جولانگاه جلوه

طی چندین هفته اخیر، سخنان ناشایستی از طرف یک سریال ساز درباره بازیگران زن سینمای ایران در دفعات مکرر ابراز شد که البته جنجال هایی را نیز برانگیخت و اخیرا نیز کار به تقسیم بندی مبصرمآبانه خوب ها و بدها در این حوزه کشیده شده است. در این مجال قصد پرداختن به این صحبت ها از موضع محکومیت نیست؛ چه آن که اولا موضع گیری های متعدد و تحسین برانگیزی در برابر گوینده این صحبت ها اتخاذ شده است و ثانیا مراتبی حقوقی نیز علیه او از جانب صنف بازیگران در حال پیگیری است که امید است نتیجه مناسبی دربرداشته باشد. آن چه در این نوشتار مورد توجه نگارنده است، فراتر از گوینده اتهام های یادشده است. همان طور که دوست و همکارم، حسین معززی نیا در سرمقاله ماهنامه 24 متذکر شده بود، چه دوست داشته باشیم و چه نه، متأسفانه این دیدگاه غلط در میان اقشار قابل توجهی از مردم جامعه مان وجود دارد. نگارنده چه در اداره محل کارش و چه در بعضی از محافل خانوادگی و چه در برخی مناسبات اجتماعی دیگر، هر بار که این صحبت ها مطرح شده است، مشاهده کرده که صدی نود حضار همان حرف ها را تکرار و تأیید کردند و حتی در مقابل اصرار نگارنده مبنی بر رد این اتهام ها، کار به سوق دادن اتهام ها به خود این بنده نیز داشت کشیده می شد!

چرا این طرز تفکر ناصواب همچنان در بین بخش های زیادی از مردم جاری است؟ قطعا بخش مهمی از ریشه این انگاره، به مناسبات سینمایی پیش از انقلاب برمی گردد که بعد از وقوع انقلاب اسلامی، تمرکز و حتی آگراندیسمان قابل توجهی از معبر کانال های ایدئولوژیک نسبت به آن شکل گرفت و شکاف های مبتنی بر قواعد اخلاقی و دینی و عرفی، وجود فساد و فحشا را در آن بیش از هر ویژگی دیگری متبلور ساخت. اما ریشه مهم تر و فراتر از این ها، ساحت خود سینما است. سینما جولانگاه جلوه است و قاعدتا هر فضایی را در درون و پیرامون خود، بیش از سایر پدیده ها متبلور می سازد. به عبارت دیگر کسی منکر وجود برخی از بی اخلاقی ها در بین برخی از سینماگران نیست، منتها مهم این جا است که به همان نسبت (اگر نگوییم بیش تر) در سایر اقشار و اصناف هم مشابه این مفاسد وجود دارد؛ چه جامعه کارمندان دولت و چه صنف پزشکان، چه شاغلان آزاد و چه حتی آن ها که برای موقعیت خود جایگاه هایی فرادستی قائلند...در جامعه ای که به هر میزان فساد وجود داشته باشد، هر یک از اقشار اجتماعی اش کم یا بیش در کم و کیف آن تأثیر و تأثر دارد. منتها موضوع این است که سینما به دلیل اقتضائات جلوه گرانه خود، صرفا این موقعیت را متجلی تر می سازد. همین. کسانی که از اقشار مختلف جامعه در مورد سینماگران، تصورات فسادانگارانه منحصر به فرد دارند، با تکیه بر موقعیت پنهان مفاسد احتمالی خود، به راحتی خود را در پشت نقاب تقوانمایانه ای قرار می دهند و فرافکنانه، فسادی را که اقشار دیگر در سایه مرتکب می شوند به درون شعاع نورافکن سینما منتقل و منحصرش می سازند. اتفاقا سینما و سینماگران در این زمینه هر گناهی به دوش داشته باشند، دست کم از ریا و تظاهر به دور هستند...همان پدیده فراگیری که در متون اصیل دینی ما به عنوان بزرگترین گناه بعد از شرک به خدا برشمرده شده است.