جزئیات ریز و درشت درباره مهمترین رخداد جهانی ورزش بانوان که ایران میزبانش بود

فاطمه پاقلعه‌نژاد: سرانجام مسابقات تور شطرنج بانوان دنیا در تهران به نقطه پایان رسید. قهرمان روس و قهرمان چینی فینالیستش شدند. مسابقاتی که قبل از برگزاری حاشیه های زیادی داشت، خیلی ها با چالش حجاب به جنگش رفتند تا شاید میزبانی این رویداد مهم را از ما بگیرند اما پهلوان زاده و دوستانش در فدراسیون شطرنج با مدیریت صحیح این بحران توانستند مسابقات را بدون حاشیه برگزار کنند و حالا به نقطه پایان رسانده اند. آنها این بار در تهران حاشیه ای نداشتند اگرچه شطرنج ایران در جبل الطارق حاشیه ساز شده است. رئیس فدراسیون در کافه خبر، درباره مسابقات تهران سخن گفته. مسابقاتی که بحرانی نداشته است.

*مسابقات چطور بود؟ خیلی از قبل هیاهو داشت ولی در زمان برگزاری خیلی آرام و بی سر و صدا برگزار شد.

همانطور که گفتید قبلش خیلی هیاهو داشت و شما دیدید که رسانه های غربی به خاطر مساله حجاب خیلی سعی کردند حاشیه درست کنند. هر کدام چندین ساعت برنامه تحلیلی و اجتماعی و ورزشی تدارک دیدند و مصاحبه و گزارش تهیه کردند و ... ولی به محض اینکه مسابقه شروع شد و خوب هم دارد برگزار می شود دیگر حتی یک خبر هم از این مسابقات نرفتند. قصد و هدف ما هم این بود که مسابقه را در یک شکل  آبرومندی برگزار کنیم و جوری بود که هر کس که به سالن برگزاری آمد حسابی شگفت زده شد. وقتی می آیند سالن را می بینند که هر میزی برای خودش یک دکور دارد و یک بک گراند دارد و ویدئویش آنلاین پخش می شود، شوکه می شوند. ما هم قصدمان این بود که به عنوان یک کار درخشان این مسابقات در تاریخ شطرنج بماند. به نوعی آبروی ایران را نگه داریم و بگوییم که می توانیم بهترین کارها را در ایران انجام دهیم.

*برآورد هزینه تان چقدر بوده و چند مهمان داشتید؟

64 بازیکن بودند، 20 نفر کادر فدراسیون جهانی یعنی داورها و هیات ژوری و مدیر خبری و عکاس و فیلمبردار و ... بودند. حدود صد و خرده ای میهمان داشتیم.

*بازیکن ها مربی نداشتند؟

دارند ولی هزینه اش با خودشان است، یعنی از جایزه شان کم می شود. همه شان بدون استثنا جایزه می گیرند. اما کادر فدراسیون جهانی هزینه ها و دستمزدهایشان به عهده ما است که رقم کمی نیست. همانطور که گفتید بودجه یک سال ما یک میلیارد تومان است ولی هزینه برگزاری این مسابقات حدود 3میلیارد تومان است. بالتبع در هر جایی وقتی قرار باشد یک پروژه ملی برگزار شود و بودجه اش از بودجه رسمی آن نهاد بیشتر شود، خیلی کار سختی می شود. مثل وقتی که قرار است در یک کشور مثلا المپیک برگزار شود. مسلما بودجه المپیک چند برابر بودجه سالیانه ورزش یک کشور است.

*اما در این مورد اسپانسرینگ که ندارید. بازی ها که پخش نمی شوند.

ما موفق شدیم نزدیک به یک میلیارد تومان از اسپانسر بگیریم. از شبکه سه و شبکه خبر هم پخش زنده داشتیم و در مجموع پوشش خبری مسابقات خیلی خوب بود. علاوه بر آن مسابقات به طور زنده روی اینترنت قرار می گیرد. به صورت ویدئویی با تفسیر به صورت زنده روی اینترنت و سایت فدراسیون جهانی و فدراسیون خودمان در حال پخش است. یک کشوری که می خواهد المپیک برگزار کند اول بودجه اش را به طور کامل مصوب می کند و بعد وارد مسابقات می شود و دغدغه ای ندارد. ما در کلیت این موضوع را به اطلاع وزارت ورزش رساندیم...

