هفت نکته درباره یک سریال پر مخاطب / «بازی تاج و تخت» از کجا آمد و چگونه فراگیر شد؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، «بازي تاج و تخت» يك سريال آمريكايي فانتزي درام ساخت شبكه شناخته‌شده اچ‌بي‌او است كه توسط ديويد بينوف و دي‌بي‌ وايس خلق شده است.

 اين سريال اقتباسي از مجموعه رمان‌هاي «نغمه يخ و آتش» نوشته جورج آرآر مارتين است و نام خود را از رمان اول اين مجموعه يعني «بازي تاج و تخت» گرفته است. پخش اين سريال از روز هفدهم ماه آوريل سال 2011 آغاز شد و در حال حاضر در پنجمين فصل خود به سر مي‌برد. فصل ششم نيز ساخته خواهد شد. هر فصل از اين سريال شامل 10 اپيزود 50 تا 60 دقيقه‌اي مي‌شود.

این سریال مانند مجموعه رمان‌هایی که با اقتباس از آن‌ها نوشته شده است، از شمار بازیگران بسیار بالایی بهره می برد. طی مراحل تهیه فصل سوم سریال، نام 257 بازیگر ثبت شد که باور می‌رود بزرگترین رکورد تعداد بازیگران در تلویزیون باشد. همچنین بازیگران این سریال از بالاترین دستمزدها در میان بازیگران سریال‌های تلویزیونی کابلی برخوردار هستند. از بازیگران کنونی سریال می‌توان به پیتر دینکلج که برای نقش‌آفرینی‌اش در نقش تیریون لَنیستِر موفق به کسب جوایز بازیگر نقش مکمل مرد امی و گلدن گلوب هم شده، نیکولای کوستر-والدو، امیلیا کلارک، کیت هرینگتون، لینا هدی و ناتالی دورمر و ایدن گیلن اشاره کرد.

نغمه يخ و آتش
اين مجموعه فانتزي حماسي در سال 1991 با آغاز نويسندگي كتاب «بازي تاج و تخت» توسط مارتين كليد خورد. چندين سال طول كشيد تا كتاب به مرحله اجرايي برسد و اولين بار در سال 1996 به چاپ رسيد. این اثر ابتدا قرار بود يك مجموعه سه‌گانه باشد اما بعدها به هفت كتاب گسترش يافت. پنجمين كتاب از اين مجموعه با عنوان «رقصي با اژدهاها» در سال 2011 منتشر شد و نوشتن آن پنج سال به طول انجاميد. رمان ششم يعني «بادهاي زمستان» هنوز آماده نشده و طرفداران بسياري را سال‌ها منتظر خود نگه داشته است.

داستان «نغمه يخ و آتش» در قاره‌هاي خيالي وِستروس و اِسوس به وقوع مي‌پيوندد؛ جهاني كه در آن فصل‌ها مي‌توانند سال‌ها به طول بينجامند و قرن‌ها پيش جادو در آن وجود داشته اما بيشتر افراد باور دارند كه حالا از بين رفته است. هر بخش از كتاب از نقطه نظر يكي از شخصيت‌هاي اصلي - و گاه فرعي - داستان تعريف مي‌شود كه تعداد آن‌ها در رمان اول 9 شخصيت بود و در رمان پنجم به 31 شخصيت رسيد. سه خط داستاني اصلي با هم پيوند زده مي‌شوند: جنگ ميان خاندان‌هاي بزرگ براي كنترل وستروس و تخت آهنين پادشاهي آن؛ خطر رو به رشد «ديگران» كه موجودات فراطبيعي هستند و فراي مرز شمالي وستروس حضور دارند؛ و در نهايت جاه‌طلبي‌هاي دِنِريس تارگَرين كه دختر تبعيدشده پادشاه سابق وستروس است و مي‌خواهد به حق موروثي خود دست پيدا كند.

