سرمایه ای که رهبری در اختیار تیم مذاکره کننده قرار داد

 
بیانات جامع مقام معظم رهبری در موضوع هسته ای از جنبه های مختلفی قابل بررسی است. یکی از جنبه های مهم این بیانات، اعطای یک سرمایه مذاکراتی ارزشمند در اختیار تیم هسته ای کشورمان در واپسین روزهای این مذاکرات طولانی و نفس گیر است. همین سرمایه مذاکراتی است که استقبال و تشکر ویژه مسئول و اعضای تیم مذاکرات هسته ای را به دنبال داشته است.
یکی از جنبه های این سرمایه مذاکراتی، حمايت قاطع و بي چون و چراي رهبر انقلاب از تيم هسته ای و به ويژه تاكيد ایشان بر آشنايي نزديك و اعتماد كامل به اعضای تیم و عدم عدول آن ها از هيچ يك از اصول يا خطوط قرمز ترسیم شده توسط ایشان در جلسات علنی و غیر علنی است. ارزش این بیانات هنگامی بیشتر روشن می شود که به تشکیک رسانه ها و صاحب نظران آمریکایی درباره اقتدار و اختیارات تیم مذاکراتی ایران و اهداف پشت این تشکیک توجه نماییم. برخی جوسازي ها و شايعات داخلي از جمله ماجراي حمله لفظی به دکتر ظریف در مجلس و طرح اتهاماتی نظیر بی توجهی ایشان به تذکرات و خطوط قرمز رهبری در جلسات خصوصی، بهانه لازم را به برخی مخالفان آمریکایی مذاکرات داد تا با زیر سوال بردن اعتبار تيم مذاکراتی ايران، زمینه را برای طرح برخی زیاده خواهی های جدید فراهم کنند. از جمله رابرت آينهورن كه تا چندي قبل جزو مذاكره كنندگان آمريكايي بود در مقاله ای، ضمن ادعای عقب نشینی ایران از فرمول ها و چارچوب های قبلي، درباره تخطی و بی توجهی تيم مذاكراتي ایران نسبت به اختياراتش و همچنین خطوط ترسیم شده رهبری گمانه زنی کرده بود. یکی از جنبه های بیانات روشنگرانه و حساب شده رهبر انقلاب این بود که سرمايه مذاكراتي مناسبي از اعتماد و حمایت کامل در اختيار تيم هسته ای بر سر ميز مذاكره در اين مراحل حساس گذاشتند.
جنبه دیگر فرمایشات مقام معظم رهبری، مقابله با بدعهدی ها و زیاده خواهی های مذاکره کنندگان آمریكايي بود که آقای صالحی از آن به "دبه کردن" مذاکراتی یاد کرد. به این معنی که آمریکایی ها با نقض گفته ها و توافقات قبلی، خواسته ها و زیاده خواهی های جدیدی را مطرح می کردند که یکی از موانع اصلی آماده شدن سند نهایی بوده است. در مورد دلیل این رفتار مذاکراتی آمریکایی ها تحلیل های مختلفی ارائه شده است. ولی یکی از قابل پذیرش ترین این تحلیل ها این است که آنها با عدول عمدی و آگاهانه از توافقات قبلی قصد دارند حداکثر امتیازات را در مسایل حل نشده به دست آورند. به این ترتیب که تمام توان و توجه تیم مذاکراتی ایران را مشغول متقاعد کردن آمریکایی ها به بازگشت به مواضع قبلی شان نمایند و در عوض امتیازاتی در مسایل حل نشده در مرحله نگارش اخذ نمایند. طبق این تحلیل، امکان بازگشت آمریکایی ها به موارد تفاهم شده در مراحل پایانی وجود داشت، ولی با این تاکتیک اعطای امتیازجدید به ایران را در موراد اختلافی را متوقف کرده و امتیازات خود را حداکثری خواهند کرد. با فرمایشات صریح مقام معظم رهبری مذاکره کنندگان آمریکایی تا حدود زیادی از این حربه مذاکراتی خلع سلاح شدند و از آن روز رئیس جمهور و وزیر خارجه آمریکا بارها پایبندی خود را به مفاد مورد توافق قبلی اعلام کرده اند. این تحول قطعا کمک موثری به حل سریع تر بن بست های مذاکراتی فعلی خواهد نمود.
