روابط جمهوری اسلامی ایران و اعراب از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است که دلایل متعددی برای آن وجود دارد از جمله مناسبات همجواری و همسایگی، روابط فرهنگی و دینی و تبادل تجاری، اقتصادی و توریستی است که مجموعه ای این عوامل دلایل اهمیت روابط بین ایران و اعراب به شمار می‌رود، حتی این اهمیت در دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی هم که تا حدودی فضای منطقه‌ای با امروز متفاوت بود و به لحاظ فرهنگی روابطی که امروز برای آن تعریفی داریم میان ایران و اعراب کمتر بود وجود داشته است و به هرحال بخش عمده ای از همسایگان ایران را کشورهای عربی تشکیل می‌دهند و موقعیت جغرافیایی چنین شرایطی را ترسیم کرده که ما ناگزیر هستیم در بحث روابط همسایگانمان روابط با اعراب را مهم تلقی کنیم.
ایران به دلیل همسایه بودن با کشورهای عربی باید اختلافات و مشکلات موجود را از طریق مذاکره حل و فصل کند و با توجه به شرایط کنونی در ایران پس از روی کار آمدن دولت تدبیر وامید مقدمات نزدیکی روابط فراهم شده و چنانچه عامل سومی دخالت نداشته باشد وضعیت فراهم است. البته در طول سال‌های گذشته یکسری قضایا و مسائلی موجب شده که در دیدگاه‌های ایران و برخی از کشورهای عربی اختلافاتی بروز کند، به نظر می‌رسد که ما به دلیل دیدگاه‌های مشترکی که در برخی مسائل داریم، موضوعات اختلافی بین دو طرف را به راحتی باید حل و فصل کنیم البته ریشه این اختلافات قدیمی و تاریخی و برخی عمدتا سیاسی است و این اختلافات در برخی مراحل با بعضی کشورهای عربی پیش رفته و به تدریج به مسائل امنیتی بین دو طرف تبدیل شده و وقتی اختلافات به مرحله امنیتی می‌رسد در واقع بی‌اعتمادی بین روابط دو کشور حاکم می‌شود و همین مساله امنیتی شدن روابط یک نوع بی‌اعتمادی را به وجود می‌آورد و زمانی که روابط به مرحله امنیتی شدن رسید تلقی تهدید از این روابط بین دو طرف ایجاد می‌شود. حال به دلیل آنکه جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از مراحل نسبت به اعراب در منطقه هم به لحاظ ساختارهای فرهنگی، تمدنی و هم ساختارهای فکری، اقتصادی و مدنی دست برتر دارد وقتی این موارد را در کنار هم قرار می‌دهیم شاید برخی از کشورها از آن تلقی نوعی تهدید و دخالت ایران را در امور داشته باشند که البته این تلقی، تلقی صحیحی نیست.
به نظر می‌رسد این تلقی‌ها از طرف اعراب به نوع پیام‌هایی که ایران درگذشته از خود بروز داد بر می‌گردد . تلقی آنها این بود که ما به دنبال آن هستیم که دیدگاه‌های خودمان را در شرایط سخت و با زور به آنها تحمیل کنیم و همین امر در برخی روابط تاثیر گذاشت، به طور کل در تقسیم‌بندی بین کشورهای عربی و روابط آنها با جمهوری اسلامی ایران ما باید این کشورها را به چند دسته تفسیم کنیم یعنی چنین نیست که همه آنها نگاه واحدی در رابطه با ایران داشته باشند. برخی از آنها اعتقاد به برقراری روابط نزدیک با ایران دارند که در آن بحثی نیست مثل سوریه، لبنان و... حتی برخی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس هم نیازمند روابط همکاری ایران هستند اما برخی از کشورهای عربی ایران را در واقع به عنوان رقیب در منطقه تلقی می‌کنند که باز این دسته از اعراب در شاخه دیگری می‌گنجد آن ها معتقدند وقتی ایران رشد کند فضای ظرفیتی آنها را در منطقه تنگ‌تر خواهد کرد و تلاش می‌کنند هرطور که برایشان مقدور باشد ظرفیت‌های منطقه‌ای ایران را محدود سازند و خود به جای آنها جایگزین شوند.برخی از کشورها هم ایران را تهدید می‌دانند و تا حدودی دشمن خودشان می‌دانند که به هر حال تعداد آنها چندان زیاد نیست ولی هستند کشورهایی که چنین فکر می‌کنند که ایران در امورشان دخالت می‌کند و تغییرات عمیقی در کشورشان ایجاد می‌کند که این تصور هم تصور دقیق و صحیحی نیست.
باوجود این بهتر است که با اعراب روابط نزدیک داشته باشیم و مسائل و مشکلات را از طریق گفت‌وگو و مذاکره با یکدیگر حل کنیم اصلا این مساله اجتناب ناپذیر است که وقتی بخواهیم با همسایگان رابطه داشته باشیم باید مسائل از طریق گفت‌وگو حل و فصل شود، به تبادلات فرهنگی و اقتصادی منجر شود به طور طبیعی ما با برخی از کشورهای عربی اختلاف دیدگاه سیاسی داریم این نمی‌تواند مانعی باشد برای اینکه در سایر حوزه‌هایمان با اعراب تجدید نظر نکنیم. به نظر می‌رسد همانطور که اشاره شد برخی اعراب چنین تلقی می‌کنند که ایران قصد دخالت در امورشان را دارد ولی باید به آنها اطمینان خاطر داده شود به هیچ وجه ایران به دنبال توسعه سرزمینی و توسعه طایفه‌ای و عقیدتی در کشورهای عربی نیست و دکتر روحانی هم در پیام‌های اولیه خودشان و سپس در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های شان و حتی در سازمان ملل اشاره کردند که ما خواستار بهبود روابط با اعراب هستیم.
سابقه و جریانی که منتسب به ایشان است بهترین دلیل برای اعراب است که حاکمیت فعلی در ایران قطعا به دنبال بهبود روابط و فضاسازی بهتر برای ایجاد این رابطه است و چنین به نظر می‌رسد که طرف‌ها هم اعلام آمادگی کرده‌اند و این فضا برای آنها هم فراهم است و اگر دخالت‌های عامل سومی وجود نداشته باشد به نظر می‌رسد که زمینه مناسب برای نزدیکی ایران و اعراب فراهم شده است.
منبع : روزنامه مردم سالاری
نظر شما