استان چهارمحال وبختیاری : بام ایران زمین، سرزمین آب و آتش، سرزمین برف و سبزی

استان چهارمحال و بختياري در گستره اي به پهناي 16411 كيلومتر مربع بين مدار 31 درجه و 9 دقيقه تا 32 درجه و 48 دقيقه عرض شمالي و 49 درجه و 28 دقيقه تا 51 درجه و 25 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويج قرار گرفته است .

اين استان در قلمرو مركزي رشته كوههاي زاگرس استقرار يافته و از شمال و شرق به استان اصفهان و از شمال غرب به استان لرستان ،‌ از غرب به استان خوزستان و از جنوب به استان كهكيلويه و بوير احمد محدود است .

سرزمين مرتفع چهارمحال و بختياري يكي از پر بارش ترين مناطق كشور است . كوههاي مرتفع و برف گير بسياري در استان واقع شده اند كه از اين ميان زردكوه ،‌ هفت تنان ،‌كلار ،‌سبزكوه ،‌هزار دره ،‌سفيدكوه ،‌هفت چشمه ،‌كلك،ميلي،سالداران،جهانبين و كوه ريگ از همه مرتفع ترند .

اين استان با وجود دارا بودن يك درصد از مساحت كل كشور ده درصد از آب آن را تأمين مي كند به طوري كه دو رودخانه مهم كشور ،‌كارون و زاينده رود از ارتفاعات آن سرچشمه مي گيرند .

شكل ارتفاعات ،‌ميزان نزولات جوي و ارتفاعات از سطح دريا و آب و هواي متنوع استان چشم انداز بكر و متنوعي را فراهم آورده است . جمعيت استان بر اساس سرشماري سال 1390 بالغ بر 900 هزار نفر مي باشد .

كه بيش از نيمي از اين جمعيت در نقاط شهري و بقيه در مناطق روستايي سكونت دارند و تعدادي نيز كوچنده مي باشند . فرهنگ كوچ در اين استان با وجود بزرگترين جامعه ايلي كشور ( ايل بختياري ) و به طبع آن ايل راه هاي تاريخي ،‌ سكونت گاه هاي دائمي و فصلي با اداب و رسوم و فرهنگ و پوشش محلي داراي نمود گسترده و جاذبي است .
بر اساس آخرين تقسيمات كشوري ،‌استان داراي 9 شهرستان ،‌25 بخش ،‌40 شهر ، 50 دهستان و 820 روستا است شهرستان هاي اين استان عبارتند از شهركرد ،اردل، ‌بروجن ، بن،سامان، فارسان ، كوهرنگ، كيار و ‌لردگان . استان چهارمحال و بختياري منطقه اي است كوهستاني كه تقريبا 76درصد آن را كوهها و تپه ها و 24درصد ديگر را دشت هاي آبرفتي و فلات ها تشكيل مي دهند .

دامنه هاي زاگرس در اين استان گنجينه اي از طبيعت فراروي ما گذاشته ، مناظري بديع و زيبا تا بدان جا كه چهارمحال و بختياري را بهشت طبيعت دوستان و گردشگران ناميده اند . چشمه ها و رودخانه ها ،‌مناطق حفاظت شده و شكار ممنوع نظير قيصري ، شيدا ،‌هلن ، سبزكوه ، تنگ صياد و جنگل هاي بلوط - همان طلاي سبز زاگرس - كه تنوع بالغ بر 923 گونه ي گياهي باارزش و 294 گونه ي جانوري و چشم انداز هاي كم نظير را در خود جاي داده اند .

گوشه اي كوچك از اين بهشت است . تالاب گندمان و سولقان به خصوص تالاب بين المللي چغاخور در دشت هاي حاصل خيز استان از جاهاي ديدني استان بوده كه مكاني براي زيست پرندگان مهاجر ،‌رويش برخي گونه هاي گياهي و حيات گونه هاي آبزي فراهم مي آورد . چهارمحال و بختياري سرزمين ذخاير انقلاب و ديار دلاور مردان و شير زناني است با فرهنگي ناب و دست نخورده ،‌مردماني با خلق و خوي آموخته با طبيعت كه چون زردكوه استوار و چون لاله هاي واژگونش متواضع اند .

