رضا رضایی: رشد اقتصادی در کشور یکی از اصلی ترین مسایلی است که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری این روزها به آن می پردازند. از جمله راه های تحقق رشد اقتصادی داشتن یک دیپلماسی قوی در سیاست خارجی است . از این رو یکی از موضوعاتی که برخی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرده اند و ادعا می کنند وقتی به قدرت برسند از آن برای رونق اقتصادی کشور استفاده می کنند موضوع دیپلماسی اقتصادی است. این در حالی است که دولت روحانی یکی از موفق ترنی دولت ها در مقوله دیپلماسی اقتصادی بوده است. محسن پاک آیین سفیر سابق کشورمان در جمهوری آذربایجان که در خلال توسعه شبکه ریلی شمال به جنوب کشور حضور داشته و از نزدیک شاهد تلاش های این دولت برای تحقق این تحول بزرگ اقتصادی بوده است در این خصوص نظراتی دارد که می خوانید.
این روزها بحث دیپلماسی اقتصادی زیاد مطرح می شود، آیا این موضوع بطور جدی در دستور کار دولت یازدهم قرار داشت؟
البته در دوره های قبلی نیز دیپلماسی اقتصادی در برنامه سیاست خارجی قرار داشته و حتی در مقاطعی، وزیر امورخارجه دارای یک معاون اقتصادی هم بوده ، اما اگر منصفانه قضاوت کنیم در دولت یازدهم توجه به دیپلماسی اقتصادی، قوی تر از قبل بوده و آثار بیشتری نسبت به گذشته داشته است. بنظرم ریشه اصلی این انگیزه قوی، رهنمودهای مقام معظم رهبری در مورد اقتصاد مقاومتی بوده و اغلب مدیران وزارت امورخارجه و سفرا، حرکت در جهت تحقق این هدف را برای خود تکلیف می دانستند. یادم می آید در اولین همایش سفرا در دولت یازدهم، آقای دکتر ظریف اعلام کردند که معیار سنجش فعالیت یک سفیر، اقدامات وی در جهت تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی می باشد و حتی تهدید کردند که اگر سفارتخانه ای در این زمینه عملکرد خوبی نداشته باشد، ممکن است تعطیل شده یا نیروهای آن تعدیل شوند. در آن همایش وظایف اصلی سفرا، تلاش برای یافتن بازار برای تولیدات داخلی و خدمات فنی و مهندسی، جذب سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری و پیوند بخش های خصوصی ایران با کشورهای دیگر عنوان شد. در داخل نیز، آقای سرمدی قائم مقام وزارت امورخارجه مسئول هماهنگی های اقتصادی وزارتخانه شد و یک دفتر ویژه تحت نظر ایشان به عنوان دفتر هماهنگی راهبردی اقتصادی ایجاد شد و این ستاد هماهنگی روابط اقتصادی هر دو هفته یک بار به ریاست قائم مقام وزیر خارجه و با حضور معاونین دستگاه‌های ذیربط از وزارتخانه‌های مختلف ، برای انجام هماهنگی میان دستگاه‌های اقتصادی مختلف تشکیل جلسه می دهد. در این جلسات وظایف کمیسیون های مشترک اقتصادی بازنگری و تبیین می شود و ستاد، نظارت بر حسن انجام فعالیت های اقتصادی دارد. در این ستاد همچنین فعالیت سفرا در حوزه دیپلماسی اقتصادی ارزیابی شده و رهنمودهای منظم برای فعال سازی آنان ابلاغ می گردد. همچنین برای مامورین اعزامی به خارج، آموزش های اقتصادی در نظر گرفته شده و همانگونه که گفتم میزان کارآمدی سفیر و مامورین اعزامی به خارج از کشور بر مبنای این شاخص بود که آنها چقدر توانسته‌اند به دو هدف مهم اقتصاد مقاومتی یعنی توسعه صادرات و ورود سرمایه و فناوری است، کمک نمایند. فعالیت کلان نظام با محوریت وزارت امورخارجه، مذاکره با کشورهای 1+5 بود و نتیجه آن یعنی برجام که منجر به سازماندهی برنامه هسته ای و رفع یا کاهش تحریم‌ها بود، فضای مثبتی را برای پیگیری اهداف اقتصادی کشور ایجاد کرد و برجام،موتور دیپلماسی اقتصادی دولت بود.
