بارور کردن ابرها دوای درد بی آبی و خشکسالی ایران می شود؟

طهورا شهبازی: در سال های اخیر که خشکسالی سرنوشت منابع آبی ایران شد روش های مختلف مبارزه با آن روی میز های مسوولان چیده شد تا با آنها به جنگ خشکسالی بروند. باروری ابرها یکی از همین روش هایی بود که در سال های اخیر چندین بار از طرف مسوولان برای مقابله با کم آبی مطرح شد. طرحی که برای اولین بار در سال ۱۳۵۳به اجرا درآمده بود. اما بر اساس تجربه های کشورهای مختلف در این زمینه باروری ابرها را نمی توان روش مناسبی برای مقابله با خشکسالی حساب کرد.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، فناوری باروری ابرها یکی از روش های مدرن استحصال آب و به عنوان یکی از راهکارهای جبران کمبود آب در آینده شناخته شده است و در بسیاری از کشورهای دنیا به عنوان یک روش مرسوم برای افزایش استحصال آب مورد استفاده قرار گرفته. روسی ها در باروری مصنوعی ابرها برای اولین بار پیشقدم شده و اولین کشوری بودند که ایده ایجاد بارش از طریق باروری ابرها را مطرح کردند. آمریکایی ها اما قدم را فراتر برداشته و بیشترین پروژه های باروری ابرها و پژوهش در این زمینه را متعلق به خود کردند.

بر اساس جدول زیر کشورهای عربی مانند عربستان، عراق، سوریه، امارات و غیره نیز در ردیف بارورکنندگان ابر هستند که تقریبا اکثر آنها سابقه ای بیش از ۱۰سال در اجرای این پروژه ها دارند؛

طرح باروری ابرها در ایران سال ۱۳۵۳ و توسط وزارت نیرو به اجرا درآمد که میزان افزایش بارندگی در این طرح ۱۸.۵ درصد گزارش شد و سال های بعد نیز به صورت پراکنده این کار انجام شد اما به طور رسمی از سال ۱۳۷۶ مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در یزد آغاز به کار کرد.

پیش نیاز باروری ابرها مجموعه ای از عوامل طبیعی است که یکی از این آنها میانگین سالانه بارندگی است. مناطقی برای عملیات بارورسازی ابر مناسب اند که حداقل بارش میانگین سالانه در حدود ۳۰۰میلیمتر را داشته باشند. ميانگين بارندگي سالانه کشور حدود 250 ميليمتر است که اين عدد کمتر از ميانگين بارندگي آسيا و حدود يک سوم ميانگين بارندگي سالانه جهان است؛ یکی از پیش شرط های دیگر مستعد بودن ذاتی ابرها در بارش است.

از طرف دیگر همانگونه که در کشورهای مختلف تجربه شده است بارورسازی ابر به هیچ وجه راهکاری برای مقابله با خشکسالی ها، رفع کم بارشی، حل مشکل کم آبی در یک منطقه و خشک شدن دریاچه ها و رودخانه ها نیست و در هیچ جای جهان از این روش برای چنین اهدافی استفاده نمی شود.

از طرف دیگر در سال های اخیر ادعاهایی مبنی بر اینکه بارورسازی ابرها در کشور ترکیه بر کاهش بارش در ایران تاثیر گذاشته است مطرح شده بود که نتیجه بررسی ها بر اساس مدارک و بررسی های موجود نشان می دهد که موضوع بارورسازی ابرها توسط کشور ترکیه و اثر آن بر میزان بارش ایران به طور کلی بر مبنای اصول صحیح علمی و مستندات کافی مطرح نشده است و همچنین مدارک و مستندات علمی موجود داخلی و بین المللی چنین تاثیری را تایید نمی کند.

باروری ابرها در مقطع زمانی پیرامون ۲۰سال پیش در کشور ترکیه در محدوده حوضه آبریز دریاچه وان صورت پذیرفته است که برخی از دست اندرکاران موفقیت این طرح را به میزان ۱۰درصد افزایش بارندگی بیان کرده اند. از طرفی ناهنجاری هواشناسی بارزی بین مناطق غربی کشور با شرق ترکیه مشاهده نمی شود. بنابر این عملیات بارورسازی ابرها توسط کشور ترکیه تاثیر چشمگیری بر بارش های جوی و منابع آب کشور نداشته است.

۴۷۲۳۳