مارتين براي نوشتن رمان‌هاي خود از منابعي مانند «جنگ رزها» كه در نيمه دوم سده پانزدهم ميلادي بين دو خاندان قدرتمند لانكاسترها و يورك‌ها صورت گرفت، و همچنين مجموعه رمان‌هاي فرانسوي تاريخي «پادشاهان ملعون» استفاده كرد. افرادي هم رمان‌هاي او را با مجموعه رمان‌هاي «ارباب حلقه‌ها»ي تالكين و الهام‌بخشي‌هاي آن از افسانه‌هاي اسكانديناوي مقايسه مي‌كنند. «نعمه يخ و آتش» نقدهاي بسيار مثبتي براي نمايش گسترده و گوناگون خود از زنان و مذهب دريافت كرده و همچنين به خاطر ترجيح دادن واقع‌گرايي در مقابل جادو مورد تجليل قرار گرفته است. از نكات جالب اين مجموعه مي‌توان به اين اشاره كرد كه تمام اجزاي آن به نحوي به هم مرتبط هستند و خواننده در هر لحظه از داستان بايد به تمام جزيياتي كه پيش از آن خوانده توجه داشته باشد؛ نقطه نظرهاي مختلف شخصيت‌ها هم باعث مي‌شود خواننده هرگز نتواند با اطمينان و امنيت تصور كند كه شخصيت محبوبش پيروز خواهد شد يا خير، يا حتي اينكه زنده خواهد ماند يا خير. علاوه بر اين، موضوعاتي از جمله خشونت، جنسيت و ابهام‌هاي اخلاقي هم به وفور در ميان داستان‌هاي مختلف هزاران شخصيت اين مجموعه ديده مي‌شوند.

با استناد به جديدترين ارقام فروش كه تا ماه آوريل سال 2015 محاسبه شده‌اند، مجموعه كتاب‌هاي «نغمه يخ و آتش» جورج آرآر مارتين بيش از 60 ميليون نسخه در سراسر جهان فروخته‌اند و به بيش از 45 زبان ترجمه شده‌اند. قسمت‌هاي چهارم و پنجم اين مجموعه به محض انتشار به صدر ليست پرفروش‌ترين كتاب‌هاي نيويورك تايمز رسيدند. از جمله آثار و محصولات مرتبط ديگر به اين مجموعه مي‌توان به چندين رمان كوتاه مرتبط، يك اقتباس كميك‌بوكي و چندين بازي كارتي، تخته‌اي و كامپيوتري نیز اشاره كرد.

مراحل توسعه و نويسندگي سريال
ديويد بنيوف و دي‌بي وايس ايده ساخت سريال را در سال 2006 و بعد از خواندن رمان‌ها به دست آوردند و آن را با شبكه اچ‌بي‌او در ميان گذاشتند. آن‌ها توانستند مارتين - كه خود فيلمنامه‌نويس باسابقه‌اي است - را طي يك ملاقات پنج ساعته راضي كنند. بنيوف مي‌گويد آن‌ها در نهايت با پاسخ به اين سوال كه «مادر جان اسنو كيست؟» موفق به متقاعد كردن مارتين شدند. سريال مراحل اوليه توليد خود را در ماه ژانويه سال 2007 آغاز كرد و بنيوف و وايس به عنوان نويسندگان و تهيه‌كنندگان اجرايي آن استخدام شدند و خود مارتين هم مسئوليت نويسندگي يك اپيزود از هر فصل را تا فصل چهارم بر عهده داشت، اما بعد از آن براي تمركز روي نويسندگي قسمتي بعدي رمان، از اين سمت كناره‌گيري كرد. بودجه ساخت اپيزود اول چيزي بين 5 تا 10 ميليون دلار بود و بودجه كل فصل اول حدود 50 تا 60 ميليون دلار تخمين زده شد. بين سال‌هاي 2012 تا 2015، بودجه ميانگين براي هر اپيزود از 6 ميليون دلار به حداقل 8 ميليون دلار افزايش پيدا كرد.

