پروانه حجت: کارگران، قشر زحمتکش جامعه را تشکیل میدهند که باید از لحاظ سلامت، بهداشت و تغذیه هم مورد توجه قرار گیرند. کارگرانی که در بخشهای مختلف جامعه مشغول به کارند از جهات مختلف همانند شرایط آبوهوایی، وضعیت اقلیمی، ساعات کار، فشار کار و میزان آسیبهای احتمالی ناشی از محیط کار با هم تفاوت دارند، از این رو وضعیت تغذیه آنها نیز باید با توجه به شرایط ویژهای که دارند مورد بررسی قرار گیرد.
دکتر رضا امانی، متخصص تغذیه و مدیر گروه آموزشی تغذیه دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و مهندس احمد حسینی، عضو هیئت علمی این دانشگاه، در راستای ارتقای وضعیت تغذیه کارگران، آغاز به راهاندازی طرحی تحقیقاتی تحت عنوان «طرح جامع بررسی کمی و کیفی وضعیت تغذیه و ارائه الگوی غذایی مناسب برای کارکنان شرکت ملی حفاری ایران»، کردهاند که اولین تحقیق جامع در نوع خود به حساب می‌آید.
دکتر امانی، در توضیح این طرح تحقیقاتی می‌گوید: تاکنون، چه در سطح بینالمللی و چه در سطح کشور، طرحی به این شکل نداشتهایم. تفکر آغازین این طرح 4 سال پیش شکل گرفت؛ در واقع در آن سال طی جلساتی که با مدیران عامل و مسئولان مناطق نفتخیز شرکت ملی نفت ایران داشتیم، جایگاه تغذیه را در بهرهوری نیروی کار و ارتقای سطح تولید و از سوی دیگر در افزایش رضایتمندی و کیفیت زندگی کارگران، تشریح کردیم. به دنبال این جلسات و صحبتهای مقدماتی، شرکتهای مختلف تابع شرکت نفت و همینطور شرکت ملی حفاری ایران علاقهمند به ایجاد ارتباط علمی با دانشگاه شدند و پیشنهاد طرحهای تحقیقاتی مشترک را دادند.
عضو هیئت علمی دانشگاه اهواز ضمن تاکید بر شیوع بالای بیماریهای مزمن از جمله چاقی، دیابت نوع2، هیپرلیپیدمی و همینطور پرفشاری خون در بین کارکنان این شرکتها، ادامه می‌دهد: طرح پژوهشی حاضر با هدف ارزیابی کلی وضعیت تغذیه و تندرستی کارکنان شرکت ملی حفاری ایران ارائه شده است. در فاز اول این طرح، 8 دکل حفاری در سطح استان و پس از آن در سراسر کشور و همینطور سکوهای خلیج فارس و در فاز سوم، پرسنل ستادی مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت. ما هماکنون در نمونهگیری مقدماتی فاز 1 هستیم و خبر آغاز این طرح پژوهشی در خبرنامه تغذیه سازمان ملل متحد نیز درج شده است.
دکتر امانی با اعلام اینکه در این طرح تحقیقاتی، کلیه شاخصهای تنسنجی، بالینی و بیوشیمیایی خون شامل پروفایل لیپیدی، قند، اوره و کراتینین و همچنین رژیم غذایی مورد ارزیابی قرار میگیرد، خاطر نشان ساخت که در این طرح تحقیقاتی، 2 نوآوری نیز دیده میشود که وی آنها را اینگونه تشریح کرد: ما در این طرح، انرژی مصرفی مشاغل مختلف حفاری را که روی دکلها کار میکنند، اندازه میگیریم و سپس با روش «بیو ایمپدانس»، چربی بدن آنها را نیز اندازهگیری میکنیم که این کار تا کنون در ایران و جهان انجام نشده است.
دکتر امانی در مورد اهمیت اینگونه طرحها می‌افزاید: مشکلات بومی، راه حلهای بومی دارد. به این معنا که ما نمیتوانیم برای رفع مشکلات تغذیهای که در کشورمان وجود دارد صرفا به دستورالعملهایی که در کتابهای خارجی آمده است بسنده کنیم و باید با مطالعات، خلاقیت و تعدیل و اصلاح ایده اولیه، ایدههای جدیدی ابداع و نیازهایمان را مرتفع کنیم.
دانشیار دانشگاه جندی شاپور اهواز در پاسخ به این سوال که چرا کارگران را به عنوان گروه هدف برگزیده است؛ می‌گوید: به این دلیل که شرایط کاری بسیار سنگین و دشواری دارند؛ تا حالا به تغذیه آنها توجه ویژهای نشده است؛ آمارهای محدود و پراکندهای در دست است که نشان می‌دهد بیماریهای مزمن همانند بیماریهای قلبی، ازدیاد چربی خون و ... در میان آنها شیوع بالایی دارد؛ ترومای ناشی از محیط کار سلامت آنها را تهدید می‌کند؛ شرایط نوبتکاری و شیفت شب دارند و همچنین به علت استرسهای شدید کاری. معمولا به دلیل کمبود اوقات فراغت و امکان تفریح، کارگران در مواقع استرس و فشار کاری بالا، به خوردن و حتی پرخوری پناه میآورند و دچار مشکلات ناشی از پرخوری و بدخوری همانند اضافه وزن، چربی و فشار خون بالا میشوند ضمن اینکه فرصت و امکان انجام ورزش را نیز پیدا نمیکنند. در عین حال استرس، خود از عوامل اثرگذار بر چربی و فشار خون است.
دکتر امانی در پایان پیشبینی می‌کند در تابستان 1388 نتایج اولیه این طرح بهدست آید و بر اساس نتایج اولیه، برنامه‌های آموزش کارکنان آغاز خواهد شد.
نظر شما