به همین بهانه «آرمان امروز» با حمید حسینی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی به گفت‌وگو پرداخته است.
آیا ایران طی سالیان اخیر توانسته است از میادین مشترک نفتی و گازی استفاده بهینه کند؟
کشور ایران در مجموع ۲۸ میدان گازی و نفتی مشترک با کشورهای دیگر دارد که تاکنون کشف و شناخته شده‌اند. متاسفانه از این تعداد میدان مشترک، ما فقط در ۱۰ میدان حضور فعال داریم و تا به امروز نتوانسته‌ایم در سایر میادین شروع به بهره‌برداری نفت و گاز کنیم. حال امیدواریم با اجرای برجام و نهایی شدن قراردادهای جدید نفتی آغاز عملیات در این میادین مشترک را سرعت بخشیم؛ چرا که سهم میادین مشترک در ذخایر نفتی و گازی ما بسیار بالاست. چنانکه از حدود بیش از ۵۰۰ میلیارد بشکه نفتی که در ایران کشف شده، حداقل ۱۷۵ میلیارد بشکه نفت قابل استخراج است و با ضریب برداشت فعلی پیش‌بینی می‌شود، ما بتوانیم حدود ۱۵۷ میلیارد از این تعداد بشکه نفت را استخراج کنیم. ضمن اینکه ۸۵ میلیارد بشکه از این ذخایر را با ۱۰ کشور دیگر شریک هستیم.
ظرفیت ما در حوزه معادن گازی چگونه است؟
در حوزه گاز آن‌طور که محاسبه می‌شود ما ۲۷ تریلیون متر مکعب ذخیره گاز داریم که ۱۴ تریلیون متر مکعب آن در میادین مشترک جریان دارد. میدان گازی پارس جنوبی هم که بزرگ‌ترین میدان گازی جهان شناخته می‌شود، نقش بسزایی در برداشت گاز ایران ایفا می‌کند؛ به طوری که بیش از شش میلیارد متر مکعب گاز ایران از این میدان برداشت می‌شود.
بزرگ‌ترین شرکای ایران در این میادین نفتی و گازی کدام کشورها هستند و آیا برداشت ما نسبت به آنها قابل قبول است؟
از میان آنها ما دو میدان نفتی و یک میدان گازی مشترک با قطر داریم. در حالی که قطر با تولید ۴۵۰ هزار بشکه نفت از میدان رشادت کار خود را آغاز کرد، اکنون آمارها حاکی از آن است که قطر با همکاری شرکت‌های خارجی حتی به اعماق پارس جنوبی دست یافته و با استخراخ لایه نفت سنگین و حفر چاه افقی توانسته است تولید خود را به یک میلیون بشکه در روز برساند!
همچنین کشور عراق با هشت میدان مشترک نفتی بزرگ‌ترین شریک ایران از این لحاظ به حساب می‌آید. پس از تلاش‌های بی وقفه‌ای که در طول دو سال گذشته انجام گرفت، در حال حاضر ما در روز حدود ۲۰۰ هزار بشکه نفت از این میادین برداشت می‌کنیم و کشور عراق هم با برداشت ۵۰۰ هزار بشکه نفت از میادین روزانه بیش از دو برابر ایران سهم می‌برد. البته بر اساس برنامه‌ها قرار است این کشور تولید خود را به یک میلیون بشکه در روز برساند و ما هم سعی داریم میادین مشترک با عراق را توسعه دهیم و با این کار به آنها اجازه ندهیم بیش از این از میادین مشترک سود عایدشان شود. جالب است که اکنون قطر هم در میادین مشترک حدود ۵۰ درصد بیشتر از ما برداشت نفت انجام می‌دهد و در حوزه گاز هم در مجموع حدود دو برابر ما سهم می‌برد. ما می‌توانستیم تا امروز حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون بشکه نفت از میادین مشترک با قطر نفت برداشت کنیم که این مهم محقق نشد. گذشته از این، کشور امارات پنج میدان نفت و دو میدان گاز مشترک با ما دارد که در برخی از آنها همچون سلمان ما با کمبود برداشت مواجهیم و در آنجا هم ما موفق به حداکثر بهره‌برداری نشدیم. میدان نفتی هنگام تنها میدان مشترک ما با عمان شناخته می‌شود و در میدان گازی مشترک هم هنوز عملیات بهره‌برداری شروع نشده است. ما با کشور عربستان چهار میدان نفتی و یک میدان گازی مشترک داشته‌ایم که آنها با حداکثر ظرفیت برداشت خود را انجام می‌دهند و ما سهم ناچیزی را از این میادین می‌بریم و در میادین مشترک با عربستان به شدت غافل مانده‌ایم. با کشورهایی مانند آذربایجان و کویت هم ما یک میدان نفتی مشترک داریم. در نتیجه ما با دارا بودن ۲۸ میدان نفتی و گازی مشترک با کشورهای همسایه عملکرد مناسبی نداشته‌ایم؛ به طوری که عقب‌ماندگی ما از سه کشور همسایه عربستان، عراق و قطر رقمی بالغ بر ١٧ میلیارد دلار به‌صورت سالانه می‌شود. با توجه به اینکه هزینه‌های سرمایه‌گذاری در میادین سنگین است، کشور ایران باید بسترهای فراوانی را برای بهره‌برداری از این میادین در نظر بگیرد؛ به طوری که از حداقل منابع نفتی حداکثر استفاده را ببرد.
