برای بزرگداشت انقلاب چه فکرهایی شده است؟

اگر بخواهیم اینها و بسیاری دیگر را با جای خالی امام جمع بزنیم، ببینید با چه هزینه‌ای مساوی می‌شود؛ هزینه‌ای که میل به بی‌نهایت دارد.

برگ‌های تقویم که ورق می‌خورد، سالگشت انقلاب اسلامی بیشتر نمایان می‌شود. حق داریم از خود بپرسیم برای بزرگداشت این سالگرد چه فکرهایی شده است؟

هر دهه‌اش یک قرن حادثه داشته. آن هم حوادثی که هر کدام برای به زانو درآوردن مُلک و مَلِکی بس بوده است. شاید بشود مخارج مادی را به رقم کشید، اما مگر ممکن است هزینه‌های معنوی که برای رساندن پای انقلاب به سی و ششمین پله عمر خود پرداخت شده حساب کرد؟ بعید است بشود بهای زندگی‌هایی که در قربانگاه انقلاب فدا شده‌اند برآورد کرد! با چه چرتکه‌ای می‌توان چشمْ‌بهای انتظار مادری که پسری بازنگشته دارد حساب کرد؟ آیا کسی حجم غم را در قلب ساکت یک پدر شهید اندازه گرفته است؟ کدام آدم جسوری است که بگوید یکی را می‌شناسم به درایت دکتر بهشتی و به معرفت استاد مطهری؟ اگر بخواهیم اینها و بسیاری دیگر را با جای خالی امام جمع بزنیم، ببینید با چه هزینه‌ای مساوی می‌شود؛ هزینه‌ای که میل به بی‌نهایت دارد. در سمت راست عدد انقلاب صفرهایی به صف شده‌اند که قابل شمارش نیست.

بله، قبول داریم که سخت است، بلکه ناممکن، که بشود سالگشتی گرفت شایسته با این همه هزینه. اما این ناممکن نباید کسانی را که در این باره فکر می‌کنند و برنامه می‌نویسند از برپایی آبرومند  سالگرد انقلاب دور دارد.

اگر بخواهیم به سال های گذشته نگاه کنیم باید حدس بزنیم که سنت برگزاری مراسم دهه فجر امسال نیز رعایت خواهد شد. یعنی پارچه نوشته‌هایی از کمر تیرهای برق، سر در ادارات و سازمان‌ها آویزان خواهد شد. جلو وزارتخانه‌ها ریسه‌هایی از لامپ روشن کشیده می‌شود. روزهای دهه فجر با عناوین تکراری نامگذاری خواهد شد و یک نفر، آنها را در مصاحبه‌ای مطبوعاتی اعلام خواهد کرد. آموزگاران از دانش‌آموزان خواهند خواست انشاء خود را در موضوع انقلاب بنویسند. برخی از سرودهای اول انقلاب از صداوسیما پخش خواهد شد. تفسیرهای فراوان سیاسی نوشته می‌شود و کسی که کت و شلوار پوشیده و ریش هم دارد آنها را خواهد خواند و ...

هیچ کدام از این رسم‌های جاافتاده و تکراری نه چشم‌ها را به خود خیره می‌کند و نه دل‌ها را. تنها رسم زیبای مردمی و زنده این سالگشت‌ها همان راهپیمایی است. همه آنانی که نسبتی با انقلاب دارند و فراز و فرود زمانه، علاقه‌شان را نسبت به نَفْس این رویداد استثنایی جابه‌جا نکرده است، راهپیمایی را دوست دارند. فقط همین نمایش ملی داوطلبانه است که نماد مردمی بودن انقلاب را با خود حمل می‌کند. (البته مزة این راهپیمایی برای آنانی که انقلاب را با دو چشم خود دیده‌اند فرق می‌کند تا کسانی که آن را در کتاب تاریخ مدرسه خوانده‌اند. چون انقلاب دیدنی بود نه خواندنی. و چه سخت است خلق وفاداری در دل جوانانی که انقلاب را ندیده‌اند و فقط آن را خوانده‌اند!)

به نظر می‌رسد کسانی که برای برپایی مراسم سالگرد انقلاب برنامه می‌ریزند با یک «چه باید کرد» بزرگ روبه‌رو هستند. البته اولین جمله‌ای که می‌گویند این است که «بودجه کافی نداریم». این جمله زمانی به حقیقت نزدیک می‌شود که بگویند «فکر کافی نداریم». پاسخ «چه باید کرد» همین است که بگوییم متولیان برپایی مراسم سالگرد انقلاب توان اندیشیدن و تفکر لازم را برای بزرگداشت چنین رویدادی ندارند؛ آنان باید بیشتر و خوشتر از این بیندیشند. پیش فکر باشند و خوش فکر. پول، توان خرج کردن می‌آورد، نه قدرت فکر کردن.

نخستین کار برطرف کردن ضعف فکر و اندیشه است. اگر این ضعف کنار رود آن وقت باوری پدیدار می‌شود که به ما می‌گوید حق این انقلاب با صورت سازی‌هایی که سنت سال‌های گذشته بوده، ادا نخواهد شد. ما نیازمند ارائه کارهایی هستیم که بتواند بطن پاکیزه و آسمانی انقلاب را از زیر لایه‌هایی که رویش را پوشانده بیرون بکشد و آن را به نسل «انقلاب خوانده» نشان دهد. باطن انقلاب را لایه‌هایی از بی‌معرفتی، ندانم‌کاری، کج‌اندیشی، و خودخواهی گرفته است این رسوبات سیاه، به مرور در اثر سوء مدیریت‌ها نشست کرده و جلوة اولیه را از انقلاب گرفته.

بطن انقلاب آن قدر زیبا است که به آرایش و تزیینی نیاز ندارد. آن قدر دیدنی است که به تبلیغ و واسطه‌ای برای قبولاندنش محتاج نیست. کافی است بتوانیم آن را از پس این لایه‌ها بیرون بکشیم. برپایی مراسم سالگرد انقلاب نباید از زیبایی خبر دهد، بلکه باید زیبایی را نشان دهد. مراسم سنتی دهه فجر همان خبردهی است و خبر یعنی یادآوری یا آگاهی از پدیده‌ای در گذشته. اگر به زنده بودن انقلاب معتقدیم نباید آن را به عنوان موجودی در گذشته معرفی کنیم. بنابراین به جای خبر دادن باید نشان دهیم. نشان دادن زیبایی پاسخ همان «چه باید کرد» است. به نسل «انقلاب خوانده» باید نشان داد. آیا غیر از این راه دیگری پیش پای مسئولان برپایی سالگرد انقلاب وجود دارد؟