مهد آيت الله دهكردي ،‌عمان و دهقان ساماني ،‌پژمان و داراب افسر بختياري ،‌آصف قهفرخي ،‌سردار اسعد بختياري ،‌عليمردان خان بختياري و شهيدان دفاع مقدس و بزرگاني است كه در آسمان علم و اجتهاد ،‌فرهنگ و هنر ،‌مشروطه خواهي ، دينداري و آزادي طلبي پرفروغند .

استان چهارمحال و بختياري به عنوان يكي از استان هاي جنوب غربي كشور ،‌به واسطه قرارگيري در قلب زاگرس مركزي مي تواند به عنوان مجموعه اي كامل و مثال زدني مدنظر قرار گيرد .
وجود دره هاي عميق گسلي ( مثل تنگ زندان و دهكده معدن ) و ديواره هاي بلند با تيپ هاي مورفولوژيكي شاخص و وجود جلوه هاي بي بديلي از طاقديس ها و ناوديس ها دوران سوم ،‌يخچال هاي دائمي با دهها متر ضخامت برف در زردكوه و گنبدهاي نمكي و غارهاي يخي ،‌از جمله هزاران نماد زمين شناسي اين قلمرو بوده كه مي توانند ضمن وجود چشم اندازهاي بديع و زيبا به عنوان آزمايشگاه و كلاس درس طبيعي متخصصين و دانشجويان علم زمين شناسي مورد توجه قرار گيرد

گردشگري ورزشي

جريان رودخانه هاي پرآب ،‌تالاب ها و درياچه ها ي فصلي و آب هاي ذخيره شده در پشت سدها امكانات بالقوه مساعدي براي ورزش هاي قايقراني (رفتينگ)،‌ماهيگيري ،‌اسكي روي آب و شنا بوجود آورده است . همچنين وجود دشت ها و مرغزارها ي سرسبز ،‌مسير زيبا و نسبتاً خلوت همراه با آب و هواي معتدل ،‌جنگل ها و تپه ماهورها و كوه هاي صخره اي در سراسر استان و دامنه كوه هاي برفگير با شيب نسبتاً ملايم بستري مناسب براي ورزش هاي كوه نوردي ،‌اسكي ،‌دوچرخه سواري ،‌پياده روي ،‌سنگ نوردي ،‌سواركاري ،‌ورزش هاي رزمي و محلي و ... را مهيا نموده است .

گردشگري عشايري

عشاير ،‌اين غيور مردان و شير زنان مسلمان و پيرو مذهب تشيع ،‌دير زماني است كه جدالي تاريخي با طبيعت را تجربه مي كنند و هر سال با خانواده ،‌رمه و گله باحركتي منظم ،‌مراتع سرسبز و خرم دشت ها و كوه ها را با سختي فراوان طي مي كنند و در ايل راه هاي تاريخي از ييلاق به قشلاق و از قشلاق به ييلاق رهسپارند . قريب به اتفاق عشاير بختياري ، هفت لنگ و چهارلنگ مي باشند ،‌غالباً محل استقرار آن ها در قسمت هاي شمال ،‌شمال غربي ،‌غرب ،‌جنوب ،‌جنوب غربي ،‌ جنوب شرقي و مركز استان مي باشند و همچنين طوايفي از عشاير قشقايي نيز در استان حضور دارند . اغلب عشاير زمستان ها را در مراكز قشلاق نشين خوزستان و تابستان ها را در مناطق شهرستان هاي فارسان، كوهرنگ،اردل،كيار،لردگان،و بروجن سپري مي كنند .

زبان اين قوم اصيل ،‌بختياري است . اين زبان يكي از شاخه هاي اصلي زبان پهلوي است كه به فارسي دري مانه نيز نزديك است و خوشبختانه كمتر دستخوش حوادث گرديده است . فرهنگ و نوع زندگي اين مردم بي نظير و برخوردار از اصالتي تاريخي است كه در تمام وجوه زندگي ايشان حتي پوشش ظاهري تأثير گذاشته است و پوششي برگرفته از فرهنگ بومي ،‌محلي با سبكي زيبا و منحصر به فرد را موجب شده است . در مجموع مي توان گفت فرهنگ و زندگي خاص عشاير از لحاظ غنا ،‌يكي از كاملترين نوع فرهنگ بومي و سنتي را نمايان مي سازد .