*وزیر هم که تغییر کرد.

بله. ما قرارمان را با آقای گودرزی گذاشته بودیم که هم وزیر عوض شد و هم آقای دکتر سجادی.

*میزبانی را در دوره آقای گودرزی گرفتید؟

بله. در تیرماه اعلام آمادگی کردیم و بعدا در شهریورماه تصویب شد. در کل وزارت ورزش هم از ما حمایت کرده. از گرفتن ویزای شرکت کننده ها تا خیلی کارهای دیگر با ما همکاری کرده. درباره بودجه هم یک مقدار کمک کرده که هنوز کافی نیست. ما تا پایان مسابقه 50 درصد هزینه مان را باید هنوز تامین کنیم.

*فدراسیون شطرنج در دهه 70 و دوره آقای کامبوزیا یک دوره باشکوه داشته و بعد از آن بیشتر جرقه های کوچک بوده تا این یکی دو سالی که شما آمدید، یک مقدار به صورت مستمر خبری تر شده. دو سه ستاره جدید مخصوصا در بخش بانوان داشتیم. چه اتفاقی افتاده و چه کارهایی انجام شده؟

یک سری کارهایی که ما کردیم که باعث شده شطرنج فعالتر شود، مهمترینش این بود که هیات های استانی را به برگزاری بیشتر مسابقات تشویق کردیم. دو سال پیش تعداد مسابقاتی که در سال برگزار می شد حدود شصت هفتاد مسابقه بود در حالی که الان بیشتر از 800 مسابقه است. وقتی مسابقات زیاد باشند، استعدادها بیشتر شناخته می شوند، خبر بیشتر تولید می شود و خیلی به حالت هرمی است که هر چقدر ورزشت را گسترش بدهی در فعالیت های بعدی هم چند برابر می شود. فرض کنید ما یک کانال در تلگرام داریم که اوایل فروردین کارش را شروع کردیم چند ماه روی هزار عضو بودیم ولی یک باره این روند به صورت تصاعدی بالا رفت و الان روی 8هزار عضو هستیم. بعد از فوتبال و والیبال بیشترین مخاطب را داریم گرچه فکر می کنم می توانیم تا بیست سی هزارتا برویم.

*در این سالها شطرنج ما قهرمان نداشت. یک دوره ای آقای قائم مقامی و خانم هایی مثل پورکاشیان ستاره بودند و مردم به آنها مراجعه می کردند. در این بین یک وقفه افتاد تا الان که مثلا سارا خادم و علیرضا فیروزجاه و ... اسمی شدند. سن شان هم کم است و همین که یک نوجوان 13 ساله قهرمان کشور می شود ایجاد جذابیت می کند.

یا مثلا یک کانال آپارات داریم که روی آن تا الان 300 ویدئوی آموزشی گذاشتیم و اگر یک نفر هیچ چیز هم از شطرنج نداند می تواند به آنها مراجعه کند.

*درحقیقت بیس کارتان را روی فرهنگ سازی گذاشتید.

بله. می خواهیم سعی کنیم هر نوع فعالیت شطرنجی را رواج بدهیم.

*این بچه های دوازده سیزده ساله از کجا با شطرنج آشنا شدند؟

از هیات ها آمدند. ما مسابقات رده های سنی داریم. روش استعدادیابی مان عمدتا این است که مسابقاتی در تمام کشور در رده های سنی پایین برگزار می کنیم.

*اطلاعیه این مسابقات را در کجا صادر می کنید؟

در همه هیات ها می بینند.

*این باعث می شود فقط کسانی که به نوعی با شطرنج مرتبطند از این مسابقات مطلع بشوند و همچنان استعدادیابی شما به مدارس نرفته.

امسال مسابقات دانش آموزی هم راه اندازی شد و دارد برگزار می شود. نیروهای نظامی مدتی بود شطرنج نداشتند، دوباره راه اندازی کردیم. تمام این اتفاقات در دوره قبلی افتاد که نمی دانم چرا یک باره شطرنج نیروهای نظامی، مدارس و دانشگاهها را برداشتند.

*یعنی دولت قبلی؟

بله. من احساس می کنم الان بهتر شده. آن زمان تمام مسابقاتی که یک مدتی بود برداشته شد.