به غير از بنيوف و وايس، برايان كاگمن، ونسا تيلور، جين اسپنسون و ديو هيل تنها كساني بودند كه طي بازه‌هاي زماني مختلف در اتاق نويسندگان سريال حضور داشتند؛ مارتين آنجا حضور ندارد، اما فيلمنامه را مي‌خواند و يادداشت مي‌نويسد. بنيوف و وايس بعضي مواقع شخصيت‌هاي خاص را به يك نويسنده مي‌دهند؛ به طور مثال كاگمن مسئوليت نوشتن داستان شخصيت آريا براي فصل چهارم سريال را بر عهده داشت. نويسندگان چند هفته وقت را صرف نوشتن اسكلت كلي داستان در آن فصل و اينكه چقدر از محتويات كتاب را استفاده خواهند كرد مي‌كنند و بعد از اينكه داستان كلي هر شخصيت مشخص شد، آن‌ها بين دو تا سه هفته ديگر به بحث كردن درباره جزييات داستان هر شخصيت مي‌پردازند و اپيزود به اپيزود را مي‌چينند. كار نوشتن تمام 10 اپيزود هر فصل قبل از شروع فيلمبرداري به پايان مي‌رسد و همه اپيزودها بدون در نظر گرفتن ترتيب و با استفاده از دو واحد مختلف در دو كشور مختلف، به صورت همزمان فيلمبرداري مي‌شوند.  

فیلمبرداری و جلوه‌های ویژه
موقعیت اصلی فیلمبرداری این سریال، هال استودیوز واقع در بلفاست، شمال ایرلند است. همچنین مناطق مختلفی از ایرلند برای صحنه‌های مختلف فصل اول سریال انتخاب شدند. صحنه‌های جنوبی فصل اول در مالت فیلمبرداری شدند، که نسبت به موقعیت مراکش انتخاب شده برای اپیزود اول تغییر جالبی بود. این تغییر در فصل دوم به سمت کشور کرواسی و شهر دیوارکشیده دوبرونیک رفت که می‌توانست بهترین موقعیت برای کینگز لندینگ (پایتخت و مکان اصلی حاکمیت و سیاست سریال) باشد. صحنه‌های یخ‌زده شمال فرای دیوار بزرگ در ماه نوامبر سال 2011 در ایسلند فیلمبرداری شدند. فصل سوم بخش اصلی فیلمبرداری را دوباره به کشورهای کرواسی و مراکش بازگرداند. تهیه‌کنندگان سریال از سه واحد جداگانه (با عنوان‌های «اژدها»، «گرگ» و «کلاغ») استفاده کردند که با کمک شش تیم کارگردانی، 257 بازیگر و 703 دست اندرکار صحنه فصل سوم را به وجود آوردند. فصل چهارم هم به دوبرونیک بازگشت و از موقعیت‌های جدید در کشور کرواسی استفاده کرد؛ فیلمبرداری آن 136 روز طول کشید و روز بیست و یکم ماه نوامبر سال 2013 به پایان رسید.

شبکه اچ‌بی‌او برای فصل اول از کمپانی‌های وی‌اف‌اکس (جلوه‌های تصویری) بلوبولت واقع در بریتانیا و اسکرین‌سین واقع در ایرلند استفاده کرد و بیشتر محیط سریال به صورت پروژکشن‌های 2.5 بعدی فیلمبرداری شدند تا به بیننده احساس کاملی از پرسپکتیو بدهند. قسمت پایانی این فصل یعنی «آتش و خون» نامزد دریافت جایزه امی جلوه‌های ویژه در سال 2011 شد. اما چون در فصل‌های بعدی جلوه‌های تصویری بسیار پیچیده‌تر و شامل موجودات، آتش و آب سی‌جی‌ (گرافیک رایانه‌ای) می‌شدند، از آغاز فصل دوم کمپانی پیکسوموندو واقع در آلمان تبدیل به تهیه‌کننده اصلی وی‌اف‌اکس سریال شد. اپیزودهای «والار مورگولیس» و «والار دوهاریس» موفق به کسب جایزه امی جلوه‌های تصویری برای کمپانی این کمپانی در سال‌های 2012 و 2013 شدند. برای فصل چهارم هم شبکه اچ‌بی‌او کمپانی مک‌اِویژن را به جمع اضافه کرد و به این ترتیب اپیزود پایانی این فصل با عنوان «کودکان» هم موفق به کسب یک جایزه امی دیگر شد.