گردشگري روستايي
شرايط متنوع جغرافيايي به همراه پيشينه كهن و پر فراز و نشيب روستاهايي بي بديل و شگفت را به وجود آورده كه گرچه به لحاظ يك يا چند ويژگي عمده از ساير نقاط روستايي متمايز مي شوند ليكن از هر دو ديدگاه طبيعي و تاريخي حائز اهميت مي باشند .

در اين روستاها زراعت و باغداري و دامپروري رونق بسيار دارد و زنبور داري به شيوه سنتي انجام مي پذيرد .همچنين تهيه انواع دست بافته ها كه مواد اوليه آن ها از دام و گياهان وحشي به دست مي آيد از ديگر جاذبه هاي روستايي منطقه مي باشد .

گردشگري فرهنگي - تاريخي در استان
ميراث مادي و معنوي برجاي مانده از نياكان مردماني سخت كوش و مقاوم در قلمرو سرزمين زيباي چهارمحال و بختياري با تبلوري عيني در قالب آثار و ابنيه تاريخي و جلوه هايي بي نظير كه از آن جمله است :

آثار باستاني و تاريخي ،‌اماكن متبركه و مقدس ،‌آرامگاه ها و مقبره بزرگان و افراد نام آور ،‌موزه ها ، اشياء مكشوفه و ...
مراسم سنتي اجتماعي و مذهبي ‌،ادبيات ،‌قصه ، گويش ،‌ضرب المثل ها ،‌شعر ،‌موسيقي ،‌تولدها ،‌عزاداري ها ،‌مراسم ايام خاص مانند جشن هاي ملي نوروز .....

شيوه هاي زندگي اجتماعي ( مانند كوچ نشيني ،‌روستا نشيني ، شهر نشيني ) شيوه هاي معيشت و ...
صنايع دستي و هنرهاي سنتي كه جزيي از فرهنگي غني اين استان و يادگار ارزشمند نياكان ما و نشان دهنده ويژگي ها و ميراث هنري و سنتي مردم اين مرز و بوم است پيوند عميق آيين و هنر و خلاقيت هاي ماندگار اين ديار مي باشند .همه اين ها توان هاي سرشاريست كه تمامي در انگيزش سفر براي گردشگران شيفته فرهنگ و تمدن مؤثر مي افتد .

ميراث معنوي، بخش غيرملموس ميراث فرهنگي است كه در آداب، رسوم، عقايد، سنن، قصه ها، مثل ها و ادبيات شفاهي هرمنطقه تجلي يافته است. در اين مجمع به توضيح زبان مذهب پوشاك شعر و موسقي ، در اين ديار خواهيم پرداخت.

اين بخش از ميراث فرهنگي در قرن اخير بيشترين صدمات را پذيرفته و بسياري از نمودهاي آن در حال اضمحلال و فراموشي است. اما شناخت ، مطالعه و معرفي اين بخش از ميراث فرهنگي از اهميت خاصي برخوردار مي باشد.

زبان: زبان فارسي به گويش هاي مختلف از جمله گويش بختياري، گويش روستايي و گويش هاي نزديك به گويش منطقه اصفهان در نقاط مختلف استان رايج است.جمعيت قابل توجهي از اهالي استان نيز به زبان تركي نزديك به گويش قشقايي تكلم مي كنند.
دين: دين مردم استان، اسلام و شيعه مذهب هستند و ارادات خاصي به ائمه اطهار و معصومين (ع) دارند.

پوشاك: پوشاك مردان بختياري شامل كلاه نمدي، چوغا، شولار دبيت (شلوار) ، شال، پاپيچ و گيوه مي باشد. پوشش زنان بختياري نيز شامل روسري (كه مينا يا لچك ناميده ميشود) پيشاني بند، پيراهن، شلوار چين دار (تنبان قري) و جليقه، چادر و پاپوش كه ريشه در پوشاك كهن مردمان ايران زمين دارد. پوشش مردان چهارمحال متشكل از كلاه، پيراهن، شال، قبا و شلوار است. پوشش زنان چهارمحال شامل روسري، پيراهن، دامن، جليقه و چادر است.

