هشدار معاون وزیر نیرو:زلزله بی صدا نتیجه برداشت های بی رویه آبهای زیرزمینی

آذرجزایری: پیش بینی های مرد اول صنعت آب کشور براین پایه استواراست که امسال در صورت عدم اسراف مشکل کم آبی در کشور نخواهیم داشت.البته برخی از شهرها و روستاهایی که توان انتقال آب به آنها وجود نداشته قطعا از نعمت آبرسانی سیار بهره خواهند برد.محمدرضا عطارزاده از این روزهای بارانی می گوید و اینکه چرا در حال حاضر 8 هزار روستا از نعمت آب لوله کشی برخوردار نیستند و برنامه هایی که آینده ای روشن را در مقابل روستاییان قرار می دهد تا در ماه های آتی از این نعمت برخوردارشوند.
معاون وزیر نیرو در امور آب در گفت وگو با خبرآنلاین که مشروح آن را در ادامه می خوانید، هشداری جدی می دهد.هشداری که در صورت جدی نگرفتن آن می تواند زلزله ای بی صدا را در صورت ادامه روند برداشت های بی رویه و غیرقانونی از آبهای زیرزمینی در برخی از مناطق به همراه داشته باشد.
آقای مهندس بهتر است گفت وگو را از داستان اینکه شما یک روز در رسانه ها میزان روستاها و شهرهای بی آب را اعلام کرده بودید،شروع کنیم؟واقعا در ایران حدود 6 هزار روستاهستند که از نعمت آب آشامیدنی بی بهره باشند؟
ما یک روز یک معادله روشن به رسانه ها گفتیم.اما متاسفانه عدد پایین و مشکل دار را تیتر کردند.خلاصه ظاهرا نباید همه چیز را به رسانه ها گفت.ولی واقعیت این است که اغلب روستاهای ذکرشده متصل به آب چشمه و قنات هستند. با اینحال بحمدالله به خصوص با بارش های امسال وضع ما 7درصد بهتر از سال گذشته است.اما بنابرآمارهای موجود تا12 اردیبهشت ماه امسال هنوز هم حدود 18 درصد منفی متوسط کشوری هستیم و یک مقدارهم امسال ریزش برف ضعیف بوده است. همانطور که می دانید برف وسعت بیشتری دارد اما عمق چگالی کمتری دارد .به هرحال امیدوارم امسال در روستاها نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری داشته باشیم.
یعنی ما امسال مشکل آبی نخواهیم داشت؟
در مجموع اغلب مناطق به آب های سطحی متصل هستند و قطعا تنش آبی ما خیلی کم خواهد بود. با اینحال اگر امسال بارش مناسبی داشته باشیم مشکلی نخواهیم داشت.مشکلات کوتاه و موقت امکان دارد به وقوع بپیوندد اما قطعا جبران خواهد شد و جای نگرانی نخواهد بود. درعین حال اگر هر روستا وشهری با مشکل مواجه شود قطعا ما با آبرسانی سیار مشکل را حل خواهیم کرد.
امسال چندروستا و شهر را پیش بینی می کنید که با مشکل کم آبی مواجه شوند؟
فراز و نشیب داریم بین 4 تا 8 هزار روستا در زمان ها و سالهای مختلف داشتیم.
آقای مهندس دلیل اصلی کم آبی در اکثر این مناطق چیست؟
امکان کشیدن خطوط لوله آب به این مناطق وجود ندارد.گاهی اوقات هم می بینید که 5 تا 6 خانه در یک منطقه ای دور هم آمده اند و روستا تشکیل دادند.ضمن اینکه برخی از مناطق واقعا صعب العبور هستند و اگر حتی موفق شویم خط لوله هم بکشیم نگهداری این خطوط مطمئنا بسیار دشوار خواهد بود.در برخی از این موارد هم واقعا برخی از روستا در جایی قرار گرفته که آبی برای ارسال به این مناطق نداریم.
آقای مهندس نگفتید چند روستا مشکل خواهند داشت؟
در حال حاضر حدود 8هزار روستا داریم که با مشکل کم آبی مواجه هستند. برهمین اساس با عنایتی که دولت و مجلس در سال جاری کرده است برای اینکه بتوانیم روستاهای خودمان را از حالت تک روستایی در جهت تامین آب خارج کنیم و به یک مجتمع وصل کنیم که هم سیستم نگهداری، رعایت کیفیت و دسترسی آن ، مدیریت بهتری بشود قراراست دو برابر سالهای گذشته در این بخش سرمایه گذاری کنیم. درعین حال ما برای توسعه این بخش ها از راهکارهایی در بودجه 90 استفاده کردیم. ما توانستیم از سرمایه خودمان برای پروژه های جدید و اتمام پروژه های نیمه تمام بهره ببریم. این امر هم به اجرای اصل 44 قانون اساسی کمک بسزایی کرده و هم باعث پیشرفت پروژه ها شده است. از سال گذشته اقدامات خوبی شروع شده است. بنابراین تلاش داریم تنش های آبی سالیانه، کمتر اثر منفی برای آبرسانی در پیک مصرف داشته باشد.