از روز بیست و سوم ماه ژانویه سال 2015، دو اپیزود پایانی فصل چهارم سریال در 205 سینمای ویژه ایالات متحده با فرمت ‌آی‌مکس هم به نمایش درآمدند و «بازی تاج و تخت» را تبدیل به اولین سریال تلویزیونی تاریخ کردند که با این فرمت نمایش داده شده است. این سریال توانست در روز اول حضورش در باکس‌آفیس 686 هزار دلار فروش کند و این رقم را تا پایان هفته اول به بیش از 1.5 میلیون دلار رساند.

تعداد بینندگان و دانلود غیرقانونی
فصل اول «بازی تاج و تخت» در اولین روز یکشنبه نمایش خود به طور میانگین 2.5 میلیون بیننده داشت و تعداد بینندگان آن در کل، شامل بازبینی‌ها و سفارش‌ها، به 9.3 میلیون می‌رسید. فصل دوم میانگین 11.6 میلیون بیننده داشت. فصل سوم به طور میانگین توسط 14.2 میلیون نفر تماشا شد و به این ترتیب بعد از سریال «سوپرانوها» تبدیل به پربیننده‌ترین سریال شبکه اچ‌بی‌او شد. اما در فصل چهارم این سریال موفق به جذب میانگین 18.6 میلیون بیننده شد و به این ترتیب حتی رکورد سریال فراموش‌نشدنی «سوپرانو‌ها» را هم شکست.

سریال «بازی تاج و تخت» به شدت به خاطر تعداد دانلودهای غیرقانونی، مخصوصا در خارج از ایالات متحده شناخته شده است. وبسایت تورنت فریک که مختص اخبار سهیم شدن فایل‌های مخلتف است، تخمین زده که این سریال از سال 2012 تا به حال بیشترین میزان دانلودهای غیرقانونی را داشته است. این میزان در فصل اول سال 2015 به حدود 7 میلیون رسیده که نسبت به سال 2014 به میزان  45% افزایش یافته است. یک اپیزود در سال 2012 بیش از چهار میلیون بار دانلود شده بود که تقریبا مساوی تعداد بینندگان رسمی آن در شبکه اچ‌بی‌او بود. قسمت آخر فصل چهارم این سریال بدل به بیشترین فایل دانلود شده در تاریخ وبسایت بیت‌تورنت شد و در 12 ساعت شاهد 1.5 میلیون دانلود بود. در جدیدترین مثال این دانلودهای غیرقانونی هم می‌توان به اپیزودهای فصل پنجم سریال اشاره کرد؛ روز یازدهم ماه آوریل و تنها یک روز پیش از انتشار رسمی اپیزود اول فصل جدید سریال، چهار اپیزود اول آن به صورت غیرقانونی روی اینترنت منتشر شدند و در 24 ساعت اول بیش از 800 هزار بار دانلود شدند.

موسیقی
از نکاتی که از صحنه اول نمایش سریال توجه بیننده را به خود جلب می‌کند موسیقی تیتراژ آن است که توسط رامین جوادی، آهنگساز ایرانی-آلمانی صنایع فیلم، تلویزیون و بازی‌های ویدیویی ساخته شده است. او در کنار ساختن موسیقی «بازی تاج و تخت» به خاطر آهنگ‌های با گیتار نواخته شده فیلم‌هایی از جمله «مرد آهنی»، «حاشیه اقیانوس» و سریال‌های «فرار از زندان» و «فلش فوروارد» شناخته شده است. آهنگ فصل اول سریال که حدود 10 هفته پیش از نمایش اولیه سریال توسط جوادی نوشته شده بود، توسط لیبل آمریکایی واریس سارابنده در ماه ژوئن سال 2011 منتشر شد. آلبوم‌های فصل‌های بعدی هم با اجراهایی از گروه‌های دِ نشنال، دِ هولد استدی و سیگور رُش منتشر شدند. آهنگ تیتراژ اینسترومنتال سریال توسط تعداد بی‌شماری از موسیقی‌دانان دیگر به شکل‌های مختلف کاور شده است.

