گو اینگه در این سازمان محیط زیست فرقی نمی کند کی می آید و کی می رود. اینجا محل آمد و شد مستاجرینی است که تعلقی به این خانه ندارند و هر بار گوشه ای از آن را به حراج می گذارند. اگر رئیس قبلی سازمان محیط زیست می خواست پردیسان را متری 9 هزار تومان بفروشد، حالا رئیس جدید می خواهد آن را در اختیار شهرداری قرار دهد. اسم این واگذاری و توجیه آن هر چه باشد، نتیجه اش یکی است: پای شهرداری به وسط پردیسان برسد تنها باقیمانده تنوع زیستی تهران را کنفه یکون می کند و با زور پول و به مدد بتن و چهار تا گل و گیاه خارجی تتمه ذخایر ژنتیکی تهران را به باد فنا می دهد. نابودی تنوع زیستی چه پلنگ کُشی در کوهستان باشد، و چه گیاه کُشی و گوزن کُشی در پردیسان، نشان از بحرانی فرا گیر دارد که عمق آن از پایین ترین لایه های جامعه شروع می شود و تا بالاترین الیته و سطح مدیریتی می رسد.

 

Pardisan

سال 1355 که اسکندر فیروز سکان محیط زیست ایران را در دست داشت بنا بود با طرحی بسیار پیشرفته یکی از بزرگترین پارکهای طبیعت جهان بنام پردیسان در تهران ساخته و در آن پنج قاره جهان به نمایش گذاشته شود. طراحی آن توسط شرکت آمریکایی ماندالا صورت گرفت و در آن سال منتشر شد، ولی اجل روزگار اجرای آن را متوقف کرد. مسئولین بعدی سازمان نیم نگاهی هم به زونکنهای خاک خورده این پروژه انداختند، ولی چون توان کارشناسی و مالی آن را نداشتند دوباره آن را کنار گذاشتند. در سال 73 طرح جدیدی توسط شرکت مهندسین مشاور نقش جهان پارس تهیه شد تا این پروژه رونق بگیرد و حتی یک بار هم با حضور رئیس جمهور وقت خبر آغاز به کار پروژه رسانه ای شد. 

در سال 77 من تازه از خارج آمده بودم از من خواسته شد که مشاورت معاون طبیعی سازمان در این پروژه را قبول کنم. در ابتدا رقبتی نداشتم ولی چون هنوز کاری نداشتم آن را قبول کردم. آن روزها هم هوای تهران مثل این روزها بشدت آلوده بود. تمام گزارشات قبلی را خواندم و با بررسی وجب به وجب پارک بعد از 5 ماه گزارشی شفاهی در حضور رئیس سازمان ارائه دادم. راستش در آن جلسه احساس کردم کسی حرف مرا نمی فهمد و بلاخره دو خط نامه به خانم ابتکار باعث شد که رابطه من برای همیشه با این سازمان قطع گردد. کسی هم از من گزارش کتبی 6 ماه کار را نخواست.

یک سال بعد همان طرح به شرکت رویان داده شد. این بار بازهم علیرغم میل باطنی خود تَن به همکاری با این شرکت دادم تا در کنار دوست عزیزم زنده یاد کامبیز بهرام سلطانی کاری برای پروژه بکنم. گزارشات خود را هم تقدیم شرکت کردم. ولی وقتی فهمیدم که اینبار هم مدیریت سازمان اراده ای برای پردیسان ندارد و هدف یک پروژه صوری و حیف و میل کردن پول است با رویان هم قطع رابطه کردم. ولی یک بار دیگر آغاز اجرای این پروژه توسط آقای خاتمی افتتاح رسانه ای شد!

در زمان محمدی زاده هم خبر واگذاری پردیسان و فروش آن توسط هیئت دولت بشدت بازتاب رسانه ای داشت. در آن روزها خانم ابتکار در شورای شهر بود و به حق جلوی این واگذاری ایستادگی کرد. چرخ روزگار چرخید تا دولت عوض شد و اتفاقا خانم ابتکار به کرسی ریاست سازمان برگشت و مصوبه فروش پردیسان در دولت قبلی را هم باطل کرد. به قول جوانان "روحانی مچکریم".