*در مورد ورزش دانش آموزی که آقای کیومرث هاشمی که آن زمان مسوول ورزش دانش آموزی بودند باید پاسخ بدهند چرا برداشتند.

نمی دانم. ولی خب به هر حال ایشان الان به شطرنج علاقه نشان می دهد. همه این چند جای مختلف که به وجود بیاید دایره ما بزرگتر می شود. به اضافه اینکه هر چه ما بیشتر در خبرها باشیم مردم بیشتر با ما آشنا می شوند. همین الان اگر به طور اتفاقی از 100 نفر از مردم در خیابان بپرسید آیا فدراسیون شطرنج وجود دارد شاید هفتاد هشتاد نفر ندانند و اصلا برایشان مهم نباشد.

*شطرنج از قدیم کانون شطرنج در شهرهای مختلف داشتند.

استان ها هیات داشتند.

*همین بودن هیات ها یا کانون ها باعث می شود بیس ورزشی مثل شطرنج فعال باشد. همین الان در برخی پارک ها عده ای نشستند شطرنج بازی می کنند.

بله همینطور است. مثلا در پارک لاله که کنار فدراسیون است من گاهی برای پیاده روی می روم، از وقتی که خبرهای شطرنج ما داغ شد میزهایی که شطرنج بازی می کردند در پارک ها بیشتر شد.

*قهرمان هایتان در این دو سه سال خیلی در این موضوع نقش داشتند. همین اتفاقات سارا خادم در مسکو خیلی موثر بود. شاید منطقی ترین موضع را شما گرفتید که گفتید آن اتفاق یک اتفاق رایج در شطرنج است.

چند مورد وجود دارد. یکی شخصیت خود سارا خادم است. همه قهرمان ها شخصیت های خاص دارند. نمی شود یک نفر قهرمان باشد ولی شخصیت معمولی ای داشته باشد. سارا یک آدمی است که سعی می کند خوب باشد. مثلا در همین ماجرای این چند روز اخیر که ممکن بوده مربی اش اسرارش را لو داده باشد، برایش راحت تر بود اگر می آمد می گفت این موضوع باعث باخت من شده و مسوولیت باخت را از گردن خودش رفع می کرد. ولی بلافاصله آمد گفت من مطمئنم مربی ام این کار را نکرده. این ویژگی بارز شخصیتی سارا است که می خواهد خوب باشد. در حالی که قهرمان ها یک ویژگی هایی دارند که دوست دارند خودشان را شکست ناپذیر نشان بدهند مثلا یکی از قهرمان های جهان در شطرنج یعنی آلخیم می گوید من تا حالا نشده یک بار از یک آدم سالم شطرنج ببرم. یعنی از هر کس بردم بهانه ای داشته یا سرماخورده بوده یا مشکلی داشته. در حالی که سارا شخصیتی دارد که اینجا که بهانه اش هم جور بود به خاطر شخصیتی که داشت نیامد در این باره حرف بزند. اتفاقی که آنجا افتاد هم به همین دلیل بود. وقتی حریفش دیر آمد می توانست به داور بگوید من قبول نمی کنم یا عذر رقیبش را برای پایان دادن به مسابقه قبول نکند. در شطرنج چون زمانش طولانی است این اتفاق زیاد می افتد که یک بازیکن بیاید بگوید من عذری دارم نمی توانم تا پایان بازی بمانم برای همین امکان این که بازی با مساوی توافقی تمام بشود زیاد است. خیلی ها می آیند می گویند من کاری برایم پیش آمده اگر مساوی را قبول دارید که مساوی کنیم اگر هم نه که من باید بروم. خیلی ها می گویند نه مساوی را قبول نمی کنیم. سارا هم می توانست مساوی را قبول نکند ولی این کار را نکرد و مساوی را قبول کرد. بنابراین این که به شخصیت سارا و این جنبه های شخصیتی اش که انسان خوبی است و دلش نمی خواهد با بهانه گرفتن و به هر قیمتی بردن و رفع مسوولیت از خودش جلو برود دقت کنیم این مساله مسکو خیلی طبیعی می شود.

*یک مربی خودش داشت یک مربی هم شما برایش آوردید.