شعر و موسيقي: اين استان محل رشد و بالندگي علما ف شعرا و عرفايي چون داراب افسر بختياري، حسين پژمان بختياري، عمان و دهقان ساماني، ميرزاحبيب دستان بني، دفتري، طالب پور، آصف قهفرخي و ... است. كه آثار ارزشمندي از آنان در دست است درمورد موسيقي هم بايد گفت كه موسيقي در اين ديار برگرفته از روح جاري زندگي است.

به همين جهت موسيقي در چهارمحال و بختياري بيانگر تمامي احساساتي است كه انسان در حالات گوناگون مي تواند داشته باشد . شايد به همين دليل است كه در مراسم مختلف موسيقي نقش بسيار مهم و عمده اي دارد.
زبان استان
در مرکز استان (شهر کرد) و بروجن زبان مردم فارسی است هر چند در خطه بختیاری زبان مردم بختیاری است. زبان بختیاری یکی از اصیل ترین زبان های فارسی است که ریشه آن فارسی پهلوی است. زیرا به خاطر موقعیت خاص جغرافیایی پای بیگانگان کمتر به این منطقه رسیده و از اختلاط با دیگر زبان ها در امان مانده است.

لهجه فارسی ایل که کمتر لغت بیگانه دارد خود معرف این مطلب است و نزدیکی لهجه شیرین بختیاری با زبان پهلوی به قدری زیاد است که زبان شناسان آن دو را از هم جدا نمی دانند و به یقین گویش بختیاری از زبان پهلوی به جای مانده است. زبان این استان عموماً لری است اما به مقتضای مهاجرت ها زبان ترکی و ارمنی در بعضی از روستاها رایج است

صنايع دستي جزيي از فرهنگ اين استان ويادگار صنعتگراني است در طول سالها با ابزار كاري هرچند اندك،زيباترين وماندگارترين نگاره هاي دستي را آفريده اندوباساخت ونگهداري اين هنراصيل فرهنگ هر منطقه را در كارهاي هنري خويش لحاظ نموده وبدينوسيله حافظ فرهنگ مرز و بوم خويش بوده اند.بي شك هنر دراستان چهارمحال وبختياري از غناي خاصي برخوردار است كه نشان از ريشه دار بودن فرهنگ مردم استان است.

خوراک
غذاي محلي:
مردم استان بر اساس شيوه معيشت مبتني بر دامداري، كشاورزي و باغداري گياهان وحشي مانند كرفس كوهي، شنگ ، پاكلاغ، چاووك، كنگر و ... را پس از پختن با ماست مخلوط مي كنند كه به آن (( تيليكه -تليكه )) مي‌گويند .
از مخلوط : شير و ماست ، (( گوره ماست )) تهيه مي كنند .
از گياهاني مانند موچه ، اوماج و باگياهاني مانند ترشك يا سلمان تره (( آش دوغ )) ، (( آش ماست )) يا (( آش كشك )) مي پزند .
از آب كشك : كله جوش (كلاجوش ) و با رشته كردن خمير آش برگ پخته مي شود .
(( كاردي )) كه گياهي كوهي است ، در پخت آشي به همين نام مورد استفاده است . كاچي در دو نوع شير و آردي به نام هاي (( كاچي شير )) و (( كاچي تامي )) پخته مي شود .
آش هاي نذري مانند شير برنج (آش برنج ) ، شله زرد،‌ آش رشته و پنج تن (آش رشته يا آش برگ ) معروفند .
كباب بختياري ، كباب قارچ ، كباب مرغ و كبك تيهو از (( خوش سليقگي )) مردم استان در انتخاب نوع غذا است.
نان هاي محلي :
نان خانگي : در تنور گلي يا تنور فلزي ( گازي ) پخته مي شود و در شهرها و روستاها عموميت دارد .
فتير ( پتير ) : نان بسيار نازكي است كه عشاير و بختياري ها بر روي ساج ( توه ، تابه ) مي پزند . در چهارمحال به عنوان ((يُخِه )) ناميده مي شود و به عنوان نذري لاي آن حلوا مي گذارند .
تپ تپو : در مواقع ضروري كه براي ((ورآمدن )) خمير فرصت نيست ، بلافاصله خمير را پس از اندكي مشت مالي (سرشيدن ) به ضخامت كمتر از نان ولي بيشتر از فتير تهيه و بر روي ساج مي پزند . گله داران از اين نان استفاده مي كنند .
نان چارسنگي : با ضخامت دو تا چهار سانتيمتر به صورت (( ور نيامده )) توسط چوپانان و يا گله داران استفاده مي شوذ و به آن ((خوشبا)) نيز مي گويند .
كاكولي : براي جا خالي ، عروسي ها ، مراسم شادي ، نذر و يا سوغاتي پخته مي شود . گرده اي نسبتاً ضخيم است كه در پخت آن از شير، زرده تخم مرغ ، كنجد ،گلرنگ ، سياه دانه و شكر استفاده و بسيار خوشمزه و خوش رنگ است .
نان خشكه : جهت صبحانه پخته مي شود و گاه در خمير آن شكر مي ريزند كه (( نان خشكه قندي )) نام دارد .
غذاها و نان های محلی و سنتی (مثل فقیر (پتیر) ، کاکولی) یکی از مهمترین جاذبه های به شمار می روند . تقریباً همه انواع خوراک ها در این استان تهیه و طبخ می شود ولی متداول ترین غذا انواع کباب گوشت است که نوعی خاص از کباب بختیاری شهرت دارد و دربین گردشگران منطقه از محبوب زیادی برخوردار است .