اما در این چند روز خبرهای نگران کننده ای در واگذاری پردیسان به شهرداری منتشر شده است. روزنامه نگاران اصلاح طلب و بخصوص حوزه محیط زیست خیلی علاقه ای به گیر دادن به خانم ابتکار ندارند. آنها که به گیر دادن به رقیب اصلاح طلبان در ریاست جمهوری و شهرداری قلمشان همیشه روان بوده است، این بار در مقابل تفاهم دو جریان به ظاهر متفاوت سیاسی جوهر مصرف نمی کنند. ولی من از منظر کارشناسی و به عنوان کسی که هم پارک پردیسان را بدقت بررسی کرده ام و هم از تاریخچه و اسناد شکل گیری پروژه بخوبی آگاهی کامل دارم از این توافق بسیار نگرانم و وظیفه خود می دانم از مسئولین سازمان خواهش کنم حتما در واگذاری خود تجدید نظر کنند و حداقل ما را از جزییات آن آگاه کنند تا مطمئن باشیم آنچه که در غرب و حاشیه این پارک اتفاق افتاده تکرار نمی شود.

عدم اجرای این پروژه در این سالها این سود را داشته که بخشی از منطقه از گزند ساخت و ساز و یا تخریب مصون مانده است. هنوز بخشهایی از پارک پردیسان بیش از 50 سال بکر است. حدود 300 گونه گیاهی در این پارک بصورت خود رو رشد می کنند و یا بهتر بگویم می کردند. شهرداری از مدتها قبل اطراف پردیسان را تصاحب کرده و فقط بخش مرکزی آن باقیمانده است. اگر این بخش هم به شهرداری داده شود، فاتحه باقیمانده تنوع زیستی تهران برای همیشه خوانده می شود. در شهرداری هیچگونه نگاهی به تنوع زیستی بومی وجود ندارد و آنچه اصل است حقوق پیمانکارانی است که یاد گرفته اند با بتن و چند گیاه زینتی و چمن، ظاهری فریبنده درست کنند. برای نمونه دره فرحزاد یکی از زیباترین دره های تهران بود. در آنجا جنگل خودروی بید و گز وجود داشت. بیش از 100 گونه گیاهی خود رو در آنجا رویش داشت. نی زاری داشت که با هیچ قیمتی نمی توان آنرا احداث کرد. این نیزار توسط آبهایی که بصورت چشمه بیرون می آمدند تغذیه می شد. حتی یکی از زیباترین ارکیده های خاورمیانه بصورت خود رو در این دره رویش داشت. در آنجا یک جامعه از گیاه Halimodendron halodendron بصورت خودرو وجود داشت که یکی از زیباترین درختچه های ایران است و در سفری که من اخیرا به جنوب روسیه داشتم دیدم که بصورت وسیع در آنجا کاشته می شود. آبشاری طبیعی در شما دره فرحزاد بود که در آن سرخس پرسیاوشان رشد می کرد. ولی شهرداری آمد و این دره را کنفه یکون کرد تا چهار تا گیاه خارجی بکارد. یعنی بیش از صد گونه گیاهی خود روی پارک را به کلی نابود کرد تا با زور میلیاردها تومان پول، بتن و آبیاری آنجا را به یک عروسک مصنوعی تبدیل کند. از دید یک زیست شناس اصلا فرقی با گلوله بارون پلنگ تنکابن توسط شکارچیان و ریشه کن کردن ارکیده Epipactis veratrifolia توسط لدرهای شهرداری نمی کند. وقتی گیاه Haplophyllum rubro-tinctum که بومی تهران است و در همان چند قدمی این کاخ رویش دارد و از بین برود خسارت آن برای تنوع زیستی بسیار بیشتر از یوز پلنگ است! این را من اغراق نمی کنم. چرا که یوز پلنگ با مختصر تفاوت ژنتیکی در جای دیگر دنیا وجود دارد ولی این گیاه در دنیا فقط و فقط در محدوده تهران است.

من بارها به این روند اعتراض کرده ام. ولی به نظر می رسد لابی شهرداری - که این روزها بد جوری در سازمان محیط زیست نفوذ کرده است - نمی گذارد سازمان رسالت و وظیفه ذاتی خود که همان حفظ تنوع زیستی کشور است را بدرستی انجام دهد. متاسفانه بخشی از کارشناسان این سازمان شاید به دلیل عدم آگاهی به وظایف خود و شاید هم به خاطر بی علاقگی، حقوق ناچیز و نگرانی از عواقب آن نمی توانند جلوی خرابکاریهایی که در چند قدمی اشان است را بگیرند.