آقای عطارزاده برای برداشت های بی رویه از آب های زیرزمینی چه برنامه ای دارید؟
درحال حاضر 60 درصد تامین آب ما از آبهای زیرزمینی است. ما یک کاستی مدیریتی که در عملکرد خود می بینیم در همین حوزه است چرا که این حوزه جای کار زیادی دارد. اما برای اولین قدم باید سرمایه گذاری بیشتری در بخش آبهای زیرزمینی بشود. خوشبختانه با عنایتی که در چند سال گذشته شده است امیدواریم بیشتر کار کنیم.
چه راهکاری برای حل این بحران دارید؟
به هرحال می دانید در آب های سطحی کنترل شیرآب در دستان خودمان است.اما کنترل مخزن های زیرزمینی کمی دشواراست.چراکه هر کس بدون اجازه و آشکار می تواند از این آب برداشت کند.
مگر ما قانونی در راستای عدم برداشت غیرقانونی از آبهای زیرزمینی نداریم؟
اتفاقا قوانین مختلفی هم داریم . البته ما به دنبال این هستیم که با مشارکت مردم که بهره بردارها هستند و توسعه آبخیزداری، تغذیه مصنوعی،مدیریت و کنترل در بحث آبهای زیرزمینی راهکارهای بهتری بدهیم.
آقای عطارزاده وضعیت بارش های ما در سال گذشته به نحوی نبوده که بتوانیم برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی را تا حدودی جبران کرد؟
سال گذشته روان آبهای نسبتا خوبی داشتیم. آب های زیرزمینی در اغلب نقاط وضع بحرانی ندارند. ولی در مناطق زیادی هم افت آب سطحی را داریم.درعین حال یکی از وظایف ما این است که دائما دشت ها را ممنوعه و آزاد کنیم. روندی که در کارگروه کشاورزی قرارشده با دقت بیشتری انجام بدهیم.
در کارگروه کشاورزی قراراست چه کارهایی انجام شود؟
ما تلاش داریم با ایجاد شبکه های بهینه در مزارع، کنترل بر برداشت هاو توسعه برق رسانی به چاه ها، مدیریتی بر حوزه آب های زیرزمین داشته باشیم.چراکه این آبها از اهمیت استراتژیکی برخوردارند به جهت اینکه نه تبخیر می شود و در صورت مراقبت نیز کیفیت آن کاهش نخواهد یافت و همیشه در سالهای خشکی می تواند به داد ما برسد.
درحال حاضر وضعیت آبهای زیرزمینی ما چطور است؟
برای برداشت از این چاه ها ما بحث تعادل بخشی داریم. بعضی ازمناطق مشکل نداریم ولی بعضی از مناطق به دلیل برداشت های زیاد افت های نسبتا زیاد داشتیم.در برخی از چاه ها افت های ما تا 7-8 متر بوده و حتی در برخی دیگر هم بیشتر اختلاف داریم.
این عمق کاهش به نظر شما خطرناک نیست؟
اصلا تهدیدی برای ماست. ما فروچاه هایی داریم که واقعا خطرناک هستند. چراکه برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی زلزله بی صدا را ایجاد می کند. ما در حال حاضر فروچاله هایی داریم که 25 متر رفته پایین که این تهدیدی جدی برای ما هست.
آقای مهندس ما دزدی آب هم داریم؟
تعابیرفرق می کند. ما اسم کسی را که بدون اجازه چاه می زند دزد نمی گذاریم می گوییم از چاه های غیرمجاز برداشت کرده است. به حمدالله چیزی به نام دزدی آب در کشور ما به لحاظ اعتقادات مذهبی کمتر صورت می گیرد.
اگر قیمت آب پس از اجرای فاز دوم هدفمندی افزایش یابد،چطور؟پیش بینی افزایش این معضل را دراین بخش دارید؟
خیر؛ بعد از افزایش قیمت آب نیز چنین چیزی پیش بینی نمی شود. چراکه همانطور که گفتم مردم ما اعتقاد دارند که اگر آب حلال نباشد به درد بهداشت و غذا نمی خورد این اعتقاد مردم برای ما بی نظیر است.
آقای مهندس اینکه برای وقوع سیلاب در تهران هشدار داده اید،چقدر جدی است؟
امسال وضعیت بارش در تهران خیلی خوب بوده جزو شهرهای اول ماست.اما این را که می گوییم نباید قرارمان با مردم یادمان برود که اسراف نکنیم. به هرحال وضعیت را که دنبال می کنیم به دلیل همکاری تنگاتنگی که همکاران ما با ستاد حوادث غیرمترقبه دارند سعی داریم هشدار دهیم که وقتی مردم برای تعطیلات آخر هفته به نزدیکی رودخانه ها می روند مراعات کنند تا اتفاق ناگواری نیفتد. متاسفانه نمی شود چنین اتفاق هایی را از قبل پیش بینی کرد.بنابراین این هشدار برای جلوگیری از اتفاقات ناگوار است. من چندی پیش اصفهان بودم. که یک مرتبه بارش شدیدی شروع شد.درحالیکه این آب یک لکه ای درچنددقیقه در یک منطقه بود.اما به هرحال خیلی سریع حجم زیادی آب از ابرها تخلیه می شود.بنابراین باز هم توصیه می کنیم که در کنار رودخانه ها مردم رعایت کنند.
/22131