تاثیرات فرهنگی
با وجود اینکه بعضی از منتقدان قبل از نمایش سریال به خاطر محدودیت‌های ژانری آن را دست کم گرفته بودند، موفقیت ادامه‌دار آن باعث گسترش محبوبیت موضوع‌های فانتزی و قبول شدن فانتزی توسط عامه مردم شد. به گفته ایان بوگوست طراح بازی‌های ویدیویی، منتقد و محقق، سریال «بازی تاج و تخت» توانست همان روند موفقیت اقتباس‌های سینمایی فیلم‌های سه‌گانه «ارباب حلقه‌ها» و مجموعه فیلم‌های «هری پاتر» را ادامه دهد و بازار سودمند جدیدی را برای ژانر فانتزی به وجود بیاورد.

محبوبیت سریال به شدت فروش کتاب‌های «نغمه یخ و آتش» را افزایش داد و آن‌ها را برای ماه‌های متوالی به صدر جدول پرفروش‌ها فرستاد. به نوشته دیلی بیست، این سریال تبدیل به یکی از محبوب‌های نویسندگان کمدی‌های سیت‌کام نیز شد و به این ترتیب بسیاری از سریال‌های دیگر نیز به آن اشارات زیادی کردند. علاوه بر این، سریال «بازی تاج و تخت» مسئول افزایش چشم‌گیر خرید و فروش سگ‌های گرگی از جمله نژاد هاسکی بوده است. بعد از فصل دوم سریال، رسانه‌ها از عبارت «بازی تاج و تخت» برای توصیف کردن یک موقعیت شدیدا پرتنش و یا حیله‌گرانه استفاده کردند و به این ترتیب برای اشاره به مسایلی از  نبردهای قانون‌گذاری حفاظت از سلامت در ایالات متحده گرفته تا جنگ داخلی سوریه یا درگیری‌های بر سر قدرت داخل دولت چین از این عبارت استفاده شد.

فصل پنجم سریال
شبکه اچ‌بی‌او دستور ساخت فصل پنجم و ششم سریال را با هم در ماه آوریل سال 2014 داد که به نوبه خود جالب بود چون شبکه‌ها به صورت فصل فصل سریال‌های خود را تمدید می‌کنند. فصل پنجم روز دوازدهم ماه آوریل سال 2015 به نمایش درآمد و با اقتباس از محتوای کتاب‌های «ضیافتی برای کلاغ‌ها» و «رقصی با اژدهاها» یعنی رمان‌های چهارم و پنجم جورج آرآر مارتین داستان خود را پیش می‌برد. این فصل از چندی از عناصر کتاب سوم یعنی «توفانی از شمشیرها» هم استفاده می‌کند.

فیلمبرداری این فصل در ماه جولای سال 2014 در بلفاست آغاز شد و در ماه دسامبر همان سال به پایان رسید. بعضی از صحنه‌ها که در شهرهای «دورن» و «وولانتیس» اتفاق می‌افتند، در کشور اسپانیا فیلمبرداری شدند. قصر تاریخی سلطنتی آلکازار سویل، دانشگاه اسونا و پل رومن شهر کوردوبا از موقعیت‌های جدید این فصل بودند. یک فیلم مستند نیم ساعته با عنوان «بازی تاج و تخت: یک روز در زندگی» هم روز هشتم ماه فوریه سال 2015 برای تبلیغ فصل جدید سریال پخش شد و روز اول تهیه در سه صحنه فیلمبرداری بلفاست، دوبرونیک و اسونا را از نقطه‌نظر شخصیت‌های اصلی نشان می‌داد. اولین تریلر رسمی فصل پنجم روز سی‌آم ماه ژانویه منتشر شد و پیش‌نمایش جهانی اولین اپیزود نیز روز هجدهم ماه مارس در برج لندن برگزار شد.

5757

ترجمه و تالیف : مازیار معتمدی