خانم دکتر ابتکار، من از شما خواهش می کنم که همین روزها پارک پردیسان را به نام منطقه حفاظت شده پردیسان اعلام کنید. تا دیگر هیچ کس نتواند باقیمانده پارک را به بهانه های مختلف تخریب کند. از بین بردن همان گیاهان خود روی اطراف ساختمان سازمان و جایگزینی آن با چمن و سازه تخریب است و با وظیفه ذاتی سازمان محیط زیست در مغایرت است. طبیعت پردیسان می تواند یک آزمایشگاه طبیعی برای بررسی تغییرات آب و هوایی و تاثیرات آلودگی روی تنوع زیستی باشد. لطف کنید و از همکارانتان بخواهید که حشرات پارک را بدقت مطالعه کنند. من شک ندارم که بیش از سه برابر گونه های گیاهی در آنجا گونه های حشره و قارچ یافت خواهد شد. آیا می دانید که با تغییر کاربری همه آنها نابود می شوند؟

خانم ابتکار، حالا که رابطه شما با شهرداری خوب است به شما پیشنهادی دارم تا از پتانسیل شهرداری استفاده مطلوب ببرید. بیایید از شهرداری هزینه یک پروژه تحقیقاتی-کاربردی را بگیرید تا تحقیق شود چگونه می توان با آب کمتر و استفاده از گونه های بومی فضای سبز پایدار در تهران ایجاد کرد، تا هم تنوع زیستی تقویت شود و هم در شرایط بحرانی فعلی که کشور با مشکل کمبود آب مواجه است صرفه جویی کرد. محل اجرای آن را هم در پردیسان گذاشت. در نقاطی از پارک می توان کوادراتهای دائم (permanent quadrat) در نظر گرفت و مرتب تغییرات پوشش گیاهی، گلسنگی و فون پردیسان را و تاثیر آلودگی و افزایش گرما را روی آنها مطالعه کرد و دهها پروژه مفید که دقیقا در راستای اهداف سازمان است.

در خصوص استفاده مردم از پارک هم در حال حاضر پردیسان بخوبی پذیرای همشهریان است. اتفاقا تفاوت بارز پردیسان با دیگر پارکهای شهر تهران در این تفاوت است. با توجه به آنکه محل مسکونی من بین دو پارک پردیسان و گفتگو واقع است مرتب به هر دوی این پارکها سر می کشم. از چهره مردمی که به پردیسان می آیند بخوبی پیداست از بودن در پارک لذت می برند. اظهار نظر اخیر ریاست محترم شورای شهر تهران جناب آقای مسجد جامعی که پردیسان طراوت ندارد، ناشی از عدم آشنایی ایشان با مفاهیم جدید حفظ تنوع زیستی در محیط های شهری است. سازمان محیط زیست بایستی ایشان را توجیه کنند و اگر هم کارشناس لازم ندارند بخواهند بنده در خدمتشان خواهم بود تا ارزش پردیسان را برایشان توضیح دهم تا خئایی ناکرده تصمیمات غیر علمی باعث خسارت بیشتر به این شهر نشود. ایجاد جاذبه های کاذب و کشاندن تعداد بیشتر مردم به پارک پردیسان و راه اندازی فروشگاه و تولید زباله و حتی محدود کردن مردم - آنطور که در نگاه پارک داری شهرداری مرسوم است - به نفع پردیسان و مردم نیست. اگر سازمان محیط زیست پول نگهداری پارک را ندارد، از شورای شهر مصوبه بگیرد و پولش را از شهرداری بگیرد نه آنکه حضانت آن را به شهرداری بسپارد.

خانم دکتر ابتکار: زمانی من با شما درسال 1377 با پروژه پردیسان همکاری می کردم، در جلسه ای در حضور شما به یک نکته اشاره کردم. ممکن است جمله ای که در آنجا گفتم به خاطر نداشته باشید، ولی من بخوبی به یاد دارم و آن را تکرار می کنم. اگر شما توانستید از چند هکتار پردیسان که در چند قدمی مرکز فرماندهی شماست در مقابل مخربان و سود جویان مقاومت کنید، می توان انتظار داشت که بتوانید از مناطق حفاظت شده در مناطق دور افتاده مثلا در سیستان و بلوچستان، گلستان، سمنان و کردستان هم حفاظت کنید، ولی اگر اینجا کوتاه آمدید فاتحه همه مناطق خوانده است. الان 15 سال از این حرف گذشته است، آیا درستی این حرف برای شما ثابت نشده است؟ آیا همین روز گذشته نبود که متخلفان به گوزن زرد در بند در پردیسان هم رحم نکردند و او را گلوله باران کردند؟ پس پردیسان را با چنگ و دندان حفظ کنید تا تمرینی باشد بر توان مدیریتی شما در جاهای دیگر.