وجود تنش در کشورهای منطقه تا چه حد در کاهش سهم ایران از این میادین نقش داشته است؟
اکنون روابط ناسالمی بین کشورهای نفتی به وجود آمده که باعث شده است تا برخی کشورها از شیوه‌های مختلفی برای ضربه زدن به همسایگان خود استفاده کنند. بنابراین در این برهه زمانی ما یا باید با کشورهای همسایه روی بهره‌برداری مشترک به توافق برسیم، یا با همکاری شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی از این منابع بهره‌مند شویم. همچنین می‌توان با ایجاد شرکت‌های مشترک سهم ایران را از این میدان‌ها ارتقا بخشید.
به نظر می‌رسد ما زمان زیادی را برای ثبت قراردادهای نفتی از دست داده‌ایم و مقاومت‌هایی که در این زمینه از داخل بر وزارت نفت وارد شد، اجرایی شدن قراردادها را به تاخیر انداخته است. البته به تازگی IPC مورد موافقت مجلس شورای اسلامی هم قرار گرفت و مشخص شد که با قوانین جمهوری اسلامی ایران هیچ مغایرتی ندارد. حال با پذیرش چارچوب‌های این قرارداد از سوی مجلس، اجرای آن به دولت ابلاغ شده است و امیدواریم که دولت هر چه زودتر در میادین مشترک حضور پیدا کند و سرمایه‌گذاری لازم را در آنجا انجام دهد. برای مثال اگر فاز ۱۱ پارس جنوبی که با کشور قطر مشترک است، واگذار شود، کشور می‌تواند امکان استفاده از ذخایر خدادادی را که متعلق به نسل‌های آینده کشور است به وجود آورد؛ وگرنه ما باید پاسخگوی نسل آینده باشیم که چرا با وجود همه امکانات و ظرفیت‌ها نتوانسته‌ایم از این ظرفیت‌ها استفاه کنیم.
ضمن اینکه امروز ما باید برداشت صیانتی را اعمال کنیم تا آسیبی به محیط زیست وارد نشود. در صورتی که ما بتوانیم یک درصد ضریب برداشت را افزایش دهیم، به قطع سالانه چهار میلیارد تا پنج میلیارد بشکه بیشتر برای کشور درآمد کسب می‌کنیم. این موارد فقط در صورتی امکانپذیر می‌شوند که در داخل کشور همدلی و همگرایی ایجاد شود و تمامی جناح‌ها بر سر دستیابی به منافع ملی به نقطه نظر مشترک برسند.
اکنون به غیر از اختلاف نظر و حتی دشمنی بر سر قراردادهای نفتی چیز دیگری مشاهده نمی‌شود. باید توجه داشت که تفاهم ملی اولین قدمی است که کمک می‌کند ما عقب افتادگی‌های خود را جبران کنیم. اگر امروز تفاهمی در کشور صورت نگیرد به طور یقین عملیاتی شدن قراردادهای جدید نفتی به جذب سرمایه‌گذار خارجی هم کمک نمی‌کند. اکنون وقت آن است که از دولت و به ویژه وزارت نفت جهت انعطافی که در این قراردادها نشان دادند، تشکر به عمل آوریم و همچنین باید قدردان همکاری مجلس شورای اسلامی هم باشیم که بالاخره خرده اختلاف‌ها را برطرف کرد. الان از منتقدان هم امید می‌رود که از مخالفت‌های مداوم خود دست بردارند. در حال حاضر قراردادهای موسوم به IPC نهایی شدند و بعضا مناظره‌هایی که در تریبون‌های عمومی برگزار می‌شود، به غیر از ایجاد ابهام و زیر سوال بردن فعالیت‌های دولت هدف و نتیجه دیگری ندارند.
نظر شما