روابط تهران – باکو،استمرار توسعه

سفر اخیر محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به جمهوری آذربایجان با هدف تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی،گام مهم و سازنده ای در جهت توسعه مناسبات تهران- باکو تلقی می گردد.در واقع این سفر نشان دهنده اثر فوری سفر رئیس جمهوری آذربایجان به ایران درفروردین ماه سال جاری به ایران است و به دلایل زیر می تواند باب جدیدی در مناسبات دو کشور باز نموده و موجب تامین منافع طرفین گردد.
- پس از حدود چهار سال وقفه در برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی بین دو کشور،انجام این سفر و امضای یادداشت تفاهم در پایان نشست باکو، حاکی از موفقیت تلاش های اعتماد سازانه از سوی دو کشور در دوسال اخیر بوده و نشانگر اراده سیاسی تهران و باکو برای تقویت مناسبات می باشد.در عین حال تعاملات جدید کشورمان با جهان و رویکرد مثبت بین المللی و تاکید دولت تدبیر و امید بر تقویت مناسبات به همسایگان،همچنین ظرفیت های بزرگ اقتصادی ایران و موفقیت های چشمگیر کشورمان در حوزه های زیرساختی ، علمی ، فناوری و علوم جدید ، زمینه همکاری های مشترک با جمهوری آذربایجان به عنوان یک کشور مسلمان و همسایه را مهیا کرده است.
- هیات اعزامی ایران به باکو ، متشکل از مدیران ارشد دولتی در حوزه های صنایع، نفت ، گاز، پتروشیمی ، آب و برق،ارتباطات ،فناوری اطلاعات،گردشگری ، بهداشت و فعالان بخش های خصوصی یک هیات مجرب،با انگیزه و دارای ظرفیت بالای اقتصادی بود.طرف مقابل نیز با انگیزه ای قوی و با حضور فعالان عمده اقتصادی در بخش های دولتی وخصوصی در نشست کمیسیون مشترک حاضر بودند.امضای یادداشت تفاهم همکاری با کمترین اختلاف نظر و همچنین سند همکاری بین سازمان سرمایه گذاری ایران و سازمان توسعه سرمایه گذاری و تجارت جمهوری آذربایجان،نشانگر اراده قوی دو طرف برای دستیابی به حداکثر توافق بود. بنظر می رسد طرفین به این جمع بندی رسیده اند که می توانند شرکای تجاری خوبی برای یکدیگر بوده و با شناخت ظرفیت های اقتصادی موجود در دو کشور و با برنامه ریزی و عملیاتی کردن تفاهمات،دستیابی به دستاوردهای مثبت اقتصادی را ممکن سازند.
- در میان کشورهای مشترک المنافع،جمهوری آذربایجان همواره بزرگترین واردکننده اقلام تجاری از ایران بوده و تراز تجاری مبادلات همیشه مثبت و به نفع ایران بوده است. این امر علاوه بر تعمیق مبادلات تجاری بین دو کشور، میتواند موجب شکل‌گیری مناسبات راهبردی بین طرفین باشد. یقینا در صورت ساماندهی قوانین و مقررات در دو طرف مرزها و ایجاد تسهیلات و حمایت های مشخص از بخش های خصوصی و بخصوص تسهیل در صدور روادید لز سوی آذربایجان، می توان توسعه اقتصادی روابط را در کوتاه مدت شاهد بود.
مهمترین مزیت تجاری ایران برای جمهوری آذربایجان کوتاه بودن مسیر و طولانی بودن مرزهای دو کشور است.این مزیت می تواند از طریق ایران، بازار اقتصادی آذربایجان را به بازارهای اقتصادی خلیج فارس و از آنجا به بازارهای بین‌المللی وصل کند.از سوی دیگر جمهوری آذربایجان با دارا بودن قوی ترین اقتصاد در منطقه قفقاز و به مثابه دروازه ورود به این منطقه،می تواند مزیت ترانزیتی مفیدی برای جمهوری اسلامی ایران تلقی گردد.
- یکی از حوزه های اساسی که می تواند زمینه ساز گسترش همکاری های ایران و جمهوری آذربایجان باشد ، تقویت ارتباطات بخش های خصوصی دو کشور است .
حضور یک هیئت سی نفره از تجار بخش های خصوصی از تهران و استان اردبیل در باکو به همراه دکتر واعظی و نشست تجار دو کشور با محوریت اتاق های بازرگانی که در روز آخر سفر و با حضور وزرای دو کشور انجام شد،نشانگر اعتقاد طرفین به ضرورت بستر سازی برای فعالیت مفید بخش های خصوصی می باشد. ایران و جمهوری آذربایجان برای تقویت مناسبات خود قرار است در حوزه های جدیدی وارد همکاری شوند و با شناخت فرصت های اقتصادی و محوریت بخش های خصوصی به دنبال برنامه ریزی برای رسیدن به تعامل سازنده و ورود در یک بازی برد - برد باشند. بخش های خصوصی دو کشور می بایست ظرفیت های همکاری را در حوزه های تجارت،ترانزیت و انرژی شناسائی کرده و با در نظر گرفتن نزدیکی مسافت و اقتصادی بودن هزینه های حمل و نقل و تقاضای روز افزون برای محصولات مختلف در بازارهای دو کشور ارتباطات خود را تداوم بخشند.
- دیدارهای رسمی دکتر واعظی با مقامات رسمی بخصوص رئیس جمهور آذربایجان و اظهار نظر وی مبنی بر اینکه ایران و آذربایجان می توانند به یک متحد منطقه ای تبدیل شوند، مشخص کرد که عزم مسئوولان دو کشور برای توسعه همه جانبه مناسبات، جزم است و آنان جز به یک دستاورد حداکثری قانع نخواهند شد.از سوی دیگر تهران و باکودو کشور در عین داشتن مشترکات زیاد در زمینه های تاریخی، فرهنگی، دینی، مذهبی و زبانی، توجه فراوانی نیز به تامین امنیت منطقه ای دارند. مقام های دو کشور از تشدید افراط گرایی در منطقه نگرانند واز این رو بحث افراط گرایی یک موضوع امنیتی و یک محور همکاری برای هر دو کشور محسوب می شود.
نکته آخر اینکه دیدار سازنده آقای دکتر روحانی رئیس جمهور کشورمان با آقای الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان،در داووس و سفر آقای علی اف دربه تهران درست دو ماه پس از دیدار داووس و دیدارهایی که در فضای صمیمانه ای با مقام های کشورمان انجام داد، زمینه ساز موفقیت نهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی بود و با توجه به عزم دوکشورمی توان گفت روابط جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران اهمیت ویژه ای یافته و مانعی برای توسعه این مناسبات وجود ندارد.