Pardisan

طرح پردیسان مطابق طرح ماندالا


Pardisan

بیومهای طراحی شده در طرح اولیه پردیسان توسط ماندالا


Pardisan

Pardisan


این مطلب بصورت سر مقاله در روزنامه آفتاب یزد روزدوشنبه مورخ 30 دی ماه هم منتشر شده است.


برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 333557

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
6 + 6 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 8
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • مهدی عابدی IR ۰۷:۳۳ - ۱۳۹۲/۱۰/۳۰
    16 0
    درود بر استاد آخانی عزیز هنوز در کشور تنوع زیستی به عنوان یک سرمایه قابل بازدید در نیامده است. نگاه پارکداری به اکوسیتم های طبیعی می تواند حکایت دوستی خاله خرسه باشد بر پیکر بیمار طبیعت این کشور!. امیدوارم با گذاشت زمان و آموزش و فرهنگ سازی در سنین پایه تنوع زیستی نیز جزو سرمایه ملی برای مردم، مسئولین در بیاید. پاینده باشید
  • amin A1 ۰۷:۳۵ - ۱۳۹۲/۱۰/۳۰
    22 0
    از جنوب و شمال و غرب و شرق می باریم تا محیط زیست کشورمان بدست فرزندان اهلش بی افتد. من جنوبم! تنگ تیر بیضای شیراز درحال نابودی در کمال آرامش. این منطقه که پایان جنگل های منحصر به فرد و اکثر انحصاری ایران هستند به لطف راه سازی در حال نابودی است به زودی عکس های این تخریب ها رو در دنیای مجازی منتشر خواهم کرد که تا به حال اجازه این کار یا اهمیتی به ان نداده اند.
  • محمد A1 ۰۷:۴۸ - ۱۳۹۲/۱۰/۳۰
    15 0
    الان روح مگ هارگ داره توی گور می لرزه! من نمی دونم خانم ابتکار و قالیباف چه صنمی با هم دارن که اینجوری قالیباف و عناصرش دارن توی سازمان محیط زیست جولان می دن!!!! اون از انتصابات عجیب و غریب یاران قالیباف در سازمان، این هم از پردیسان! خبر آنلاین لطفا سانسور نکن...
  • بی نام IR ۰۹:۳۷ - ۱۳۹۲/۱۰/۳۰
    10 0
    اقای قالیباف .اقای شهردار. فرزندان و نوه های شما هم قرار است در این اب و خاک زندگی کنند.لطفا بپذیرید که در مقابل ایندگان مسئولید.
  • بی نام A1 ۲۰:۳۷ - ۱۳۹۲/۱۰/۳۰
    8 0
    بعد میگن چرا سن بیماری های قلبی تو ایران پایینه. خوب هر روز دو تا از این خبرها بخونیم دیر یا زود سکته می کنیم
    • hojatking IR ۰۷:۲۶ - ۱۳۹۲/۱۱/۰۲
      0 0
      vala b ghoran
  • بی نام A1 ۰۹:۰۶ - ۱۳۹۲/۱۱/۰۱
    1 0
    مخالفت ابتکار با دادن پارک پردیسان به شهرداری httابتکار همچنین به نمایندگی از دولت اعلام امادگی کرد حاضر است بخشی ار تصدی امور را به شهرداری تهران بدهد. ولی زمانی که احمد مسجدجامعی رییس شورای شهر به او گفت آیا حاضرید پارک پردیسان را به شهرداری بدهید، پاسخ صریحی نداد و گفت: ان پارک بخشی از کارهای اجرایی ما را دنبال می کند ولی برخی از کارهای دیگر را می توانیم به شهرداری تهران واگذار کنیم.
  • ا.ر IR ۱۷:۱۱ - ۱۳۹۲/۱۱/۰۱
    2 0
    هیچ طرح شهرداری باکارشناسی وحفظ محیط زیست نیست فقط عشق بتون وسیمان هستند هرچی کارگر افغانی وجوونای بدون تجربه رو توخیابونا وپارکها گذاشتن دور درختها روسیمان کنن واقعا دره رود فرحزاد رو خراب کردن. پله گذاشتن خوشحال هم هستن جلوی ورود هوا رو با برج سازی درغرب تهران گرفتن شهرداری روچه به پارک پردیسان جلوی موشهاروبگیرید .ضمنا خانم ابتکاردردوره قبل ضعیف عمل کردند اینبار هم ضعیفتر .محیط زیست انسانی قوی بااطلاعات محیط زیستی ومتههدوملی میخواهد باقدرت ۱۰۰٪ شاید بایستی قدرت وتوانش از وزیر نفت هم بیشتر باشد.اقای شهردار به طرقبه برگردند اونجا را هم مثل تهران به بتون می بندند؟