آنقدر که تونسی ها شریعتی را می شناسند، ما ایرانیها ابن خلدون چهره بسیار نام آور تونس را نمی شناسیم. روزنامه نگاران و اصحاب قلم تونس برای اینکه اثبات کنندایران را خوب می شناسند، نام دکترعلی شریعتی را بر زبان می آورند و از او به عنوان یک جامعه شناس برجسته یاد می کنند.
شریعتی در فرانسه زیسته و تحصیل کرده و نخبگان تونسی هم در همین کشور درس خوانده اند،و این آشنایی به همین دلیل ایجاد شده. اما اینکه افرادی در تونس اندیشه های شریعتی را می شناسند در حالی که همسن فرزندان او هستند ، جالب است.
***
گفتمان انقلابی در تونس تنها 6-7 سال سابقه دارد. راشدالغنوشی که از مخالفان زین العابدین بن علی بود و سالها به اجبار در لندن زندگی می کرد بعد از انقلاب به کشورش برگشت. جمله مهم و بیاد ماندنی الغنوشی هنگام ورود به تونس این بود:"من خمینی نیستم". صلاح الدین جورشی از تحلیلگران تونسی که در این سفر با او حرف زدیم در باره این جمله غنوشی تعبیری شنیدنی دارد. او معتقد است مقایسه امام خمینی با غنوشی خطاست. و اضافه می کند طرفداران امام خمینی بسیار جدی و صادق بودند و درک سیاسی داشتند، حال آنکه نه انقلاب تونس اسلامی بود و نه قاطبه انقلابیون،فهم سیاسی داشتند.
جورشی این را هم اضافه می کند که امام خمینی از فرهنگ غرب بریده بود حال آنکه راشدالغنوشی با تفکر غرب مشکل ندارد و به همین دلیل دمکراسی را جایگزین اندیشه دینی کرده.
او به یک پارادایم هم معتقد است. می گوید ایران کشوری با استقامت است اما در تونس برای پیشرفت امور راهی جز باز کردن درها به سوی غرب نداریم.
جورشی در پاسخ یکی از اعضای هیات که می گوید:"آیا قبول دارید که انقلاب تونس مدیون فیس بوک است" پاسخ می دهد رسانه های اجتماعی نقش بسیار بزرگی در انقلاب ایجاد کردند و حال آنکه زین العابدین بن علی(رئیس جمهور وقت) این قدرت را باور نمی کرد. انتشار عکسهای خودسوزی یک جوان در فیس بوک،مردم را به حرکت درآورد و ظرف چندهفته حکومت قبل را برانداخت.
این روزنامه نگار سابق که در دوران قبل از انقلاب حدود 12 سال ممنوع القلم بوده است بدون تعارف و رودربایستی با ما، در پاسخ به این سوال که" چرا بعد از انقلاب در کشورتان برخی قوانین تصویب شده که با شرع اسلام مغایرت دارد؟" می گوید شاید شما هم روزی در کشورتان ناگزیر به برخی تجدیدنظرها شوید!
از اینجا بحث کمی چالشی می شود اما او می گوید حزب اسلامی النهضه اگر می خواست ، دینی فکر و عمل کند الان نمی توانست در قدرت باشد!
جورشی البته یک مسلمان است اما حرفهای او کاملا بوی سکولاریسم می دهد. اما فارغ از اینکه قبولش داشته باشیم یا نه، عبارتی می گوید که درس آموز است:"بعد از انقلاب باب گفت و گو بین همه اندیشه ها باز شده و جامعه از لاک دوران امنیتی حکومت بن علی ، خارج شده است".
***
روز جمعه هنگام عبور از نزدیکی یک مسجد که در محله ای مرکزی قرار داشت، تعداد زیادی از نمازگزاران جمعه را در حال ترک مسجد شاهد بودیم. این نشان می داد که حرفهای جورشی که می گفت تلاش بن علی برای دین زدایی از جامعه چندان موفق نبوده است ، درست است.( یاداوری می کنم در تونس جمعه تعطیل نیست و حضور این عده در نمازجمعه از این جهت جالبتر می نمود. )
این نکته را هم از قلم نیندازم که گرچه اذان ظهر حدود ساعت 12 است اما در مساجد،نماز جماعت ظهر به ساعت 2 موکول شده تا نمازگزاران بعد از ساعت اداری به نماز برسند. کارمندان در دو نوبت صبح و عصر به اداره می روند.
***
روزهایی که اخبار ناآرامیهای تونس در رسانه های دنیا منتشر می شد بعضی از ماها آن را نشانه یک انقلاب اسلامی دیدیم حال آنکه پایه های ان انقلاب بر اسلام بنا گذاشته نشده بود. تحلیل های غلط ما ، ما را از واقعیتهای دنیا دور کرد. کاش انقلاب تونس به عنوان یک Case Study مورد مطالعه جدی کارشناسان سیاسی،اجتماعی و فرهنگی قرار گیرد و نقاط اشتباه تحلیل های ما روشن شود.
نظر شما