هلیکس، چشمی درشت بر پهنه آسمان

محمود حاج‌زمان: یک جفت از تلسکوپ‌های ناسا موفق شده‌اند تا عکسی تازه و بی‌نظیر از سحابی هلیکس (Helix Nebula) بگیرند، منظره کیهانی بی‌نظیری که شبیه یک چشم عظیم کیهانی است.
به گزارش اسپیس، سحابی هلیکس که با نام NGC 7293 نیز شناخته می‌شود، نمایانگر ستاره در حال مرگی است که به عنوان سحابی سیاره‌نما شناخته می‌شود. برای خلق این تصویر جدید، داده‌های تلسکوپ فضایی اسپیتزر که مشاهدات خود را در طول موج بلند نور فروسرخ انجام می‌دهد، و داده‌های کاوشگر فرگشت کهکشانی (GALEX) که در طول موج کوتاه نور فرابنفش به مطالعه اجسام کیهانی می‌پردازد، با یکدیگر ترکیب شده است.
سحابی حلزونی که در فاصله 650 سال نوری از زمین و در صورت فلکی دلو واقع شده است، سرنوشت آینده خورشید ما را به تصویر می‌کشد؛ سرنوشتی که طی آن انتظار می‌رود تا 5 میلیارد سال آینده خورشید نیز به یک سحابی سیاره‌نما مبدل شود. (برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید)

سحابی‌های سیاره‌نما به هیچ وجه سیاره نیستند. این نام غلط در قرن هجدهم میلادی بر روی آنها گذاشته شد، چرا که این سحابی‌ها از پشت تلسکوپ شبیه سیارات گازی عظیم منظومه شمسی به نظر می‌رسیدند. با این وجود این نام تا به امروز بر روی آنها باقی مانده است. در حقیقت، سحابی‌های سیاره‌نما ستارگانی هم اندازه خورشید هستند که در انتهای عمر خود قرار دارند، و سوخت هیدروژن و هلیوم آنها برای همجوشی هسته‌ای در حال اتمام است. در این مرحله، آنها گازهای لایه خارجی خود را به صورت پوسته‌های درخشانی در اطراف خود باد می‌کنند، و خود به ستارگان کوتوله سفید مبدل می‌شوند.
کوتوله سفید سحابی هلیکس به صورت نقطه سفیدی در مرکز تصویر قابل مشاهده است. این ستاره تابش فرابنفش شدیدی منتشر می‌کند که باعث درخشش لایه‌های گازی خارجی در طول موج فروسرخ می‌شود. هر دو محدوده طیف نور در این عکس نشان داده ده است. داده‌های تلسکوپ GALEX به رنگ آبی، و مشاهدات تلسکوپ اسپیتزر به رنگ زرد دیده می‌شود. بخشی از اطلاعات مربوط به پس‌زمینه عکس نیز از داده‌های جمع‌آوری شده توسط کاوشگر نقشه‌برداری فروسرخ دید گسترده آسمان ناسا (WISE) استخراج شده است.

53275