سه تا مربی دارد. کسی که تفسیر می کند هم پارسال در گرندپری به او کمک کرد هم در روسیه. خود آقای سوکولوف هم به سارا کمک می کرد. منتهی آقای سوکولوف خیلی نگران بود که چون رقیبش همسر دوست مربی اینترنتی اش که با اسکایپ با او کار می کند بود، مراقب باشیم جوری بازی نکند این باعث شود که به دردسر بیفتد. این نگرانی برای این بازی او وجود داشت. خود سارا هم شاید در این مدت به اندازه کافی فرصت کار نداشت و می گفت تا حالا در این جو بازی نکرده بودم وگرنه از یک ماه قبل همه چیز را تعطیل می کردم و تمرین می کردم. این چیزها در این مسابقات هست. خیلی از بازیکن های تاپ می بازند. مسابقات مثل جام حذفی فوتبال است. هر بار ممکن است یک تیم حذف شود. یک ورزشکار هم هر لحظه ممکن است یک بازی را ببازد و این هم دو بازی را باخته بود ولی جبرانش خیلی سخت بود. هر چند سارا بازی اولش را جبران کرد ولی بعدا شاید به خاطر آماده نبودنش و در شرایط مطلوب قرار نداشتن نتوانست جبران کند. خانم حجازی پور خیلی عالی بازی کرد. مقابل حریفی که از خودش قوی تر بود خیلی خوب بود. تا  8 بازی هم یک بازی می برد و یک بازی می باخت. بعد هم که به آن بازی گل طلایی که یک تک بازی برگزار می شود رسید، چون باید بعد 60 حرکت وقت اضافه می کرد و ایشان هم به وضعیت برنده رسید، به حرکت 59 که رسید ساعتش تمام شد. اگر یک حرکت دیگر انجام داده بود می توانست تایم اضافه کند و کاملا هم برنده بود. به هر حال این هم بدشانسی بود.

*یک مرحله بالاتر می آمد.

بله. خانم پورکاشیان هم بازی اول مساوی کرد ولی بازی دوم چون حریفش خیلی باتجربه بود... من با او صحبت می کردم می گفت حریفم فقط نشسته بود که من یک اشتباه کنم. اینطور شد که باخت.

*در مجموع از بچه ها راضی بودید؟

در مجموع تلاششان خیلی خوب بود و باخت میترا به خصوص خیلی تاثربرانگیز بود و تلاشی که این چند وقت کرد واقعا خیلی راضی کننده بود و در حقیقت فداکاری کرد. شطرنج بازی کردن این مدلی خیلی سخت و خشن است. واقعا حریفش می لرزید و بازی می کرد. به شدت عصبی شده بود چون انتظار نداشت حریفش که ریتینگش از او پایین تر است اینطور او را در مضیقه قرار بدهد. بعد همان حریف هم باخت و اوت شد. وقتی هم که بازی اش تمام شد گفت من را به دکتر برسانید. مسابقات خیلی سختی است. هم برای برگزاری هم برای بازی کردن. وقتی شما مسابقاتی برگزار می کنید صد نفر دویست نفر در آن شرکت می کنند، مساله ای نیست. شما میزها را می چینی و بقیه چیزها مهم نیست. ولی هر چقدر تعداد نفرات کم شود و به رده های قهرمانی جهان نزدیک شود باید همه چیز حساب شده باشد. یک دماسنج باید آنجا باشد درجه حرارت سالن باید بین 22 و 23 باشد. نه کمتر و نه بیشتر. سر و صدا باید مراقبت شود. نور مثلا نباید از یک حدی کمتر باشد.

*در سالن حجاب برگزار کردید؟

نه. هتل اسپیناس پالاس. یک محیط ایزوله بدون سر و صدا درست کردن خیلی سخت است. با چند رده ایزوله کردیم. پارسال یک ماجراهایی در گرندپری به وجود آمد که متعرض به یکی از خانم ها شده بودند، دو روز مانده به مسابقات یک باره به یک خبر تبدیل شده بود. دو روز قبل از شروع مسابقات رفته بودند داخل خیابان و یک نفر به آنها تنه زده بود. در این هتل اما همین که مسابقات هم در هتل برگزار می شود خوب است.

*در نهایت فقط یک قهرمان در اعتراض به قانون حجاب نیامد؟

او که خودش سر و صدا کرد نیامد. یک آمریکایی دیگر هم بود که گفت من خیلی بازی نداشتم نیامد. یک اکراینی و یک هندی هم نیامدند.

