«تحليف» رياست جمهوري رجب طيب اردوغان و آغاز نخست وزيري احمد داووداوغلو - دو همفکري که در سال هاي اخير رويکرد ترکيه را دگرگون کردند- از آغاز دوره اي جديد از حيات حزب عدالت و توسعه حکايت دارد. با آنکه اردوغان مطابق قانون اساسي، از اين پس مسووليتي در «حزب» ندارد اما او پيش از ورود به «کاخ چانکايا»، کوشيد پايه پل هاي پشت سر را مستحکم کند تا نسبت به تداوم فعاليت حزب در عدم حضور فيزيکي خود، اطمينان حاصل کند. او که نگاه جديدي به سياست و حکومت دارد، اکنون در سوداي تغييري اساسي در جايگاه رياست جمهوري است. اردوغان با توجه به پيشينه فعاليت حزبي و اصولاتيپ ناآرام سياسي خود، رداي رياست جمهوري را در شکل کنوني -که بيشتر نقشي تشريفاتي است- بر تن خود نازيبا مي بيند و به همين دليل خواهد کوشيد گام به گام اختيارات و صلاحيت هاي قانوني رياست جمهوري را افزايش دهد. او که هنوز از کاريزما برخوردار است در سوداي تغييري بنيادين در قانون اساسي ترکيه است اما تحقق اين خواسته در شرايط کنوني براي اردوغان چندان آسان نخواهد بود به خصوص که احزاب رقيب او در پارلمان، مشي بلندپروازانه وي را نشانه رفته اند. به همين دليل، صحنه سياسي و اجتماعي ترکيه براي اردوغان و همفکر نزديک او، احمد داووداوغلو چنين مي نمايد که پس از يک دوره تثبيت، گام بلندي در مسيري نو بردارند. سال آينده(2015) براي حزب عدالت و توسعه و شخص داووداوغلو و اردوغان به عنوان رييس جمهور، حياتي و تعيين کننده است. رييس جمهور از هم اکنون از بالکن کاخ رياست جمهوري، به حياط حزب عدالت و توسعه چشم دارد تا با نگاه خود، جابه جايي ها و تحرکات درون حزبي را زير نظر بگيرد. پيروزي حزب عدالت و توسعه در انتخابات پيش رو، اگرچه در نبود اردوغان در جايگاه رياست حزب، با دشواري هايي مواجه است اما او کوشيد شخصي را بر صندلي خود بنشاند که از تحرک لازم سياسي و وجهه بين المللي به عنوان يک ديپلمات جوان اما کارکشته برخوردار باشد. احمد داووداوغلو با نگرش جغرافيامدارانه در سياست خارجي که سبب دگرگوني ماهوي در ديپلماسي منطقه اي ترکيه شد اکنون مي کوشد صحنه داخلي ترکيه را نيز تحت الشعاع تئوري هاي خود قرار دهد اگرچه ايده «تنش صفر» داووداوغلو به «تنش مضاعف» منجر شد اما اين تمام ماجرا براي معمار ديپلماسي نوين ترکيه نبود. منتقدان او نيک مي دانند داووداوغلو عرصه نويني را فراروي سياست خارجي گشوده است. اين پرسش مطرح است که آيا داووداوغلو با توجه به سايه سنگين اردوغان در فضاي سياسي ترکيه خواهد توانست رويکرد متفاوت و تاثيرگذاري در عرصه داخلي اتخاذ کند؟ اگر سياست خارجي را ادامه و برآيند سياست داخلي بدانيم درواقع اوغلو مي داند که قطعات اين پازل را چگونه در کنار هم قرار دهد. در اين ميان مطالبه کرد ها و علويان رو به افزايش است اما نخست وزير گفته است از حاميان ادامه مذاکرات با طرف هاي مختلف است و در عين حال، کوشيده است نشان دهد اهل مداراي سياسي است.
اين ويژگي متفاوت از رفتار صريح رجب طيب اردوغان در قبال منتقدان است که عمدتا نگرش «مشت آهنين» را به نمايش مي گذارد. در اين ميان، مرد سومي که نقش او در سياست و حکومت در ترکيه انکارشدني نيست عبدالله گل است. سياستمداري که با خويشتنداري، در کاخ رياست جمهوري را باز گذاشت. از او نيز در آينده بيشتر خواهيم ديد. مردان سياست کنوني ترکيه يعني اردوغان و داووداوغلو مشي خود را بر اساس استراتژي (2023) که مصادف با يکصدمين سال تاسيس جمهوري ترکيه است پايه گذاري مي کنند تا از اين رهگذر آنطور که اردوغان گفته ترکيه در مکان دهم اقتصاد جهان قرار گيرد و به تبع آن حزب عدالت و توسعه نيز سکاندار ترکيه جديد باشد. ترسيم اين فضا تنها در تغييرات بنيادين در ساختار سياسي ترکيه آنگونه که اردوغان مي خواهد نظام را از پارلماني به رياستي تغيير دهد ميسر است اما داووداوغلو با وجود همفکري و همسويي با اردوغان نمي خواهد «در سايه» حرکت کند چراکه به همان اندازه که اردوغان معمار نوين ترکيه است، اوغلو نيز خود را معماري با نگرشي آکادميک مي داند و نمي خواهد در سايه اردوغان باقي بماند. به هرحال صحنه اجتماعي و سياسي ترکيه، همواره از يک سبک خاص پيروي نمي کند که اردوغان و داووداوغلو با خوشبيني چشم انتظار فضاي بازتري در استمرار حکومت عدالت و توسعه باشند. مگر آنکه رشد اقتصادي همچنان استمرار يابد و اصلاحات دموکراتيک در صحنه داخلي براي کرد ها، علويان و جنبه هاي ديگر مهيا باشد. اگرچه ايجاد چنين بستري، ناراضيان شاخصي مانند جمهوري خلق و حرکت ملي و جماعت هايي چون فتح الله گولن دارد که آنها از هم اکنون زنگ تبليغات سال آينده پارلماني را -که براي عدالت و توسعه تعيين کننده است- به صدا درآورده اند.
منبع : روزنامه شرق 8 شهریور 1393
نظر شما