جنبه سوم از فرمایشات مقام معظم رهبری مقابله با حجم شدید تبلیغاتی و نجات مذاکرات از گم کردن تصویر و دورنمای کلی به خاطر غرق شدن در جزییات فنی و حقوقی است. روایتی که برخی رسانه های آمریکایی سعی در القای آن از مذاکرات داشتند این بود که ایران به خاطر فشار تحریم ها حاضر به مصالحه و در واقع تسلیم شده و افرادی تندرو نظیر نتانیاهو همواره ادعا کرده و می کنند که فشارهای بیشتر باعث اخذ امتیازات بیشتر خواهد شد. این موضوع در کنار دامن زدن به برخی حساسیت های غیرلازم داخلی درباره جزییات فنی مذاکرات و بازرسی ها در فضای عمومی جامعه باعث شده بود که تمام توجهات به این جزییات فنی و حقوقی معطوف شود و دورنمای کلی مذاکرات مطابق میل رسانه های ضدایرانی ترسیم گردد. رهبر انقلاب با هوشیاری این تصویر و دورنمای کلی را به سرجای اصلی خود برگرداندند. ایشان با تبیین روند و چشم انداز کلی مذاکرات به صراحت بیان داشتند که این مذاکرات با درخواست و اصرار طرف آمریکایی و ادعای تغییر مسیر این کشور در سیاست های ضد ایرانی خود و همینطور وعده رفع تمام تحریم ها طی مدت شش ماه شکل گرفته است. یادآوری و ترسیم مجدد این تصویر به فاصله چند روز به پایان مذاکرات در واقع بازگرداندن گفتگوها به ریل اصلی است و اگر طرف های مذاکراتی ایران واقعا خواستار حصول توافق باشند باید به پیشنهاد و درخواست اولیه خود متعهد باشند.
جنبه چهارم بیانات ایشان، یادآوری مجدد انعطاف های واقع بینانه ایران و بیان صریح حداقل خواسته های مذاکراتی ایران بود. یکی از تکنیک های مذاکراتی معمول، طرح پیشنهادات غیرواقعی و تلاش برای عدم اطلاع طرف مقابل از کف مطالبات واقعی کشورهاست. به این معنی که طرف های مذاکراتی بارها مطالبات و زیاده خواهی های حداکثری که می دانند امکان تحقق ندارد مطرح می کنند تا در روزهای آخر با چانه زنی و انعطاف های نمایشی، حداکثر امتیازات را به دست آورند. این تاکتیک مذاکراتی می تواند به مهمترین آفت و تهدید مذاکرات تبدیل شود و حتی به اتخاذ تصمیماتی اشتباه و شکست ناخواسته مذاکرات منجر شود. مقام معظم رهبری به فاصله یک هفته تا پایان مهلت پیش بینی شده، کف خواسته های ایران را بطور صریح و منطقی ترسیم نمودند و به طرف های مذاکراتی این فرصت را دادند که در این مهلت باقیمانده تصمیمات سیاسی و نهایی خود را اتخاذ کنند تا مذاکرات قربانی تکنیک های مذاکراتی یا ملاحظات سیاست داخلی این کشورها در لحظات آخر نشود.
روزهای آینده، روزهای اتخاذ تصمیماتی مهم و راهبردی برای طرف های مذاکراتی ایران است. بیانات مقام معظم رهبری کمک موثری به بازگردندان مذاکرات به ریل اصلی خود ارزیابی شده است و امیدواریم تیم هسته ای با بهره گیری بهینه از این سرمایه مذاکراتی ارزشمند، به اهداف راهبردی کشور در این مذاکرات دست یابد. خودداری از طرح مطالب انحرافی و جزییات غیرمفید و یا طرح موضوعات مخالف روح بیانات رهبر معظم انقلاب کمک موثری به استفاده بهینه از این سرمایه مذاکراتی در روزهای آینده خواهد نمود.

سخنگو و رایزن سابق نمایندگی ایران در سازمان ملل در نیویورک

4949