کباب بختیاری از فیله گوسفند ، سینه مرغ ، فلفل دلمه ای ، پیاز ، روغن زیتون ، پودر سیر ، و زعفران می‌شود .

عشایر (ایل بختیاری)

عشاير گروهي از جمعيت هستند كه با شيوه معيشتي خاص خود از دو گروه ديگر جمعيت ( شهر نشين و روستانشين ) متمايز مي شوند. كشور ايران از ديرباز خاستگاه عمده عشاير در جهان بوده است.تركیب اجتماعی جمعیت ایران متشكل از سه جامعه متمایز شهری، روستایی و عشایری است. حیات اجتماعی در این سرزمین از دیرباز متأثر از روابط متقابل و زندگی توأمان مذكور بوده و در این میان، جامعه عشایری همواره نقش بارز و تعیین كننده در سرنوشت سیاسی و حیات اقتصادی كشور داشته است درحال حاضر عشایر ایران 20% مواد پروتئینی و سایر فرآورده های دامی و 35% صنایع دستی كشور را تولید می كنند و علاوه بر آن با حضور مؤثر در عرصه های سیاسی و اجتماعی كشور در حال تلاش و ایفای نقش موثر خود هستند)سازمان امور عشايري ايران، 1388 )
با توجه به جلوه هاي طبيعي و انساني موجود در محيط زندگي عشاير، اين گروه از جمعيت به عنوان يكي از جاذبه هاي گردشگري مطرح هستند. عشاير در كشور ايران پيشينه اي بس غني دارند و حتي به جرات مي توان گفت كه همه جمعيت كشور ايران پيشينه اي عشايري دارند زيرا ايرانيان از نژاد گروهي از اقوام كوچنده به نام آرياي بوده اند كه 2 هزار سال پيش از ميلاد از نواحي ماوارء‌النهر و قفقاز به منطقه كنوني ايران آورده و در طور تاريخ خود جلوه هاي زيستي و معيشتي خاصي را براي اين كشور رقم زده اند. در طول تاريخ غالب حكومت هاي ايراني منشاء عشايري داشته اند و عشاير منشا قدرت و فرهنگ جامعه ي ايراني بوده اند ليكن در حال حاضر سهم اين جامعه از كل جمعيت كشور بسيار پايين است و به مرور زمان نيز رو به كاهش است .

