در طى يک قرن گذشته و بعد از انقلاب مشروطه مملکت ما جولانگاه گروه ها و سازمانهاى سياسى بوده و همه ى تصميم گيرى ها در شئون مختلف اعم از علمى ،فرهنگى ،اقتصادى ،اجتماعى و حوزه تعليم و تربيت متاثر از تصميمات کنشگران سياسى بوده است.
سياست طى اين سالها در وجود مردم ايران نهادينه شده و راه خود را به کوچه پس کوچه هاى روستاهاى دور و نزديک نيز گشوده است.
به جرأت مى توان گفت اگر توفيق و يا ناکامى در حوزه هاى مختلف عايد جامعه شده بيشتر تابع تصميمات سياسى بوده يا برنامه ريزى در حوزه هاى ديگر
با ارزيابى برون داد سازمانهاى صرفا سياسى به نتيجه اى تلخ مى رسيم و آن اينکه در نتيجه مديريت صرفا سياسى نه تنها در امور فرهنگى ،اقتصادى و اجتماعى نتيجه مطلوبى نگرفته ايم بلکه در عرصه سياسى نيز توفيق چندانى به دست نياورده ايم.
اما چه شده که على رغم رشد تصاعدى سازمان هاى سياسى و پهن شدن سياست در عرصه اجتماع همچنان به توسعه در ابعاد مختلف دست نيافته ايم ؟
با يک حساب سر انگشتى در خواهيم يافت که به همان ميزان که در فرم و شکل سياست رشد داشته ايم در توسعه ى سازمانهاى فرهنگى دچار افت شده ايم.
و اين افت شديد در فرهنگ سياسى جامعه نمود بيشترى پيدا کرده است.
به طور مثال در سياست کشور اکثر تصميمات سياسى فاقد پيوست فرهنگى بوده و اکثرا در نفى و سلب يک پديده به کار گرفته شده است
و آنچه بايد در اثر اتخاذ تصميمات سياسى اتفاق بيفتد هرگز روشن و از پيش طراحى شده نبوده است.
مهمترين دليل اين شيوه و فرمالى نگرى ،نبود فرهنگ سياسى در سطوح مختلف جامعه بوده است.
همه ى ما در عرصه سياسى جملگى مى دانيم چه نمى خواهيم اما در تعريف آنچه مى خواهيم بسيار عاجز و ناتوانيم و اين موضوع نشأت گرفته از عدم نگاه فرهنگى به مقوله سياست است.
نقش سياست در تمام جوامع بشرى بى بديل و اثر گذار است اما در معدودى از آنها اين اثر مثبت و پيشرفت محور است.
لذا به نظر مى رسد براى رشد و تعالى جامعه نيازمند رشد فرهنگ سياسى و ترويج فرهنگ چه مى خواهيم است.
امروز با جامعه اى روبه رو هستيم که نه تنها ميراث فرهنگى خود را به روز رسانى و منبسط نکرده بلکه در حفظ بنيانهاى گذشتگان خود چه در عرصه ابنيه و سازه و چه در عرصه نهاد هاى فرهنگى اقدام موثرى انجام نداده است.
به هر تقدير اخلاق و فرهنگ حلقه مفقوده جامعه ايرانى است و اين نقيصه متأثر از عدم ارجحيت دادن فرهنگ به سياست رخ داده است
اينکه آحاد جامعه بدانند سياست هدف نيست بلکه ابزارى است براى پيشبرد و تعالى جامعه ،يعنى فرهنگ سياسى جامعه رشد يافته است.
در نگاه ديگر افراد يک جامعه مى توانند با سياست بى گانه باشند اما فرهنگ حاکم بر فضاى سياسى را بشناسند و با مولفه هاى آن آشنا باشند.
لازم نيست تمام آحاد يک جامعه براى تاثير گذارى در سياست کشور دست به فعاليت سياسى بزنند که اگر چنين اتفاقى بيافتد عملا سياست به جاى انتشار از سمت نخبگان سياسى به سمت عامه برعکس از سمت عوام به سمت نخبگان سرايت خواهد کرد و پديده ى پوپوليسم يا عوام گرايى رشد خواهد کرد.
فرهنگ جامعه ما فارغ از ارزشها ى مذهبى که جزء مولفه هاى موثر در طى تاريخ و خصوصا در چهار دهه گذشته بوده، بيشتر تحت تاثير مولفه هاى سياسى قرار داشته است حال اينکه اين روند بايد کاملا معکوس اتفاق بيفتد و اين فرهنگ جامعه است که مى بايد سياست يک جامعه را راهبرى کند.
به اين ترتيب براى پيشرفت بايد فرهنگ سياسى جامعه ما دچار دگرگونى اساسى شود و ارجحيت کنونى که همه تصميمات اساس سياسى دارند به تصميمات و نگرش هاى فرهنگى بر مقوله هاى مختلف منجر شود
در اين شرايط است که جامعه مجال رشد و پيشرفت در حوزه هاى مختلف از جمله فرهنگ ،سياست،اقتصاد وساير مولفه هاى موثر در توسعه ى همه جانبه را خواهد يافت.
نتيجه مباحث مطروحه اينکه بازهم سياسيون که مهم ترين و تاثير گذارترين عناصر تصميم گير و تصميم ساز جامعه هستند بايد آستين ها را بالا بزنند و در توسعه ى نهادهاى فرهنگى تمام توان خود را به کار گيرند.
نقش سمن ها نيز در توليد محتوا و محصولات فرهنگى بسيار مهم و موثر خواهد بود.
در راستاى اجرايى شدن اين مهم مبانى ،اصول و روشها و هنجارهاى مورد وثوق جامعه مى بايست جزء ملحوظات اصلاحگران فرهنگ عامه و فرهنگ سياسى جامعه قرار گيرد .
اين تغييرات نمى تواند به عنوان يک پروژه طراحى و اجرا شود بلکه بايد در يک پروسه زمانى و يک فرايند چند مرحله اى رخ دهد چرا که شکستن برخى قالب هاى معيوب بدون ملاحظات اجتماعى آثار نا مطلوبى به جاى خواهد گذاشت و در جامعه ما اسطصلاح فرايندهاى معيوب با مقاومت و پس زدن از طرف مخاطب رو به رو مى شود.
لذا تنها راه اصلاحگرى فرايندى و پروسه اى نگرش هاى فرهنگى و فرهنگ سياسى جامعه است.
عبدالرضا حاج علی بیگی - بخشدار مرکزی شهرستان اراک
48
نظر شما