فاطمه محمدی‌نژاد: سرزمین‌های فلگرای (سوزان) که امروزه در شهر ناپل ایتالیا واقع شده‌اند، برای رومیان باستان به عنوان دریچه‌ای به اعماق زمین تلقی می‌شدند. در زمان‌های مدرن به این زمین‌ها بیشتر به عنوان بقایای انفجاری بسیار عظیم مربوط به 39 هزار سال پیش نگاه می‌شود. اما این امکان وجود دارد که حادثه‌ای ویرانگر در آینده‌ای نزدیک در این منطقه روی دهد.
به گزارش نیوساینتیست، قرار است طی تحقیقاتی بر روی زمین‌های فلگرای به عنوان بزرگ‌ترین آتشفشان متلاشی شده، به این سوال پاسخ داده شود. پروژه حفر عمیق زمین‌های فلگرای از ماه آینده آغاز خواهد شد و قرار است هفت چاه عمیق در این محوطه حفر شود.
با وجود این‌که محققان اطمینان داده‌اند که چنین پروژه‌ای بی‌خطر است، اما برخی دیگر با ارائه شواهدی از نادانسته‌های درون یک آتشفشان معتقدند چنین تلاش‌هایی خطرناک است. تعداد کمی بر این باورند که این حفاری نتایجی را در مورد فوران‌ها بدست می‌دهد.
با وجود این‌که این آتشفشان هیچ مخروط آتشفشانی نمایانی ندارد، اما در مقابل آتشفشان مجاور یعنی وسویوس که فوران تاریخی آن در سال 70 میلادی، شهر پمپئی را با تمام ساکنانش نابود کرد، بسیار عظیم است. جوزپه دناتالی از موسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان‌شناسی که مسئولیت بررسی آتشفشان وسویوس در ناپل را بر عهده گرفته است، می‌گوید: «قسمت اعظمی از مناطق شهری ناپل درون این محوطه آتشفشانی قرار دارد».
آگوست گودموندسون از دانشگاه رویال هالووی لندن که یکی از محققان حاضر در پروژه حفاری است، معتقد است: «فورانی عظیم مانند فوران 39 هزار سال پیش فلگرای می‌تواند بخش‌های زیادی از اروپا را زیر قشر عظیمی از خاکستر مدفون کند. از آن زمان هر چند قرن، فوران‌های کوچک‌تری نیز رخ داده‌اند».
بر اساس مطالعات منطقه‌ای توسط روبرتو ایسایا و همکارانش از موسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان‌شناسی، منطقه فلگرای یکی از پرخطرترین مناطق آتشفشانی زمین است و هم‌اکنون ممکن است در آستانه انفجار باشد. ایسایا و همکارانش رسوباتی از دوران فوران‌های حدود چهارهزار سال پیش یافته‌اند. پیش از فوران، پوسته زمین چندین متر بالا آمده بود و متاسفانه، بالا رفتن پوسته دقیقا چیزی است که به تازگی نیز رخ داده است. از اواخر دهه 1960، تنگه پزولی نزدیک مرکز این منطقه حدود سه متر بالا آمده است و به عقیده ایسایا، مدیران بحران باید خود را برای رویارویی با فوران‌هایی در چند دهه آینده یا زودتر آماده کنند.
حفاری‌های می‌توانند مناطق گسیختگی و همچنین مواد مذاب را مشخص کنند. این کار دقیقا مشخص می‌کند که مواد مذاب پیش از فوران از کجا بالا آمده و کجا جمع می‌شوند. در عین حال نمونه‌های صخره‌ای می‌توانند تحت فشار بسیار زیاد در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار گیرند تا تغییر شکل زمین را پیش از فوران، شبیه‌سازی کنند. دناتالی در گفتگویی با نیوساینتیست گفت که این پروژه با حمایت برنامه بین‌المللی و قاره‌ای حفاری‌های علمی و برنامه حفاری اقیانوس‌ها در ماه دسامبر/آذر یا ژانویه/ دی آغاز به کار خواهد کرد.
حوادث بسیاری تاکنون چنین پروژه‌هایی را با مشکل مواجه کرده‌اند. در ماه ژوئن/ خرداد، پروژه حفاری عمیق ایسلند بالاجبار متوقف شد. در عمق 2104 متری، گدازه‌ها به سوی چاه حرکت کردند و انفجار کوچکی را به بار آوردند. این پروژه به حال تعلیق درآمده، اما در سال 2011 / 1390 با حفر گودالی جدید دوباره آغاز خواهد شد. در سال 2005 / 1384 نیز محققانی که بر روی حفره‌ای در هاوایی کار می‌کردند، با رسوخ گدازه‌ها و افزایش دما به بالای هزار درجه سانتی‌گراد دچار وحشت شدند.
رالف باتنر از دانشگاه ورزبرگ آلمان می‌گوید: «تحت شرایط نامطلوب، تماس مته با گدازه‌ها می‌تواند بسیار خطرناک باشد. حتی ممکن است انفجاری عظیم رخ دهد. دانش ما در مورد چسبندگی و روند گازها در گدازه‌ها بسیار محدود است. چیزی که ما می‌دانیم بر پایه نمونه‌های بسیار کوچک است که تعمیم نتایج به کل را دشوار می‌کند. بنابراین پروژه‌های حفاری آتشفشانی بیشتر بر پایه تصورات ذهنی است تا حقایق آشکار.»
به گفته والکر دیتریش از دانشگاه ورزبرگ، بیشترین خطر این است که اگر حفاری تحت فشار زیاد به طور اتفاقی به حفره‌ای از گدازه‌های سرشار از سیلیس برخورد کند که پر از گازهای مدفون شده است، خطر انفجار فوق‌العاده بالاست. به شکل نظری هر گونه هرگونه فوران می‌تواند باعث یک فاجعه شود.
محققان پروژه زمین‌های فلگرای پذیرفته‌اند که خطرات کوچکی وجود دارد، اما می‌گویند اقدامات پیشین امنیتی نشان داده‌اند که امکان انفجاری بزرگ وجود ندارد. کریستوفر کیلبورن از دانشگاه کالج لندن که یکی از محققان این پروژه است معتقد است آزادسازی فشار باید در مقدار مشخصی از گدازه‌ها که محبس شده‌اند رخ دهد تا باعث انفجار شود. او می‌گوید:« این اتفاق با یک حفره کوچک روی نمی‌دهد تا زمانی که به هر حال گدازه تحت هر شرایطی در آستانه بیرون آمدن باشد.»
در هر صورت احتمال این‌که حفاری زمین‌های فلگرای به گدازه برخورد کند بسیار کم است. انتظار می‌رود حفره‌ها تا عمق 4 کیلومتری پایین روند که تقریبا نیمی از عمق شناخته شده گدازه‌هاست.اولریش هارمز از مرکز زمین‌شناسی پستدام می‌گوید: «حتی اگر گدازه به حفره رسوخ کند، لزوما خطرناک نیست. شرایط این‌چنینی درکی استثنایی از موضوع به ما می‌دهند.»
نظر شما