از آنجا كه ريشه فرهنگي كشور و بسياري از نمادهاي باستاني ايران در قلمرو زندگي كوچكندگان قرار دارد . بنابر اين ضرورت حفظ ومعرفي اين جاذبه ها بيش از پيش اهميت مي يابد. در كنار اين مساله بايد به جاذبه هاي طبيعي مناطق عشايري نيز اشاره كرد كه از زيباترين و مناسب ترين پتانسيل ها به منظور جذب گردشگر مي باشند . در واقع بايد محيط هاي حركت عشاير را از مناسب ترين عرصه هاي زندگي فصلي و گردشگري دانست زيرا عشاير بر اساس منطق انساني و فطرت بيولوژيك خود در هر فصل از سال به دنبال بهترين و مناسب ترين مكان جهت گذران هستند . بنابر اين قشلاق و ييلاق عشاير مساعدترين سايت هاي گردشگري به ترتيب در زمستان و تابستان هستند.ت نوع نژادی، ادیان گوناگون، گویش‌های متفاوت، جشن‌ها و بازی‌های محلی، مراسمآیینی، رقص، غذاهای لذیذ، مشاغل سنتی و پوشش‌های رنگارنگ برخی از جلوه‌های فرهنگچند هزار ساله ایرانی‌ است .

ويژگي‌هاي ایل بختیاری :
مجموعه ايل بختياري همراه با سنن و شيوه‌هاي خاص زندگي، به تنهايي يكي ازجاذبه‌هاي بي‌نظير و چشم گير اين منطقه است. زندگي ايلي با الگوي سكونت و آداب ورسوم ويژه، مورد علاقه سياحان و ديدار كنندگان داخلي و خارجي است.

اين جاذبه علاوه بر آن‌كه ديدار كنندگان عادي را به سوي خود جلب مي‌كند، مي‌تواند مورد توجه دانشجويان و دانش پژوهان علوم اجتماعي و انساني قرار گيرد.
يكي از ديدني‌هاي جالب توجه استان چهارمحال و بختياري كوچ ايل بختياري است. اگرچه در دهه‌هاي آغازين قرن حاضر گروههاي كثير ايل بختياري نيز همانند ساير ايلات وعشاير ايران تخته قاپو (يكجانشين) شدند، اما هنوز هم بخشي از ايل، كوچ رو و متحركاست.

كوچ روهاي بختياري، زمستان را دشت‌هاي شرق خوزستان و تابستان را در بخشهاي غربي منطقه چهارمحال و بختياري به سر مي‌برند.
آنها هر ساله از اواخر ارديبهشت‌ماه از پنج مسير مختلف همراه با مبارزه‌اي خستگي ناپذير با سختي‌هاي طبيعت، ضمن عبور از رودخانه‌ها، دره‌ها و پشت سر گذاشتن بلندي‌هاي زرد كوه در مناطق معيني از دامنه‌هاي زاگرس پراكنده مي‌شوند و نزدیک 4 ماه در اين منطقه مي‌مانند و با چراي دام‌ها در مراتع سرسبز به رمه‌داري مشغول مي‌شوند. نحوه معيشت و زيست، الگوي سكونت و باورها، سنت‌ها و آداب و رسوم از جمله جاذبه‌هاي ديدني اين شيوه زندگي است.

ايل بختياريکه شمارشان به بيش از 800 هزار نفر مي رسد، در منطقه اي به مساحت 67 هزار کيلومتر مربع در ناحيه مرکزي ايران که رشته کوه زاگرس (زردكوه) در آن واقع شده زندگي مي کنند. اگر چه تنها يک سوم از بختياريها کوچ نشين اند (و بقيه مراتع مناطق عمدتاً به صورت جوامع استقرار يافته به کشاورزي مشغولند) آنچه به عنوان فرهنگ قوم بختياري شناخته مي شود بيشتر در ميان چادرنشينان بختياري کوهستاني ديده مي شود تا بقيه آنها.