*به همین دلیل نیامدند؟

تقریبا می شود گفت. اعلام نکردند. ورزشکار هندی پارسال در گرندپری بود و امسال هم اولش بعد از مصاحبه ورزشکار آمریکایی گفته بود می آیم. اما بعدا به خاطر ماجرای تیرانداز هندی که در مسابقات آسیایی برای مساله حجاب نیامده بود، این هم هم محلی او بود و به خاطر همراهی با آن تیرانداز نیامد.

*این 4 نفر که نیامدند در ریتینگ 4 نفر اول هستند؟

نه.یکی شان نفر سوم بود یکی هم نفر چهارم یا پنجم بود. بقیه هم رده های پایین تر بودند. البته در دوره های قبلی قهرمانی جهان هم چنین انصراف هایی داشتیم. مثلا دوره قبلی که در روسیه برگزار شد، خود میتراحجازی پور جایگزین یک نفر دیگر رفت.

*پس از این مسابقات بچه ها در سال 2017 چه مسیری خواهند داشت؟

مشکلی که ما داریم نشان دادن پیشرفت های بازیکن هایمان است و اینکه این بچه ها کمتر به خارج از کشور می روند برای مسابقات. همانطور که در ایران تعداد خارجی که اطراف ما زندگی می کنند نسبت به خیلی از کشورهای دیگر کمتر است، شاید در روز یکی دو خارجی ببینی ولی خیلی کشورها تعداد خیلی بیشتر است برای ورزش هم همین مساله وجود دارد، بچه های ما با حریف های خارجی خیلی کمتر روبه رو می شوند. مسابقات داخلی هم در حقیقت یک مجموعه بسته است، چون ریتینگ مثل رد و بدل کردن پول است. اگر یک کشوری داخل خودش همینطور کار کند، صادراتی نداشته باشد ثروتش بالا نمی رود. در شطرنج هم چنین چیزی داریم. وقتی با خارجی ها بازی کنند نشان می دهند که چقدر پیشرفت کردند والا در داخل که مدام از هم امتیاز کم و زیاد می کنند. به محض اینکه با خارجی ها بازی کنند خوب می شود. امسال سومین دوره بین المللی است که در سال 2017 غیر از قهرمانی بانوان جهان برگزار می شود. یکی مسابقات جام خزر بود که با هشتصد و خرده ای بازیکن برگزار شد. بچه های ما بهترین شان رده ششم، هفتم جدول را به دست آوردند. اما خب همه بچه های ما به مراتب ریتینگشان بالاتر از قبل رفت. بعد هم مسابقات اردبیل بود که مسابقات دهه فجر بود که آنجا هم 13 کشور حضور داشتند که بچه های ما ریتینگشان را زیاد کردند. الان هم در مشهد جام فردوسی برگزار می شود که در این جام هم تقریبا 300 نفر شرکت کردند.

*از این 300 نفر چند نفر ریتینگ های بهتر از بچه های ما دارند؟

تعداد خارجی هایمان کم است، 30 نفرشان خارجی هستند که ریتینگ های بالاتری از بچه های ما دارند. اگر 30 تا هستند همه جز چهل یا پنجاه بازیکن بالای جدول هستند. تک و توک هم شرکت کننده هایی داریم که خودشان فقط برای کسب تجربه می آیند اما اکثرا بالاتر از بچه های ما هستند.

*همچنان نمی توانید بچه ها را اعزام کنید؟

اعزام می کنیم ولی به نسبت خیل شطرنج بازی که ما داریم کافی نیست.

*الان این شطرنج بازهای جوان و نوجوانی که دارید را غیر از رده های سنی نمی خواهید به مسابقات بزرگسالان بفرستید؟

همیشه می روند. المپیاد جهانی رفتند. در باکو 178 کشور شرکت داشتند که تیم بزرگسالان ایران که غیر از قائم مقامی همه زیر 16 سال بودند، اول که ریتینگ گرفتند، چهل و ششم جهان بود و در نهایت مسابقات شانزدهم جهان شد. دخترا از ابتدا سیزدهم بودند، در نهایت یازدهم ایستادند.

*مسابقات پسرها خیلی سخت تر است؟

بله. در مجموع این مسابقات هم تیم ایران نهم شد. به این دلیل که بیشتر کشورها یا خانم ها خیلی ضعیف هستند یا آقایان ولی تیم ایران پسرها و دخترها تقریبا در یک قدرت هستند.

41258