجی امریکا را در تناسب با این هدف بلند مدت تنظیم کند، به عالی ترین سطح موفقیتی دست یافته که از رئیس جمهوری در این مقطع تاریخی انتظار می رود.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 637543

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
8 + 2 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 1
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • م A1 ۱۸:۴۴ - ۱۳۹۵/۱۱/۳۰
    2 0
    عالی و روشنگر