آنها از طريق توليد گوشت و محصولات لبني زندگي مي کنند، کوچ سالانه قوم بختياري يکي از جالب ترين و پيچيده ترين نمونه ها در ميان اقوام کوچ نشين در سراسر جهان است. از آنجايي که بختياريها در جريان کوچ بايد از بلندي هایی با بیش از 3 هزار متر ارتفاع و بيشتر هم مي رسد عبور کنند، و بايد زمان کوچ خود را با نهايت دقت انجام دهند تا مبادا در طول راه دچار برف زودرس، سيلاب رودخانه هاي کوهستاني و نبود چراگاه و مراتع شوند. سابق بر اين در جريان کوچ تلفات زيادي بر انسان و دام وارد مي شد. در سال هاي اخير با اقدام دولت در ايجاد پل، هموار کردن مسير کوچ ايل و ساختن مراکز تغذيه دام در طي مسير، شمار تلفات جاني و مالي به شدت کاهش يافته است. بختياريها به گويش لري تکلم مي کنند و شيعه مذهبند. از نظر سياسي، در زمان شاه سابق، رئيس ايل از طرف وي منصوب مي شد و بختياريها همه تحت امر او بودند. اين پست و مقام امروزه ديگر وجود ندارد. يکپارچگي ايل بختياري تحت رياست يک فرد در 2 قرن اخير بسيار کارساز بود به طوري که اين ايل نقش بسيار مهمي در جريانات تاريخ معاصر کشور و بويژه طي انقلاب مشروطيت ايفا کرد.

مسیرهای کوچ عشاير بختیاری

عشایر بختیاری برای کوچ، از مسیرهای اصلی و فرعی مختلفی استفاده می کنند. انشعابات فرعی، پرتگاه های عشایری را به ایل راه های اصلی تاراز، هزار چم، کوه سفید، دو آب و دزپارت متصل می کند. عشایر بختیاری در کوچ ها به ییلاق و قشلاق، ناگزیراند از این پنج ایل راه اصلی که ارتباط بین محوده های ییلاقی و قشلاقی بختیاری را برقرار می کنند، عبور کنند. مسیر کوچ ایل بختیاری، از ارتفاعات صعب العبور و پر فراز و نشیب رشته کوه های زاگرس و رودخانه های پر آب سرشاخه های مختلف کارون می گذرد و به همین دلیل، از ناهموارترین راه های عشایری کشور به شمار می آید و عبور از آن، هنوز یکی از مشکلات مهم کوچ نشینان بختیاری است.

ایل راه های مهم کوچ بختیاری عبارتند از:

دزپارت:این راه قدیمی ترین ایل راه عشایری است که قدمتی باستانی دارد. این راه با طول 220 کیلومتر، مسیر عبور بخش مهمی از عشایر بختیاری است و نقاط عشایری شهرستان های فارسان و کوهرنگ و اردل در استان چهارمحال و بختیاری و شهرستان ایذه، رامهرمز و بخشی از مسجد سلیمان و حومه اهواز در خوزستان را به یکدیگر مرتبط می کند. طول راه مزبور از پیرامون تالاب چغاخور (محل ییلاقی برخی از طوایف دورکی) تا ایذه، حدود 200 کیلومتر است.
دوآب: این ایل راه قلمرو ییلاقی و قشلاقی طوایف دینارانی و دهستانی حومه ایذه، سوسن و مرغا در خوزستان و دیناران و دوآب در چهارمحال و بختیاری را به یکدیگر مرتبط می سازد. امروزه قسمت هایی از این مسیر در استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری به صورت آسفالت درآمده است،

کوه سفید: این ایل راه مسیر عبور عشایر بختیاری دهستان های اندیکا و لالی در استان خوزستان به نواحی ییلاقی شهرستان های فارسان و کوهرنگ و اردل وکیار در منطقه چهارمحال و بختیاری است. کوه سفید از ارتفاعات معروف رشته کوه های زاگرش و یکی از مهم ترین گذرگاه های کوهستانی این مسیر است که عشایر منطقه بازفت جنوبی و دو آب به مقصد خوزستان از این راه عبور می کنند. در حال حاظر امکان استفاده از ماشین در این ایل راه وجود ندارد.

هزار چم: این ایل راه یکی از دشوارترین ایل راه های عشایری منطقه است. بخشی از عشایر مستقر در اندیکا، لالی و اطراف شوشتر برای رسیدن به قلمروهای ییلاقی از این راه عبور می کنند.

تاراز: این ایل راه نیز یکی از مهم ترین و اصلی ترین ایل راه های عشایری منطقه است این راه میان نواحی عشایری اندیکا و مسجد سلیمان در استان خوزستان و شهرستان های فارسان و کوهرنگ در استان چهارمحال ارتباط برقرار می کند.
البته امروزه با باز شدن جاده های آسفالته از مسیر ایذه و مسجد سلیمان تعداد کثیری از بختیاری ها از طریق این مسیر حرکت می کنند.

46