در عرصه اجرا چه اقداماتی انجام شد؟
خوب در عرصه اجرا، معرفی ظرفیت های اقتصادی ایران به کشورهای دیگر با حمایت و هدایت سفرا، ساماندهی سفر هیات های متقابل اقتصادی، بستر سازی برای تقویت تعاملات میان بخش های خصوصی ایران و دیگر کشورها، مبنای کار ما بود. البته ممکن است در گذشته نیز این فعالیت ها انجام می شد، اما به دلیل وجود تحریم های ظالمانه، اقدامات ایران مورد استقبال فعالان اقتصادی جهان قرار نمی گرفت، اما بعد از برجام شاهد حضور انبوه اقتصادیون جهان در ایران بودیم که نشان از موفقیت دیپلماسی اقتصادی داشت. در این مقطع معمولا در سفرهای مهم رئیس جمهور، معاون اول و وزرا بخصوص وزیر امورخارجه ، افرادی از بخش خصوصی نیز همراه بودند و این امر نشانگر حمایت دولت از بخش های خصوصی و بستر سازی برای فعالیت بخش خصوصی در خارج از کشور بود. غالبا نمایندگان سازمان توسعه صادرات و هم بخش‌های مربوطه در وزارت اقتصاد و بانک مرکزی در این سفرها حضور فعال داشتند. بعد از برجام و آغاز بد عهدی های آمریکا بخصوص در حوزه بانکی، فعالیت جدی برای ایجاد ارتباط میان بانک های کشورها در دستور کار سفارتخانه ها قرار گرفت و همین تلاش ها بود که دسترسی ما را به تعدادی از بانک های بزرگ و متوسط جهان میسر کرد. بواسطه موفقیت دیپلماسی اقتصادی بود که بعد از حل و فصل چالش هسته‌ای وتوفیق فعالیت های اعتمادسازانه ، در اغلب شرکت های خارجی برای ورود به همکاری اقتصادی با ایران انگیزه ایجاد شد. قطعا توجه ما بیش از سرمایه‌گذار خارجی باید به سرمایه‌گذاری داخلی باشد، اما در اجرای سیاست نگاه به برون، فعالیت های وزارت امورخارجه فضایی ایجاد کرد تا اشتیاق سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران بیشتر شود. ضمن احترام به فعالیت های موثر دستگاه های اقتصادی در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی، می توان گفت که توفیقات نظام ما در برخی حوزه‌ها مانند نفت،گاز، کشتیرانی، بیمه، خریدهواپیما، افزایش صادرات غیرنفتی، ترانزیت، گردشگری و جذب سرمایه گذاری خارجی بدون تلاش های دیپلماتیک میسر نمی شد.
بطور مشخص در جمهوری آذربایجان چه اقداماتی که نماد دیپلماسی اقتصادی باشد انجام شد.
در ارتباط با جمهوری آذربایجان ، برای رسیدن به یک توافق با باکو جهت مشارکت مشترک مالی برای احداث خط آهن رشت - استارا و در واقع اتصال کریدور شمال به جنوب، یک کار جدی دیپلماتیک انجام شد. نخست اقدامات اعتمادسازانه، موجب شد که روابط نابسامان دو کشور به سامان رسیده و بهسازی شده و نتیجه دهد و سپس مذاکرات خاص برای اجرای این پروژه مهم اقتصادی به ثمر برسد که الحمدلله اخیرا فاز اول این پروژه یعنی احداث خط آهن آستارا- آستارا خاتمه یافت. ما با دیپلماسی توانستیم چهار استان ایرانی که مجاور با جمهوری آذربایجان هستند را وارد تعاملات اقتصادی کنیم. امروز جمهوری آذربایجان خریدار سیب زمینی اردبیل است،محصولات ساختمانی آذربایجان شرقی و اردبیل نظیر سیمان و میوه و صیفی جات استان گیلان به باکو صادر می شود، آغاز کارهای مقدماتی که منجر به همکاری تهران و باکو برای ساخت کارخانه های خودرو سازی و تولید دارو شد، به دنبال مذاکرات طولانی دیپلماتیک نتیجه داد. شرکت نفت نیکو یکی از اعضای کنسرسیوم سرمایه گذار نفتی در دریای خزر است، در دوره اوباما و قبل از برجام، تلاش زیادی شد که این شرکت نیز مشمول تحریم و از درآمد حاصله محروم شود،اما با فعالیت دیپلماتیک شبانه روزی و بکار گرفتن تدابیر لازم، این شرکت از تحریم های ظالمانه مستثنی شد. موارد گفتنی زیاد است اما در یک کلام بگویم که در چهار سال ماموریت، حتی یک روز هم دیپلماسی اقتصادی از دستور کار سفارت خارج نبود.
49261
نظر شما