نظام تعلیم و تربیت ما توأم با تشویق و تنبیه است، به گونه‌ای که اگر دانش‌آموزی در زمینه‌ای موفق بوده و پیشرفت خوبی داشته باشد، باید تشویق شود و دانش‌آموزی که بنا به هر دلیلی نتوانسته است طبق برنامه پیشرفت کند، باید توجه بیشتری به وی شده و به او تذکر داده شود.
هیچ عقل سلیمی تنبیه دانش آموزان را در محیط مدرسه نمی پذیرد و از آن دفاع نمی کند، بلکه باید بر قبح این روش که خوشبختانه در سال های گذشته از میزان آن به طرز چشمگیری کاسته شده است.
اما یکی از معضلات سیستم آموزش و پرورش کشور ما چگونگی برخورد با دانش آموزان خاطی در مدارس است. در کشوری که ناگهان با سیل تبلیغات رادیو و تلویزیونی و مطبوعات برای دور کردن دبیران از به کارگیری تنبیه و جریمه و حتی اخراج دانش آموزان خاطی و قانون شکن از محیط درس، مواجه می شود و فشارهای زیادی بر جامعه تعلیم و تربیت وارد می آید، هیچ کس حاضر نیست راهکاری عملی و کاربردی برای برخورد با دانش آموزان خاطی ارائه دهد.
تنبیه بدنی به هر شکلی در قانون و مقررات ممنوع است و البته این به معنای نداشتن نظام تشویق و تنبیه در آموزش و پرورش نیست. بنابراین تنبیه بدنی هیچ جایگاهی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی ندارد و باید از روشهای دیگر برای آگاهی‌بخشی به دانش‌آموزان استفاده شود.
اما در نگاه و رویکرد اسلامی به تعلیم و تربیت شالوده و اساس کار بر محبت و مهرورزی قرار گرفته است و در مقاطع مختلف تحصیلی به ویژه در ابتدایی باید تلاش شود تا محیط مدرسه و کلاس به فضایی آکنده از صمیمیت و محبت میان معلم و دانش‌آموز تبدیل شود. در چنین فضای محبت‌آمیزی بدون شک کارآمدی و اثر‌بخشی تعلیم و تربیت مضاعف خواهد شد.
همچنین از نظر روان شناسی هم امروزه یکی از منسوخ ترین روشهای تربیت کردن اطفال کتک زدن یا تنبیه بدنی است و راههای بهتر و عملی تر و موثرتری برای تربیت فرزندان وجود دارد. زیرا تنبیه جسمانی خیلی زود اثر آگاه کننده خود را از دست می دهد. در اثر این تشدید مجازات در اکثر موارد مجازات‌گر عنان اختیار را از دست داده و لطمات شدیدی در حین حمله خشم برطقل وارد می‌سازد که همان معنای abuse یا سوء استفاده را زنده کرده و در نتیجه در بسیاری موارد بچه آنچنان صدمه خواهد دید که دیگر قابل جبران نخواهد بود و یا به مرگ طفل خواهد انجامید.
باید توجه داشت که رویه تنبیه و اعمال فشار بر کودکانی که با هزار امید برای کسب دانش به مدرسه می‌روند غیرقانونی و غیرانسانی است و اگر با این رویه مقابله نشود و با کسانی که هنوز از روشهای منسوخ شده برای آرام کردن و دست از پا خطا نکردن بچه‌ها استفاده می‌کنند برخورد نشود، تعداد کودکان خارج از چرخه تحصیل به دلیل ترس از آزار مجدد افزایش می‌یابد و مسئولیت مستقیم آن نیز بر عهده آموزش و پرورش است.
از سوی دیگر در کنار قوانین سختگیرانه ای که هرگونه برخورد با دانش آموزان خاطی را از طرف دبیران و مسوولان مدرسه ممنوع می سازد، شرایط دیگری چه در محیط خانواده ها و چه در محیط های مختلف اجتماعی به وجود آمده است که به طور فزاینده ای بر تربیت، اخلاق و روح و روان دانش آموزان تاثیرگذار است.
یعنی از طرفی قدرت بازدارندگی و برخورد مربیان با دانش آموزان خاطی کاسته شده و از سوی دیگر، زمینه های مختلفی برای پرورش روحیه زیاده خواهی، پرخاشگری، گستاخی و بی انگیزگی دانش آموزان در تحصیل علم و ادامه تحصیل بیش از پیش فراهم شده است.
در چنین شرایطی دانش آموز با علم به این که تنبیه بدنی او در مدرسه جرم است، کسی حق ندارد از او تکلیف یا جریمه بیش از اندازه یا حتی معقول بخواهد و اخراج و محرومیت او از تحصیل نیز امری محال به نظر می رسد، به خود اجازه می دهد تا اندک قوانین و سختگیری های موجود در مدارس را نادیده انگارد و به همه چیز حتی حرمت معلم تعدی کند.
باید اضافه کرد که فشار مسوولان بالاتر در آموزش و پرورش مبنی بر بالا رفتن راندمان و پایین آمدن افت تحصیلی باعث شده است تا مدیران مدارس، دبیران خود را تحت فشار مضاعف قرار دهند تا درصد قبولی کلاس را به هر شکل ممکن بالا ببرند. بدیهی است این موضوع از دید تیزبین دانش آموزانی که حقیقتا به دنبال تحصیل نیستند، پوشیده نمی ماند و عامل مضاعفی می شود بر گستاخی و هتاکی بیشتر آنها در ارتباط با دبیران و اولیای مدرسه.
حوادثی که در زمینه تنبیه دانش آموزان گزارش می شود بسیار نادر است و این حوادث نباید بهانه‌ای برای زیر سؤال بردن زحمات و تلاش‌های قشر شریف و زحمتکش معلمان باشد.
اگر در گوشه‌ای از کشور خطایی روی داده است، باید با فرد خاطی برخورد شود اما نباید فضا به سمت جریان‌سازی و شانتاژ رسانه‌ای علیه آموزش و پرورش برود.
البته توقع ما این است که آموزش و پرورش نیز از ظرفیت قانونی خود برای برخورد با چنین مواردی استفاده کند، زیرا تنبیه بدنی هیچ جایگاهی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی ندارد.
نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی، رئیس کمیته آموزش و پرورش مجلس
نظر شما